یبوست بعد از ۶۵ سالگی

از ۶۵ سالگی به بعد، تقریباً یکی از هر دو نفر با مشکل یبوست دست به گریبان است.
یبوست مشکلی است که بسیاری از سالمندان را آزار می ‌دهد. امروزه با کم شدن فعالیت‌ها و ماشینی شدن زندگی و پیروی از رژیم غذایی با فیبر و مایعات کمتر، شیوع عارضه یبوست افزایش یافته است. این موضوع در سالمندان اهمیت ویژه‌ای دارد.
● معیار تشخیص
شاید تشخیص یبوست به این سادگی‌ها هم که فکر می ‌کنید، نباشد. تنها کند شدن یک انتقال روده‌ای دلیل بر یبوست نیست. در صورتی که طی ۱۲ ماه، حداقل دو مورد از چهار نشانه زیر در شما به‌ وجود آمد، دلیل بر ابتلاء به یبوست است:
▪ کمتر از دو بار دفع مدفوع در هفته.
▪ مدفوع بسیار خشک (چهار برابر خشک ‌تر از حد معمول)
▪ آوردن فشار بیش ازحد به روده‌ها (چهار برابر حد طبیعی)
▪ حس تخلیه‌ نشدن کامل روده (حداقل یک مرتبه در هر چهار بار رفتن به دستشویی)
● چرا سالمندان؟
روند پیری، تمامی ارگان‌های بدن را تحت تأثیر قرار می‌ دهد. با این حال انتقال روده‌ای با بالارفتن سن، کاهش پیدا نمی‌ کند. در حقیقت این ماهیچه‌های روده‌ای و پرینه یا میان دو راه است که ضعیف شده و انتقال روده‌ای را دردناک و سخت ‌تر می ‌کنند.
ابتلاء به بیماری‌های عمومی و عفونی، درصد احتمال بروز یبوست را در سالمندان بالا می ‌برد. دیابت، اختلال عملکرد غده تیروئید، بیماری پارکینسون و بیماری‌های عروقی، مغزی، افسردگی و... در بروز یبوست سهیم‌اند.
● آزمایش‌های تکمیلی
در بیشتر مواقع یک آزمایش ساده موضوع را برای پزشک روشن می ‌کند، ولی گاهی لازم است پزشک درباره ریشه و علت اصلی یبوست اطلاعات بیشتری کسب کند، به ویژه زمانی که:
▪ یبوست، همراه با کاهش وزن، بی‌هوشی، دردهای تحتانی و خروج خون با مدفوع است یا شخص سابقه ابتلاء خانوادگی به سرطان روده را دارد.
▪ تغییری خاص در مدفوع شخصی که مدت‌ها از یبوست رنج می ‌برده، دیده شود.
▪ ناکارآمدی یک درمان
▪ دفع غیر ارادی ادرار یا مدفوع یا بروز اسهال شدید پس از یبوست.
● داروهای موثر برای رفع یبوست
پیش از مصرف هرگونه دارویی ابتدا باید عادت‌های بد غذایی و عامل اصلی ابتلاء به یبوست شناخته و برطرف شوند. وقتی سن بالا می ‌رود، خوردن هر چیزی درست نیست.
استفاده از ملین‌ها به تمامی سالمندان پیشنهاد می ‌شود. در عین حال خوردن چرب ‌کننده‌ها (روغن پارافین) که به‌ طور معمول مسبب بروز خارش‌های ناراحت ‌کننده می ‌شود، توصیه نمی ‌شود.
ملین‌ها را نباید به ‌طور دائم مصرف کرد، چون بدن به آنها عادت می ‌کند و در نتیجه هر بار باید دوز آنها را بالا برد. همچنین مصرف بیش از حد آنها باعث بروز دردهای شدید روده‌ای می‌ شود.
● داروهای یبوست ‌زا
بعضی داروها و مسکن‌ها مثل مورفین، کدئین، تب ‌برها، داروهای قلب، داروهای ضد افسردگی و داروهای بیماری پارکینسون به ‌طور معمول سبب بروز یبوست می ‌شوند.
● توصیه هایی برای رفع یبوست:
▪ حداقل روزی ۶ تا ۸ لیوان آب بنوشید:
- مایعات انتقال روده‌ای را راحت ‌تر می ‌کنند.
- آب‌، آب‌ میوه‌ها، شیر و سوپ مایعات مناسب سالمندان هستند.
- مصرف مرتب قهوه، چای و مایعات گازدار چندان مؤثر نیست. کافئین موجود در این مایعات قدرت حرکت را از اندام‌ها می ‌گیرد.
- در صورتی که تمایل دارید مقداری آب‌ میوه به آب اضافه کنید، آب لیمو و آب پرتقال را به شما توصیه می ‌کنیم.
- وقتی هوا گرم است، مقدار مایعات مصرفی‌ تان را کمی بالاتر ببرید.
- اگر دچار بیماری قلبی یا روده‌ای هستید، پیش از انتخاب هر نوع مایع نوشیدنی، با پزشک‌ تان مشورت کنید.
▪ هرگز فیبرها را از یاد نبرید:
- نان و حبوبات غنی شده را در برنامه غذایی ‌تان بگنجانید.
- روزانه مقدار فراوانی میوه و سبزی مصرف کنید.
- خوردن آلو، آلو خشک و آب آلو را فراموش نکنید. این میوه همانند دیگر فیبرها، ماهیچه‌های روده‌ای را تقویت می‌ کند.
- سبوس، حاوی مقدار فراوانی فیبر است. سبوس را در سوپ، غذاها، ماست و حبوبات گرم بریزید و بخورید.
▪ فعالیت بدنی‌تان را بالا ببرید:
- راه رفتن، انجام کارهای خانه، شنا، دوچرخه‌ سواری و... جلوی یبوست را می ‌گیرند.
- سعی کنید فعالیتی را بیابید که به آن علاقه دارید. در این صورت شما با لذت هر روز فعالیت بدنی ‌تان را انجام می ‌دهید.
● بعضی عادات، یبوست می ‌آورند. ‌از آنها دوری کنید:
- غذاهای صنعتی و تصفیه شده مثل نان سفید، شکر سفید، شیرینی، سیب ‌زمینی سرخ شده، ژامبون، سس سفید و... برای سالمندان مناسب نیست.
- گوشت و پنیر کمتر مصرف کنید. تنها یک وعده غذایی حاوی پنیر و گوشت در روز کافی است. زیاد شدن آنها در برنامه غذایی سبب بروز یبوست می ‌شود.
- دیر به دست ‌شویی رفتن از جمله عواملی است که سبب بروز یبوست می ‌شود.

دکتر هومن خلیقی

منبع : تبیان