خانواده و مشاوره

به نظر اکثر مردم، خانواده منبع مهمی برای حمایت و آسایش انسان است از سویی می‌تواند منبع تعارض و ناکامی ما نیز گردد.
هویت و عزت نفس ما به طور مستقیمی از تجارب اولیه در خانواده تأثیر می‌پذیرد. رشد ساختار روانی و شخصیت، انتظارات از خود و دیگران و توانمندیمان برای نقش‌ها که می‌بایست در دوران بزرگسالی به عهده بگیریم در حد وسیعی تحت تأثیر تعاملات ما با اعضای خانواده می‌باشد.
‌● چه زمانی به مشاور خانواده نیازمندیم ؟
هنگامی‌که خانواده در صحت و سلامت به‌سرمی‌برد، چالش و نیاز خاص مطرح نیست، همه چیز نسبتاً به خوبی پیش می‌رود. تعادل و سلامت روابط خانواده، تجارب لذت‌بخش و شادی را به همراه می‌آورد. والا همه می‌دانیم که همیشه تمامی خانواده، خوشحال، متوازن و سالم نیستند.
استرس‌های زندگی مدرن، بحران‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی همراه با آن، گاه خانواده را با چالش‌های عظیمی مواجه می‌سازد و بهداشت روانی اعضاء آن را مورد تهدید قرار می‌دهد. رفتار واکنش ناپخته و نامناسب با آن می‌تواند خانواده را به زانو در آورد.
بسیاری از خانواده‌ها در برابر این‌گونه مشکلات و چالش‌ها، ساختاری انعطاف‌پذیر دارند اما حتی بهترین خانواده‌ها امکان دارد این مسائل را خارج از توان و انرژی خود برای حل ببینند.
تصمیم‌گیری در مورد اینکه تحت این شرایط کمک گرفتن از یک مشاور راه حل درستی است یا خیر ؟ تصمیم مهم و تأثیرگذاری است و نیاز به عزم جدی دارد.
هنگام مواجهه با مشکلات و احساس شکست و تسلیم، کمک‌گرفتن و قبول مشاوره بزرگ‌ترین گامی است که می‌تواند در جهت رهایی خانواده از این شرایط و پیشبرد اهداف آن در مسیر پرفراز و نشیب برداشت. این درست مانند اضافه‌کردن نوعی ابزار در جعبه ابزار و مهارت‌های زندگی می‌باشد که به‌واسطه آن می‌توان راه‌های جدیدی را برای برقراری ارتباط، حل مشکلات و تنظیم روابط با دیگران بیاموزیم.
حال با توضیح و آگاهی از این مطلب در صورتی که خانواده شما یک یا بیش از یکی از نشانه‌های زیر را تجربه می‌کند باید متوجه این نکته شوید که زمان آن رسیده که از یک متخصص ازدواج یا مشاور خانواده کمک بگیرید.
۱) اگر اعضای خانواده در توانمندی و کارهای طبیعی خود دچار مشکل شده‌اند. مثلاً : آیا شما احساس می‌کنید انرژی خود را برای حل مسائل روزانه از دست داده‌اید ؟ یا نمی‌توانید از آن برای حل مشکل استفاده کنید ؟
۲) اگر اعضای خانواده تمایل به بروز واکنش‌های هیجانی خاص دارند. مثلاً : آیا اعضاء خانواده غمگینی، افسردگی، اضطراب و نگرانی و یا سایر واکنش‌های هیجانی را از خود نشان می‌دهند ؟
۳) اگر شکست معناداری در روابط بین اعضاء خانواده ایجاد گشته است. مثلاً : آیا رفتار سکوت را بیشتر از حد معمول تجربه می‌نمایید ؟ آیا اعضاء خانواده در برقراری روابط با یکدیگر احساس وجود مشکل می‌کنند ؟
۴) اگر اعضای خانواده از زندگی خانوادگی جا مانده‌اند. مثلاً : آیا الگوی جدیدی در رفتار اعضاء برای ترک و جدایی خانواده به وجود آمده است ؟
۵) اگر اعضاء خانواده رفتارهای خشونت‌آمیز یا تهدید را در مورد سایر اعضاء به‌کار می‌برند. مثلاً : آیا جدای از بازی‌ها و شوخی‌های خشن، شما احساس می‌کنید خشونت در خانواده به صورت یک مشکل مطرح است ؟ آیا رفتاری بین اعضاء خانواده وجود دارد که تهدید تلقی شود ؟
۶) اگر اعضاء خانواده ابراز ناامیدی و درماندگی می‌کنند. مثلاً : آیا احساس می‌کنید که با انتهای خط رسیده‌اید ؟ آیا کنارآمدن با استرس، خارج از تحمل شما می‌باشد ؟ آیا شما احتمال بهبود شرایط ناخوشایند خانواده را ضعیف می‌دانید.
۷) اگر در رفتار خانوادگی و تحصیلی فرزندتان تغییراتی ایجاد شده است. مثلاً : آیا فرزندان مشکلات جدی یا رفتار مخربی در مدرسه دارند ؟ آیا یکی از فرزندان در خانه خارج از کنترل است ؟
۸) اگر خانواده تجربه دردناک داشته و اعضاء خانواده هنوز زمان زیاد و سختی را صرف کنارآمدن با آن می‌نمایند. مثلاً : آیا در خانواده مرگ اتفاق افتاده است ؟ آیا طلاق یا جدایی در خانواده رخ داده است ؟ آیا در بین اعضاء رابطه خارج از چارچوب کشف شده است ؟ آیا خانواده در سازگاری و حل این مسائل، ناتوان گردیده سات ؟
۹) اگر در خانواده مشکل سوء مصرف مواد ( اعتیاد ) وجود دارد. مثلاً : آیا اعضاء خانواده با مصرف مواد مخدر یا الکل مشکل‌آفرینی کرده‌اند ؟
درصورتی که خانواده چالش‌های از این قبیل را تجربه نماید، مراجعه به یک مشاور یا درمانگر خانواده می‌تواند اقدام بسیار مناسبی باشد. حتی درصورتی‌که هیچ‌کدام از موارد فوق وجود نداشته باشد به لحاظ اینکه خانواده همواره در حال گذر از مراحل مختلف بوده و هر روز با شرایط و چالش‌های جدیدی روبرو است برای محافظت از خود و اعضاء و کنارآمدن با مقتضیات محیطی نیازمند مهارت، ابزار و اطلاعات حاصله از جلسات مشاوره می‌باشد.
برخی ویژگی‌های خانواده‌هایی که با چالش مواجهه شده، مهارت و توانمندی حل آن را نداشته و جهت دریافت کمک تخصصی به یک مشاور خانواده مراجعه نمی‌کنند عبارتند از :
ـ عملکرد نامناسب و مختل یک یا بیش از یکی از اعضاء خانواده
ـ درگیری‌های شدید کلامی و بدنی میان اعضاء
ـ الگوهای ارتباطی مغشوش
ـ نظارت و حفاظت بیش از حد
ـ تنیدگی روابط
ـ انکار تعارض و اختلاف در خانواده
ـ مخفی ساختن تنش
ـ قربانی‌شدن اعضاء
ـ تحمل پایین در برابر فشار روانی و بیماری جسمانی
ـ منزوی بودن و جدابودن اعضاء از یکدیگر
ـ عدم پیوستگی و تعهد اعضاء به یکدیگر
ـ صمیمیت کاذب
ـ اختلاف در اتحاد و پیوستگی
ـ روابط منحرف
ـ موضع‌گیری و قضاوت منفی نسبت به رفتار و گفتار یکدیگر
ـ فقدان احترام به تفاوت‌های فردی
ـ عملکرد مختل خانواده ممکن است به طور جدی در فرایند رشد روانی و جسمی فرزندان تأثیر گذارد.
ـ والدین چنین خانواده‌هایی معمولاً به‌وسیله دردها و ناراحتی‌های گذشته و ترس از موقعیت‌های کنونی با مقاومت در برابر تغییر، از حرکت باز ایستاده‌اند.
▪ چه زمانی نیاز به کمک تخصصی یک مشاور داریم ؟
موارد زیر نمونه‌هایی است که مداخله تخصصی تأثیر مفیدی می‌تواند در آن داشته باشد :
ـ بحث‌ها و مشاجرات مداوم با والدین یا همشیرها بدون دست‌یافتن به راه حل مثبت.
ـ احساس وجود فاصله میان اعضای خانواده.
ـ تجربه از دست‌دادن‌ها و حوادث معنادار در جو خانواده.
بسیاری از مردم صحبت‌کردن با مشاور در مورد تجربیات خانواده را کمک‌کننده می‌دانند. صحبت درباره اضطراب، غمگینی، ناکامی، خشم و... با یک مشاور کارآزموده و ماهر بسیار مؤثرتر از تجربه یک حادثه تلخ به تنهایی است.
جلسات مشاوره می‌تواند برای زوجین دارای مشکل، مکان ایمن و حمایت‌کننده‌ای باشد تا احساسات‌شان را به راحتی بیان کرده و نسبت به علل و ریشه‌های آن بینش یابند. یک متخصص مشاوره می‌تواند به زوجین کمک کند تا بیاموزند چطور با یکدیگر به طور مؤثر و مطلوب‌تر برخورد نمایند. زوجین در این جلسات فرصت یادگیری و تمرین مهارت‌هایی را به دست می‌آورند که مشاور از طریق بازخوردهای مناسب برای آنها فراهم می‌آورد.
▪ زمانی که یک یا چند علائم زیر وجود داشته باشد زوجین نیاز به کمک خواهند داشت.
ـ بحث درباره یک موضوع که به ندرت منجر به حل مسأله می‌شود.
ـ احساس دورماندن از یکدیگر.
ـ به‌کاربردن الفاظ و رفتارهای آسیب‌زا به‌طور مکرر نسبت به یکدیگر.
ـ در ارتباط با یکدیگر بیشتر بودن، لحظات و تجارب ناخوشایند نسبت به اوقات مثبت و لذت‌بخش.
ـ احساس اینکه رفتار و گفتار دیگران تأثیرات منفی قابل توجهی بر روابط میان آنها می‌گذارد.
ـ برهم‌خوردن احساس احترام و نزدیکی.

برگرفته از : هیأت ناظر به پروانه مشاوران کالیفرنیا.

منبع : همسر