مساله مرگ و تفهیم آن به کودک

یکی از مسائل اجتناب ناپذیر که ممکن است در زندگی هر کودکی رخ دهد مرگ عزیزان اوست که مرگ پدر و مادر کودک هم از آن جمله است.
اما چطور می توان مسئله مرگ را به کودک تفهیم کرد و با زبان خودش در این باره با او سخن گفت. کودکان به مرگ می اندیشند. در جوامعی هم که مرگ و عزاداری جنبه کاملا خصوصی پیدا کرده و از حیطه خانواده فراتر نمی رود، باز هم کودک به مرگ فکر می کند و درباره مرگ بستگان، دوستان یا حیوانات مورد علا قه خود فکر می کند، حتی اگر هنوز هیچ یک را از دست نداده باشد.
ترس از مرگ و از دست دادن کسی که به او علا قه داریم احساسی اساسی و اصیل و انسانی است که بدون وجود انگیزه خارجی و به طور خود کار و غریزی از درون کودک می جوشد، بنابراین نمی توانید مانع از اندیشیدن فرزندتان درباره مرگ بشوید. تنها کار صحیح آن است که به او کمک کنید مرگ را به عنوان اصلی از چرخه حیات بپذیرد.
هنوز کودک به خوبی تکلم نمی کند که درباره مرگ از شما سوال کند.
شاید سالها بگذرد و کودک هنوز نمی تواند معنی مرگ را بفهمد، ولی پیوسته از شما سوال خواهد کرد. کودکان از ۸ یا ۹ سالگی سعی می کنند معنی مرگ را بفهمند. بزرگترها از این که کودکان در مقابل مرگ نزدیکان عکس العمل حاد نشان نمی دهند، تعجب می کنند، ولی کودک باید سنین مختلف را پشت سر بگذارد تا از نظر عاطفی و تجربی به طور همزمان رشد کند و مفاهیم را درک نماید.
در فاصله سنی ۵ تا ۸ سالگی بی تفاوتی کودک نسبت به مرگ اطرافیان بیشتر است. او گاهی می گوید که دلش می خواهد پدر و مادرش را بکشد، ولی اگر بداند که در مردن راه بازگشتی نیست هرگز چنین فکری نخواهد کرد.
مرگ واقعیتی است که همه باید قبول کنند و در عین حال کمتر کسی آن را می پذیرد. هیچ گاه به کودک نگویید که پدر بزرگ برای همیشه خوابیده است، زیرا احتمال دارد طفل از ترس خواب ابدی از خیر خوابیدن بگذرد.
پدر و مادرها چون غالبا خودشان هم نتوانسته اند مساله مرگ را در ذهنشان حل کنند، از طرح مساله طفره می روند یا جواب های بی سر و ته به سوالا ت کودک می دهند. مرگ شاید به نظر کودک غیرعادلا نه باشد، ولی در زندگی مسائل گوناگونی هستند و برای آنها پاسخ دقیقی هم وجود ندارد. انکار مساله مرگ سودی ندارد بلکه باید طفل را قانع کرد که در این مورد بیش از حد هیجان و اضطراب به خود راه ندهد. به کودک بیاموزید که به جای ترس از مردن، زندگی را دوست بدارد و درست زندگی کند.
بقای پس از مرگ را به صورت زندگی در بهشت برای کودک خود توضیح بدهید تااو اطمینان پیدا کند که شخص مورد علا قه اش را خواهد دید. به کودکان بزرگ تر می توان تفهیم کرد که عرض زندگی مهمتر از طول آن است و کیفیت زندگی مهمتر از طول مدت آن می باشد. بسیاری از کسانی که در جوانی می میرند بیش از افرادی که عمر طولا نی دارند از زندگی لذت برده اند.
حیوانی که مدت زمان کوتاهی فرصت زندگی دارد شاید بیشتر از انسانی که عمر طولا نی دارد از زندگی لذت ببرد و ابدا حاضر نباشد جایش را با آدمی عوض کند. طرح مساله به این شکل، از اندوه کودک شما در مورد فقدان حیوان مورد علا قه اش می کاهد. صرفنظر از عقایدی که درباره مرگ و جهان آخرت دارید، می توانید به کودک بگویید که جسم چون خاک است به خاک می رود، ولی روح باقی می ماند و خاطرات و تاثیر عاطفی فرد تا ابد در ما زنده است و به این ترتیب ما همه دنباله زندگی های یکدیگر هستیم و پایانی وجود ندارد. مساله مرگ را نمی توان به یک باره برای کودک حل کرد. باید در این کار صبر و حوصله به خرج بدهید. به کودک فقط می توان آموخت فقدان کسی را که دوست دارد بهتر تحمل کند.
به کودک اطمینان بدهید که لحظه مرگ لحظه آرامش بخشی است و خشونت و سختی فیلمهای تلویزیونی در لحظه مرگ صحت ندارد. کودک در مورد مرگ همه از جمله خود، از شما سوال خواهد کرد. اغلب کودکان این موضوع را به مسخرگی برگزار می کنند و از تصور مردن پدر و مادر خود، می ترسند.
صداقت داشته باشید و هرگز به کودک نگویید که فقط پیرها می میرند و به او بفهمانید که احتمال مرگ زود رس برای همه افراد بشر وجود دارد، ولی قبول این واقعیت بدان معنی نیست که از زندگی خود کمال استفاده را نبریم.
در مورد هیچ مساله ای، حتی مرگ، برای بچه ها بازی در نیاورید و سرشان را شیره نمالید. روبه رو شدن با واقعیت ها هر قدر هم سخت باشد از درگیری با خیال بافی ها و ترس های بی دلیل بهتر است.
غالب بیماریها به مرگ ختم نمی شود، ولی اغلب والدین چنان تصور وحشتناکی از بیمارستان در ذهن کودک ایجاد می کنند که حتی در هنگام ضرورت هم، مشکل بتوان اطفال رابدون دلهره و اضطراب به بیمارستان برد.
در مجموع بپذیرید که پذیرفتن مرگ موضوع مشکلی است و بزرگسالا ن هم دراین مورد چندان منطقی برخورد نمی کنند، پس کودک حق دارد گیج و دستپاچه شود.

نویسنده : افسانه آقاشاهی

منبع : روزنامه مردم سالاری