هجوم ارتش فراموشی

بیماری آلزایمر نوعی اختلال مغزی است که فرد مبتلا را به فراموشی دچار می‌سازد. در این بیماری، سلول‌های مغز به تدریج تخریب شده و فرد دچار فراموشی می‌شود، به طوری که دیگر قادر نیست خاطرات گذشته را به یاد بیاورد و یا رویداد‌های جدید را در مغز خود شکل دهد.
در صورت پیشرفت بیماری، حافظه دراز مدت هم تحت تاثیر قرار گرفته و در نهایت منجر به فوت می‌شود.
آلزایمر با از بین رفتن حافظه کوتاه‌مدت آغاز شده و به ضعف بیشتر حافظه، از بین رفتن قدرت تکلم، ادراک، مهارت‌های حرکتی، بی‌ثباتی احساسی و در موارد پیشرفته به بی‌واکنشی‌، از بین رفتن حرکت و توانایی کنترل واکنش‌های جسمی می‌انجامد و می‌تواند در طی ۵ تا ۱۰ سال به مرگ بیمار منجر شود.
● نشانه‌های فراموشی
شروع فراموشی علامت اصلی بیماری آلزایمر نیست. هر شخصی ممکن است در زمان‌های مختلف دچار اختلال حافظه و فراموشی شود. علامت‌های بیماری از شخصی به شخص دیگر فرق می‌کند اما به تدریج شخص بدتر می‌شود.
۱) خفیف
▪ گیجی و از دست دادن حافظه
▪‌ از داست دادن آگاهی نسبت به زمان و مکان و محیط خانواده
▪ تغییرات شخصیتی و تغییر در قوه قضاوت
۲) متوسط
▪ اختلال در فعالیت‌های روزانه مثل شست‌وشو و استحمام و غذا خوردن
▪ اضطراب، آژیتاسیون (تشویق) افسردگی و یا پارانوئید (سوءظن داشتن و بدگمانی)
▪ اشکال در خواب
▪ سرگردانی
▪ اشکال در شناختن افراد خانواده یا دوستان نزدیک
۳) شدید
▪ عدم صحبت کردن
▪ از دست دادن اشتها و کاهش وزن
▪ از دست دادن کنترل دفع ادرار و مدفوع
● باور‌های غلط در مورد بیماری آلزایمر
درباره این بیماری باور‌های غلطی وجود دارد که شناسایی آنها با شناخت بهتر آلزایمر منجر خواهد شد:
۱) از بین رفتن حافظه بخشی طبیعی از کهن سالی است. (باور غلط)
در گذشته چنین تصور می‌شد که ضعف یا زوال حافظه از عوارض عادی پیری است و حتی گاهی آلزایمر را نیز به حساب ضعف پیری می‌گذاشتند. اما واقعیت این است که ضعف شدید حافظه نشانه یک بیماری وخیم است. این مطلب که ضعف حافظه در اثر کهولت امری طبیعی است یا خیر، هنوز به طور یقین ثابت نشده است. عده بسیاری از افراد احساس می‌کنند که حافظه آنان به مرور زمان دقت خود را از دست داده است اما هنوز یک حکم قطعی و علمی در اینباره مشخص نشده است و تحقیق پیرامون این موضوع
ادامه دارد.
۲) بیماری آلزایمر کشنده نیست. (باور غلط)
واقعیت این است که آلزایمر کشنده است. این بیماری با ویرانی سلول‌ها در بخش‌هایی از مغز که برای حافظه اهمیتی حیاتی دارند آغاز می‌شود. البته تخریب تدریجی سلول‌ها در بخش‌های مغز به نارسایی در سیستم‌های حیاتی دیگر بدن نیز منجر خواهد شد. علاوه بر این، از آنجایی که افراد مبتلا به آلزایمر معمولا به بیماری‌های دیگر مربوط به کهولت نیز مبتلا هستند، فوت آنها لزوما به یک دلیل بخصوص صورت نمی‌گیرد.
۳) نوشیدن نوشابه‌هایی که در قوطی آلومینیومی بسته‌بندی می‌شود و همچنین آشپزی در ظروف آلومینیومی موجب بروز آلزایمر می‌شود. (باور غلط)
واقعیت این است که در طول سال‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، آلومینیوم به عنوان یک مظنون اصلی در بروز آلزایمر مطرح شد. این شک و تردید به بروز نگرانی‌هایی در رابطه با قرار گرفتن در تماس روزانه با آلومینیوم که از طریق ظروف پخت‌و‌پز، قوطی‌های نوشابه، دارو‌های ضد اسید معده و مواد ضد تعریض حاصل می‌شد، منجر شد. از آن زمان به بعد، مطالعات در اثبات نقش آلومینیوم در ایجاد آلزایمر با شکست مواجه شده‌اند. امروزه متخصصان بیشتر بر زمینه‌های تحقیق متمرکز شده‌اند و عده اندکی آلومینیوم را تهدیدی بر سلامت می‌دانند.
۴) اسپارتام موجب ضعف حافظه می‌شود. (باور غلط)
واقعیت این است که اسپارتام (aspartame) نوعی شیرین کننده مصنوعی است و تحت نام‌های تجاری از جامله Nutasweet وEqual در بازار موجود است و استفاده از آن در اوایل دهه ۸۰ از طرف اداره نظارت بر دارو و مواد‌ غذایی FDA برای شیرین کردن نوشیدنی‌های رژیمی و مواد خوراکی دیگر تایید شده است. عده‌ای از دانشمندان عقیده دارند که تاثیر دراز‌مدت مصرف این ماده بر سلول‌های مغز و در کل سلامت بدن مشخص نیست. بنابر گزارش FDA، این سازمان به طور مرتب به بررسی اطلاعت جدید در این باره پرداخته و هیچ نشانه‌ای از تاثیر مخرب اسپارتام بر سلامتی انسان مشاهده نکرده است.
۵) واکسن آنفلوآنزا خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش می‌دهد. (باور غلط)
واقعیت این است که نظریه‌ای که واکسن آنفلوآنزا را عامل افزایش خطر ابتلا به آلزایمر دانسته بود، توسط پزشکی آمریکایی مطرح شد که پروانه پزشکی او توسط هیات ممتحنین پزشکی رد شده بود. این فرد ادعا داشت می‌تواند با دارویی که از مغز استخوان خود تهیه نموده، بیماری ژنتیکی اوتیسم را درمان کند.
در حقیقت، چندین آزمایش و مطالعه اساسی واکسن آنفلوآنزا واکسن‌های دیگر را عامل کاهش‌دهنده آلزایمر و کسب سلامتی بیشتر دانسته‌اند.
۶) برای متوقف کردن روند آلزایمر درمان‌هایی وجود دارد. (باور غلط)
واقعیت این است که در حال حاضر، هیچ روش درمانی برای معالجه یا متوقف کردن آلزایمر وجود ندارد. دارو‌های موجود با تایید FDA، تنها می‌تواند در بخشی از بیماران موجب ثابت نگه داشتن موقتی وضعیت موجود یا کند نمودن روند زوال حافظه شود.
● عوامل موثر در بروز آلزایمر
▪ مهم‌ترین عامل، سن است. مطالعات نشان داده، میزان ابتلا به این بیماری برای کلیه سنین
۱ درصد، ولی برای افراد ۶۵ سال و بیشتر ۵ درصد است. این میزان پس از ۶۵ سالگی به ازای هر ۵ سال افزایش عمر، دو برابر می‌شود.
▪ عامل دیگر ارث است. ۴۰ درصد از مبتلایان به آلزایمر از دخالت عوامل ارثی، به این بیماری مبتلا گشته‌اند.
▪ رژیم غذایی سرشار از کالری و چربی نیز، احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر را در افرادی که از لحاظ ژنتیکی مستعد هستند افزایش می‌دهد.
▪ احساس تنهایی احتمال ابتلا به آلزایمر را افزایش می‌دهد.
▪ افسردگی باعث تشدید و شادی مانع از بروز آلزایمر می‌شود.
▪ به گفته پزشکان افراد مبتلا به بیماری دیابت نوع ۱ و ۲ در معرض خطر بروز اختلالات حافظه‌ای و بیماری آلزایمر قرار دارند.
▪ فعالیت مغزی و عملیات ریاضی خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش می‌دهد.
▪ یافته‌های آماری‌ نشان داده است میزان ابتلا به آلزایمر در افرادی که کار فکری منظم انجام می‌دهند، کمتر است.
▪ رژیم غذایی سرشار از کالری و چربی نیز، احتمال ابتلا به بیماری آلزایمر را در افرادی که از لحاظ ژنتیکی مستعد هستند افزایش می‌دهد.
● راهکار‌هایی برای پیشگیری از آلزایمر
▪ چیز‌هایی را که همیشه از آن استفاده می‌کنید مثل عینک یا کلید در یک جای مشخص بگذارید به عنوان مثال داخل یک کاسه بزرگ در اتاق نشیمن.
▪ هر روز به اخبار رادیو یا تلویزیون گوش دهید. سعی کنید هر روز یک مطلب جدید یاد بگیرید. کتاب یا روزنامه مطالعه کنید.
▪ در جمع دوستان یا خانواده، خاطرات گذشته را تعریف کنید. می‌توانید آلبوم عکس‌های قدیمی را برای یاد‌آوری نام افراد و خاطرات گذشته نگاه کنید.
▪ خاطرات خود را بنویسید.
▪ بازی‌های فکری مثل شطرنج انجام دهید.
▪ با دوستانتان مشاجره کنید.
▪ جدول حل کنید.
▪ مطالبی را که ممکن است فراموش کنید، یادداشت نمایید. برای این کار یک تقویم جیبی بردارید. تمام تاریخ‌های مهم مثل روز تولد نوه‌تان، سالگرد‌ها، روزی که نوبت دکتر دارید، روز آخر مهلت پرداخت قبوض و غیره را در آن بنویسید. در انتهای تقویم، شماره تلفن‌های اقوام و دوستان را بنویسید. این تقویم را همیشه، حتی موقع خارج شدن از منزل همراه داشته باشید.
▪ یک دفترچه یادداشت در کنار تلفن بگذارید. هر بار که کسی تلفن می‌زند، اگر پیغامی دارد یا کاری از شما می‌خواهد، بلافاصله یادداشت کنید. این کار کمک می‌کند که پیام‌های تلفنی را فراموش نکنید.
▪ هیچگاه خود‌سرانه دارو مصرف نکنید اما اگر دارویی توسط پزشک برای شما تجویز شده است، در مصرف درست و بموقع دارو دقت کنید. برای اینکه زمان مصرف یادتان نرود، از جعبه تقسیم دارو استفاده کنید.
این جعبه را می‌توانید از داروخانه محل تهیه کنید. هر روز صبح داروهایتان را داخل جعبه بیندازید.
وقتی که به جعبه نگاه کنید، یادتان می‌آید کدام دارو را نخورده‌اید. همیشه جعبه را در جایی بگذارید که در معرض دید شما باشد ولی کودکان به آن دسترسی نداشته باشند.
▪ تغذیه مناسب برای حفظ قدرت حافظه لازم است. برای این کار قند، چربی و نمک کمی مصرف کنید، ولی مصرف میوه و سبزی‌های تازه را بیشتر کنید.

هایده هنر‌بری
کارشناس آموزش سلامت

منبع : روزنامه تهران امروز