پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

آشنایی با «پدروس» و ضایعات پوستی حاصل از سم آن


آشنایی با «پدروس» و ضایعات پوستی حاصل از سم آن
با شنیدن نام «دراکولا» یاد چه چیز می افتید؟ فیلم های جنایی و وحشتناک قرن نوزدهم با شخصیت یک خون آشام انسان نما به نام «کنت دراکولا»؟ احتمالاً شما حق دارید، «برام استوکر»، نویسنده ایرلندی رمان وحشتناک «دراکولا» است که در سال ۱۸۹۷ منتشر شد و از روی آن صدها فیلم و تئاتر متفاوت ساخته شد که اکثر این فیلم ها و داستان های تخیلی برگرفته از شخصیت استثنایی «کنت ولادیمیر دراکولا» در اروپای شرقی و کشورهایی مثل اوکراین، مجارستان، رومانی و لهستان ساخته شدند. پس از مرگ «استوکر» در سال ۱۹۱۹، داستان های زیادی در مورد آن شخصیت تبهکار و خون آشام ساخته شدند که یکی از معروف ترین آنها، کتاب «در جست وجوی دراکولا» اثر «رادو فلورسو» و «ریموند مک نالی» بود. در این کتاب، ارتباطات تاریخی بین پادشاه اهل ترانسیلوانیا ولادیمیر تپس دراکولای سوم و شخصیت داستانی و تخیلی کنت دراکولا، خلق شده توسط «برام استوکر» به صورت فرضیه مطرح شد و از این طریق توجه عموم را جلب کرد.
واژه دراکولا از نام رسته شوالیه های زیگموند لوکزامبورگ در اطراف کرواسی و مجارستان گرفته شده که از سرزمین های خود در مقابل سربازان امپراتوری عثمانی دفاع کردند. این رسته شوالیه های دلاور، نام اصلی دراگون به معنای اژدها را با خود یدک می کشیدند که به دلیل دلاوری و قدرت فراوان اینگونه مشهور شده بودند. ورود این واژه به کشورهای غیرانگلیسی زبان اروپای شرقی مانند مجارستان و لهستان باعث ایجاد تغییرات زبانی در آن شد تا به شکل «دراکولا» در بیاید. از سوی دیگر، پادشاهی که از سال ۱۴۳۱ تا ۱۴۷۳ بر کشور رومانی حکومت کرد، به دلیل دلاوری هایی که به خرج می داد، از سوی وزیران و اطرافیانش نام دراکولا گرفت در حالی که نام اصلی او «کازیخ بی» بوده است. نشان حکومتی مورد استفاده او در مهرهای حکومتی، به شکل یک اژدهای آتشین و با حالت خمیده بود که تا مدت ها به عنوان سمبل کشور رومانی استفاده می شد. شاید مهم ترین دلیلی که امروز، مردم بخش هایی از ایران منجمله سواحل جنوبی دریای خزر و سواحل شمالی خلیج همیشه فارس، حشره یی خطرناک و زهرآلود به نام «پدروس» را دراکولا می نامند، قرابت های ظاهری نسبی و احتمالی بین آن آرم حکومتی و این حشره وحشتناک است،
«پدروس» (Paederus)، در گیلان، مازندران، خوزستان و هرمزگان با نام شبیه سازی شده دراکولا شناخته می شود، حشره یی که به آن «شب سوز» و «تله گز» نیز می گویند. به رغم اینکه از این گونه، ۱۵ نوع در امریکای شمالی یافت می شود اما در سراسر دنیا ۶۰۰ نوع «پدروس» یافت می شود که حشره شناسان، آمار تعداد انواع این حشره را ۶۰۰ نوع شمرده اند.
هرچند به طور دقیق از محل زندگی و زاد و ولد عمده این حشره در دنیا سخنی به میان نرفته است، اما گفته می شود کشورهای استوایی و نقاط باران خیز و مرطوب کشورهای شمال خط استوا که ایران نیز از همین جمله است، بیشترین خاستگاه حشره یی است که در فرهنگ عامیانه مردم شمال و جنوب ایران دراکولا خوانده می شود.
دراکولا ۷ تا ۱۰ میلی متر طول دارد و بیشتر شبیه مورچه یی است که یک قطعه اضافی در بدن خود دارد و این قطعه سرخ رنگ، همان نیش اوست. تسلسل رنگ قرمز و سیاه در بین پنج قطعه بدن این موجود تکرار می شود و به لحاظ ظاهری نیز آن را متمایز از سایر حشرات معروف و خطرناک می سازد. تنها نقطه یی از دنیا که اثری از دراکولا در آن نیست، قطب شمال است که به دلیل سرما و درجه حرارت بسیار پایین، این حشره قابلیت رشد و نمو در آنجا را ندارد.
یکی از دلایلی که تمامی قربانیان دراکولا، این حشره را در شب می بینند و اثری از آن در روز نیست، نور مصنوعی استفاده شده در منازل است که هنگام فرا رسیدن شب، این موجود را جذب خود می کند چرا که بر خلاف حساسیت به نور خورشید، دراکولا همیشه در نقاط مرطوب و نمناک، جذب نور مصنوعی لامپ و مهتابی می شود.
فصل ظهور و بروز عمده دراکولا در تابستان و اوایل بهار است و از حشرات کوچک تر و بندانگشتی ها نیز تغذیه می کند. بالغ این حشره پس از تخم ریزی در نقاط تاریک و متروکه، ۳ تا ۱۹ روز بعد لارو را تولید می کند و پس از آن نیز جست وجو برای یافتن غذا از خون انسان آغاز می شود.
این موجود قدرت پرواز بسیار خوبی نیز دارد و معمولاً در کنار سواحل دریاهای استوایی از فاصله ۸۰ متری، نور کشتی ها را تشخیص داده و به سرعت خود را به عرشه می رساند، اما مهم ترین ویژگی موجود در پدروس که باعث شده در میان مردم به دراکولا معروف شود، سم سوزاننده موجود در بدن او به نام «پدرین»(pederin) است.
«پدرین» یکی از خطرناک ترین سموم شناخته شده موجود در بدن حشرات Tetrahypodropyran است که بر اثر حرکت دراکولا روی بدن انسان ایجاد می شود.
سرعت حرکت دراکولا روی بدن بسیار آرام است و از همین رو به راحتی می تواند در مسیر خود، با پراکندن سم در داخل خون، ضمن آلوده کردن آن به ضایعه پوستی منجر شود. همینطور از آنجایی که در تمام مسیر حرکت روی پوست انسان، دراکولا به پراکندن پدرین می پردازد، در نتیجه معمولاً می بینیم که زخم های ایجادشده ناشی از گزش پدروس، علائم وسیعی روی بدن باقی می گذارد مگر اینکه در مسیر حرکت و گزش خود، قربانی متوجه شود و آن را به شکلی دفع کند. این سم در پوست از تقسیم سلولی جلوگیری می کند و در عین حال، سلول های خونی خود را پراکنده می کند. به همین دلیل دانشمندان از همین خاصیت سم «پدرین» استفاده کرده اند و مراحل ابتدایی ساخت داروهای ضدسرطان را به کمک این زهر طی کرده اند.
بهترین روش برای درمان این سم، استفاده از پمادهای استریل، ضدخارش، اسید کلریدریک، ید و برم است از همین رو می بینیم که بسیاری از قدیمی ها و افراد سالخورده برای درمان ضایعات ناشی از گزش دراکولا، از نمک های یددار استفاده می کنند و همینطور محل زخم را با آب سرد و صابون های گیاهی شست وشو می دهند. استفاده از الکل سفید نیز در این مورد رایج است که البته کارشناسان آن را تجویز نمی کنند. از مجموع ۶۰۰ نوع دراکولای شناخته شده در جهان، همه آنها «پدرین» ترشح نمی کنند بلکه عده یی هم سمی به نام cantharidin پراکنده می سازند که از هیدرات های کربن است و بیشتر در نوع اسپانیایی دراکولا با نام «لیتا وسیکاتوریا» وجود دارد.
توصیه حشره شناسان و متخصصان پزشکی این است که هیچ وقت حتی در هنگام پیدا کردن دراکولا روی سطح بدن خود، آن را له نکنید یا نفشارید چرا که به سرعت تمام سم موجود در بدن خود را روی پوست شما پراکنده می سازد و آثار مخرب بیشتری بر جای خواهد داشت، بلکه آن را به آرامی پرتاب کنید یا از روی پوست خود بردارید.
جلوگیری کردن از نفوذ این حشرات به داخل خانه و همینطور اجتناب از گزش های آنها که معمولاً سوزش و درد تا حداکثر سه روز را به همراه دارد، ممکن نیست و معمولاً در دنیا هم به اقدامات پس از درمان توجه می کنند که به طور اجمالی از آنها سخن رفت.
سیدایمان ضیابری
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید