شکوه تاریخ در کرمان

استان کرمان با نام تاریخی «کارمانیا» یکی از ایالات تاریخی سابق ایران بوده است که بر سر راه ارتباطی فارس، سیستان، خراسان و هندوستان قرار دارد. این استان در جنوب شرقی ایران واقع شده و از شمال به استان خراسان جنوبی و یزد، از شرق به سیستان و بلوچستان، از جنوب به هرمزگان و از مغرب به استان فارس و یزد محدود می‌شود
● راین زیبا
این استان، آن‌قدر جاذبه‌های گردشگری دارد که هر انسانی را شیفته خود می‌کند. حالا که ارگ بم به خاطر آن زلزله دلخراش، آن زیبایی‌های گذشته خود را ندارد، مسافران دیار کرمان می‌توانند از ارگ راین که خود یکی دیگر از زیبایی‌های این منطقه است، دیدن نمایند. راین در صد کیلومتری جنوب شرقی کرمان، بین شهرستان ماهان و بم قرار دارد.
چون این منطقه بر سر راه جیرفت و بندرعباس قرار داشته است آن را (راه ین) یعنی نشان‌دهنده راه نام گذارده‌اند که با گذشت زمان به این تبدیل شده است. قدمت این شهر به دوره صفویه می‌رسد و ارگ راین که در این منطقه واقع شده بعد از ارگ بم، دومین بنای بزرگ خشتی کرمان به شمار می‌رود.
● شهداد، دیار دیرپای تاریخ
شهداد در دامنه شرقی کوه‌های شمالی – جنوبی و حدفاصل دشت لوت و دشت کرمان واقع شده است. این منطقه از قدیمی‌ترین سرزمین‌های ایران و یکی از کهن‌ترین تمدن‌های بشری را دارا بوده است و دارای آثار به دست آمده فراوانی است. تمام آثاری که از دوره ساسانی در این شهر به دست آمده، نشان‌دهنده اهمیت این شهر در حاشیه کویر لوت است. شاید تا به حال نام «کلوت» را شنیده باشید. کلوت‌ها یکی از مهم‌ترین عوارضی هستند که از مرکز لوت تا غرب آن امتداد دارند. این عوارض، یکی از پدیده‌های زیبای طبیعی هستند که در دنیا بی‌نظیرند و حتی در هیچ یک از بیابان‌های دنیا نمی‌توان چنین مناظری دید. این عوارض بر اثر فرسایش آبی و بادی شدید به وجود آمده‌اند. در این مورد پیشنهاد می‌کنم کتاب «تلخاک»، اثر دکتر ناصر کرمی را حتما بخوانید.
● شهرستان جیرفت
جیرفت، یکی از شکوفاترین تمدن‌های بشری است که در استان کرمان و در حوزه آبریز هلیل‌رود شکل گرفته است. نتایج حاصل از کاوش‌های باستان شناختی در این منطقه، حکایت از وجود جامعه‌ای ثروتمند و صنعتگر با رفاه اجتماعی و اقتصادی در این مرحله از تاریخ منطقه دارد. مردم این منطقه علاوه بر آن که نیازهای خود را برطرف می‌ساخته‌اند، دست‌ساخت‌های هنری و صنعتی خود را از طریق بازرگانان به نقاط دور و نزدیک صادر می‌کرده‌اند. اعتقادات مذهبی، باورها و آداب و رسوم اجتماعی مردم ساکن در این منطقه بسیار قوی است.
● ماهان، منطقه‌ای ییلاقی در دل کویر
بنا به روایتی، نام ماهان از آذرماهان، سردار انوشیروان در عصر ساسانی می‌آید، این فرد مدت سی سال حاکم کرمان بوده و املاک زیادی را آباد کرده است. قدمت ماهان را تا حدود ۱۵ قرن تخمین زده‌اند. جامعه این شهر، یک جامعه سنتی است. یکی از آثار باشکوه، زیبا و بسیار دیدنی ایران در این منطقه «مزار شاه نعمت‌ا... ولی» است بنا و باغ مزار از دو طرف به خیابان و جاده عمومی باز می‌شود. در وسط این شهر، جلو خان وسیعی قرار گرفته که سه متر از کف جاده ارتفاع دارد و حتما هم برای جلوگیری از خطر رودخانه این جلو خان مرتفع ساخته شده است در وسط این جلو خان هم حوضی قرار دارد با یک درخت چنار کهنسال که از خطر سیل سال ۱۳۱۱ این شهر جان سالم به در برده. بنای این بقعه منسوب به احمدشاه رکنی است که خودش از مریدان شاه نعمت‌ا... بوده، روایت است که احمدشاه مبلغی پول برای مخارج خانقاه شاه ولی از هند می‌فرستد ولی این پول زمانی می‌رسد که شاه از دنیا رفته بود بنابراین به دستور احمدشاه، خرج ساختن بقعه می‌شود. آرامگاه شاه نعمت‌ا... ولی دارای رواق‌های بسیار زیبا و صحن‌های دلگشاست. در ماهان، آثار دیدنی دیگری مانند عمارت بیگلربیگی، عمارت شترگلو و باغ شاهزاده هم وجود دارند.
● و اما شهر کرمان
شهر کرمان، مرکز استان کرمان نیز دارای زیبایی‌های فراوانی است. نام کرمان، عبارت مجموعه گنجعلی‌خان را هم تداعی می‌کند. «گنجعلی‌خان» یک مجموعه عام‌المنفعه است که در عصر صفوی بنا شده است. میدان گنجعلی‌خان، مرکز برگزاری مراسم جشن و عزا و برنامه‌های حکومتی بوده است و در اطرافش بازارهای زیبا و حجره‌های تجاری واقع شده‌اند. مجموعه گنجعلی‌خان دارای مدرسه، مسجد، ضرابخانه، بازار و حمام است.
ضرابخانه در گذشته محل ضرب سکه‌های رایج بوده است و اکنون به گنجینه دائمی سکه تبدیل شده و از خاکبرداری کف آن، سکه‌های صفوی و قدیمی به دست آمده است.
بازار گنجعلی‌خان نیز نشانی از میراث اقتصادی اجداد ماست. در این بازار، انگار هنوز صدای پای رهگذران و نوای دلنشین موسیقی به همان شکل گذشته‌اش شنیده می‌شود. حمام گنجعلی‌خان نیز بسیار دیدنی است. سردر بسیار زیبایی دارد، این حمام قدیمی، مشتریانی دارد ساکت و صبور با لباس‌های قدیمی که به حالت‌های گوناگون نشسته یا دراز کشیده‌اند. این مشتریان، مجسمه‌هایی هستند که با موم و با دست پرتوان هنرمندان ساخته شده‌اند. در کنار این مجسمه‌ها نیز وسایل مختلف مورد استفاده در حمام قرار گرفته است بدین ترتیب صحنه‌هایی از استحمام به شیوه سنتی را به معرض نمایش گذاشته است.
● موزه مردم‌شناسی زرتشتیان:
از آنجا که کرمان یکی از قدیمی‌ترین مراکز زندگی زرتشتیان است، موزه مردم‌شناسی زرتشتیان نیز دیدنی‌های فراوانی دارد. هسته این موزه در سال ۱۳۶۲ و همراه با تاسیس کتابخانه انجمن، بنیاد گرفت. در این سال دکتر پرویز وخشوری و آقای غیبی، سرپرست وقت کتابخانه، اشیای میراث فرهنگی زرتشتیان کرمان را گردآوری کردند و تا امروز هم اشیای دیگری به آن افزودند. قدیمی‌ترین شی این موزه، یک جلد کتاب دست‌نویس گات‌هاست که بیش از دویست سال قدمت دارد.
● مسجد جامع مظفری
این مسجد در ضلع غربی میدان مشتاقیه واقع است سردر بلند آن با کاشی‌های معرق به طور بسیار زیبایی تزیین شده است و بر روی آن دو مناره بلند و یک ساعت بسیار زیبا قرار گرفته است. در ورودی مسجد نیز چوبی و نقره‌کوب است.
● یخدان مویدی
این یخدان تشکیل شده از مخزن، حصار، استخر و چاله یخ. حصار آن نسبتا بلند است و ۱۲ متر ارتفاع دارد. مصالح آن با خشت خام و ملات گل است. در گذشته از این یخدان برای نگهداری یخ در ایام تابستان استفاده می‌شده است. نام مویدی هم از آنجا گرفته شده که قناتی مشهور به نام مویدی آب این یخدان را تامین می‌کرده است.
● قلعه دختر
قلعه دختر، قدیمی‌ترین اثر تاریخی کرمان است. در تاریخ، نام این قلعه به صورت «قلعه کوه» آمده است. قدمت آن به دوران ساسانی می‌رسد و بازمانده معبد آناهیتاست. در زمان سلجوقیان نیز این قلعه پناهگاه کرمانیان محسوب می‌شده است.
● مجموعه وکیل
محمد اسماعیل‌خان نوری اسفندیاری ملقب به وکیل‌الملک در زمان فرمانروایی خویش در کرمان بناهای زیادی بنیان نهاد که از آن جمله، مجموعه وکیل است که شامل بازار، حمام، مسجد و کاروانسرا می‌باشد و اولین بخش از مجموعه وکیل، حمام وکیل است.
● سایر آثار دیدنی شهر
می‌توان از مقبره مشتاقیه، باغ موزه هرندی، گنبد سبز، مسجد ملک، گنبد جبلیه، قلعه اردشیر، مسجد پامنار و مجموعه ابراهیم‌خان نام برد.
● یک روستای دیدنی در دل کویر
بی‌شک تاکنون نام میمند را شنیده‌اید، اگر هم چنین نیست، جالب است بدانید این روستا، یکی از روستاهای تاریخی و بی‌نظیر ایران و با قدمت چند هزار ساله است که در ۳۶ کیلومتری شرق شهرستان شهر بابک واقع شده است. تمام حسینیه، مسجد، مدرسه و خانه‌های این روستا، با دستان هنرمند ساکنان سختکوش آن به روشی بسیار شگفت‌انگیز در دل کوه کنده شده است که در ردیف‌های دو و پنج تایی روی هم قرار گرفته‌اند. میمند، یکی از قدیمی‌ترین سکونت‌گاه‌های بشری در ایران و جهان است و حتی قدمت آن را تا دوره اشکانیان نیز برآورد کرده‌اند و تا به امروز این روستا به حیات خود ادامه می‌دهد. حتما این روستا و تمدن خاص آن را ببینید.
● صنایع دستی
قالی دستباف، شال‌بافی، پتو‌دوزی، چادر شب‌بافی، حصیربافی، گلیم‌بافی و...
اگر به جاذبه‌های طبیعی هم علاقه‌مندید:
▪ بافت: غار ترنگ، غار شب پره، چشمه عروس
▪ بردسیر: آب گرم قلعه عسگر
▪ جیرفت: آبشار دوساری
▪ کهنوج: آب گرم تنگ آشوبیه
● توانمندی‌های اقتصادی استان
منطقه جیرفت و کهنوج در استان کرمان با تولید محصولات زراعی و باغی متنوع و ممتاز که نشان از اقلیمی پربرکت و خاکی حاصلخیز دارد، خود را به عنوان منطقه‌ای استثنایی و خاص معرفی کرده است. این منطقه همواره به عنوان قطبی مهم در کشاورزی کشور مطرح بوده است. این منطقه به لحاظ اقلیم خاص و توان تولید محصولات خارج از فصل از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و دارای مهم‌ترین محصولات کشاورزی و باغی است مانند: غلات، حبوبات، پنبه، چغندرقند، سبزیجات، محصولات جالیزی، انواع میوه، گردو، فندق و گیاهان دارویی.
● سوغات: پسته، خرما و زیره.

منبع : مجله خانواده سبز