اهدای بندناف برای نجات زندگی

هنگامی‌که هایدن زوارعی دخترک شش ساله به شکل مهاجمی از سرطان خون مبتلا شد، در وضعیتی مصیبت‌ بار قرار گرفت. او به پیوند مغز استخوان نیاز داشت تا سلول‌های سرطانی خونش جایگزین شود، اما هیچ‌کدام از خواهرانش و هیچ‌کدام از اهداکنندگان ثبت نام شده در سراسر جهان از لحاظ بافتی با او تطابق نداشتند.
والدین درمانده او به دنبال راه‌های دیگر گشتند و بالاخره علاج مشکل خود را در یک بانک خون دولتی در مرکز پزشکی دانشگاه دوک یافتند. امروز هایدن دو سال و نیم پس از تزریق سلول‌های بنیادی خون‌ساز به‌دست آمده از بندناف، عاری از سرطان است و در کلاس سوم دبستان درس می‌خواند. حسن پدر ۳۸ ساله او که به همراه خانواده‌اش در شهر بتسدا در ایالت مریلند ساکن است، می‌گوید: ”هر روز شکرگزار علاج دخترمان هستم، هنوز باورم نمی‌شود که زندگی او نجات پیدا کرده است.“
امروزه سلول‌های بنیادی بندناف مانند سلول‌های بنیادی مغز استخوان می‌توانند به هر نوع سلول خونی یا ایمنی بدل شوند؛ به‌علاوه این سلول‌های بنیادی مانند سلول‌های بنیادی جنینی دارای این توانائی هستند که روزی برای ترمیم بافت‌های صدمه دیده در قلب یا حتی مغز به کار روند.
اما کودکان نیازمند پیوند معمولاً نمی‌توانند از خون بندناف خودشان استفاده کنند، زیرا این خون هم دارای همان جهش‌های ژنتیکی است که بیماری آنها را باعث شده است.
بنابراین نفع واقعی ایجاد بانک خون بندناف، توانائی آن برای حیات‌بخشی به دیگران است.
پیوند سلول‌های خون‌ساز بندناف هنوز بسیار کمتر از پیوند سلول‌های خون‌ساز مغز استخوان رایج است، گرچه تعداد موارد آن تنها در دو سال گذشته به حدود ۸ هزار رسیده است.
تقاضا برای استفاده از سلول‌های خونی بندناف با تحقیقات روزافزونی که نشان می‌دهد. استفاده از این سلول‌ها می‌تواند در ۷۰ بیماری مختلف از سرطان‌های خون و لنفاوی گرفته تا برخی کم‌خونی‌های ارثی به کار رود، افزوده شده است.
امیدواری بر این است که راهی جهت استفاده از این سلول‌های بنیادی برای درمان بیماری‌هائی مانند دیابت، پارکینسون و بیماری قلبی پیدا شود.
یک مزیت مهم استفاده از سلول‌های بندناف این است که برخلاف پیوند مغز استخوان نیازی نیست که گیرنده پیوند کاملاً با دهنده تطبیق داشته باشد. به عبارت دیگر برای بیماران بیشتری می‌توان سلول‌های اهدائی مناسب را یافت.
در حالی‌که در مورد مغز استخوان تنها هنگامی که دست‌کم هفت پروتئین از هشت پروتئین سلولی در اهداکننده‌ با پروتئین‌های بیمار مشابه باشند، پیوند امکان‌پذیر است، در مورد خون بندناف تطبیق تنها چهار پروتئین از شش پروتئین کفایت می‌کند.
این تفاوت به خاطر آن است که خون بندناف دارای سلول‌های ایمنی کمتر و ضعیف‌تری نسبت به مغز استخوان است، بنابراین احتمال کمتری وجود دارد که عارضه حمله سلول‌های پیوندی در بافت سالم بیمار (واکنش بافت پیوندی علیه میزبان) رخ دهد.
هنگامی که امکان انتخاب موجود باشد، اغلب متخصصان سرطان ترجیح می‌دهند که از سلول‌های مغز استخوان خواهر یا برادر بیمار که به‌طور کامل با بیمار سازگار هستند، استفاده کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که این رویکرد در بیماران سرطانی بهترین نتیجه را از لحاظ بقای بیماران به بار می‌آورد.
هم‌چنین در این صورت بیمار دو تا چهار هفته زودتر از حد معمول مرخص می‌شود، زیرا شمار بالاتری از سلول‌های بنیادی و ایمنی در مغز استخوان باعث می‌شود خون با سرعت بیشتری بازیابی شود.
اما برای بیمارانی که باید در میان افراد غریبه به دنبال فرد سازگار باشند، ممکن است استفاده از خون بندناف بی‌خطرتر باشد.
احتمال واکنش ”بافت پیوندی بر ضد میزبان“ که در آن سلول‌های ایمنی بافت‌های بیمار را بیگانه محسوب می‌کنند و به ان حمله می‌کنند در خون بندناف دریافتی از یک اهداکننده غیر خویشاوند به ۴۰ درصد می‌رسد.
به‌علاوه خون بندناف را می‌توان به سادگی مکان‌یابی کرد و برای بیمار فرستاد، در حالی‌که اهداکننده مناسب مغز استخوان را باید ردیابی کرد و بعد برای کشیدن مایع مغز استخوان از استخوان‌هایش بستری کرد. نگهداری سلول‌های بنیادی بندناف به دو صورت ممکن است؛ یکی بانک خصوصی خون بندناف که سلول‌های بنیادی بندناف هر نوزاد را با دریافت مبلغی برای آینده خود او نگهداری می‌کند.
البته این سلول‌ها دارای همان ترکیب ژنتیکی سلول‌های نوزاد هستند و نمی‌توان برای مواردی مانند سرطان خون از آن استفاده کرد. دوم بانک عمومی خون بندناف که سلول‌های بنیادی را برای استفاده همگانی در آن نگهداری می‌شود.

منبع : ماهنامه کودک