عوامل روانشناختی سردرد(میگرن)

ممکن است سردرد شایعترین شکایت بدنی مردم باشد. سالیانه حدود ۸۰% افراد حداقل یکبار دچار سردرد می شوند و ۱۰ الی ۲۰ درصد با سردرد به عنوان شکایت اولیه خود به پزشک مراجعه می کنند.سردردها دلیل عمده غیبت از کار یا اجتناب از دیگر فعالیتهای شخصی و اجتماعی نامطلوب نیز به شمار می روند اکثر سردردها با بیماری عضوی مهمی همراه نیستند
▪ معمولاً سردردها دارای ۳ جزء هستند:
ـ جزء اول: تغییرات فیزیولوژیکی ( معمولاً انقباضات ماهیچه ای یا اتساع رگهای خونی)
ـ جزء دوم: تجربه ذهنی درد(درد کشیدن، پریشانی، خستگی)
ـ جزء سوم: رفتار برانگیخته ناشی از درد(به عنوان مثال: قرص خوردن، دوری گزیدن از خانواده و فعالیتهای اجتماعی، غیبت از کار)
چند عامل روان شناختی بر درجه همبستگی بین این ۳ جزء و کارآمدی درمان تاثیر دارند. تفاوتهای وسیعی در حساسیت افراد نسبت به تغییرات فیزیولوژیکی که شروع سردرد را علامت می دهند وجود دارد سردردهای تنشی احتمالاً شایعترین شکل سردرد به شمار می آیند با تغییراتی در ماهیچه های اسکلتی مشخص می گردند. شخص احساس درد، گرفتگی و احساس فشار می کند، اگر فرق سر با دست فشار داده شود ممکن است احساس سوزش به شخص دست دهد.
سردردهای تنشی بطور تدریجی بروز کرده و ممکن است ساعتها و هفته ها بطول انجامد. علت دقیق سردردهای تنشی روشن نیست، اما به نظر می رسد اغلب در پاسخ به فشار روانی واقع می شوند. حالات اضطرابی مزمن ممتد در افراد مبتلا به سردرد رایج است و داروهای ضد اضطراب در فراهم آوردن رهایی از اضطراب مفید هستند.
چنانچه فشار روانی با سردردهای تنشی همراه باشد، آموزش چگونگی برخورد با فشار روانی باید ناراحتی را کاهش دهد.
از آنجائیکه تجربه فشار روانی امری شخصی است ممکن است فرد با دستیابی به فهم بهتری از جنبهای شناختی(نگرانیها و اشتغالات ذهنی خاص)دخیل در سردرد کمک شود.
● سردردهای میگرنی:
این سردردها شدیدند، معمولاً عود کننده و غالباً با گستره ای از علائم جسمی همراه هستند این درد نبض زننده و مرتعش کننده ممکن است ساعتها به طول بکشد تهوع و استفراغ در آن شایع است. در بعضی موارد، اتساع سرخرگ جمجمه ای مرئی و حساس است.
علت اتساع ناشناخته است و معمولاً آسیب ساختی پایداری وجود ندارد.
به نظر می رسد سرخرگهای جمجمه ای افراد دچار میگرن، حساس تر از افراد دیگر باشند، بر خلاف سردردهای قبل از وقوع میگرن معمولاً آشفتگی حسی، حرکتی، حساسیت شدید به نور، تاری دید، تحریف ادراک عمیق، تهوع یا تغییرات هیجانی غیر قابل بیان وجود داشته باشد.
بسیاری افراد مبتلا به میگرن تاریخچه خانوادگی از این سردردها دارند، اما معلوم نیست که این امر به وراثت اشاره دارد یا تجارب مشترک.
حملات میگرن ممکن است با تغییرات تنش زای زندگی مثل بلوغ، رفتن به دانشگاه یا شروع شغل آغاز شود.
اغلب حملات میگرن هر کسی به واسطه انواع خاصی از حوادث، خلقها و تجرب واقع می شوند
▪ مهمترین مسبب های میگرن عبارتند از:
- اضطراب، فشارهای روانی، نگرانی قاعدگی
- قرصهای ضد حاملگی
-درخشش شدید و نورهای شدید
- تلاش جسمانی-فقدان خواب یا پرخوابی
- غذاهای خاص و نوشیدنی های الکلی
- هوا و تغییرات دما،بوهای زننده، قرار گرفتن در بلندیها.
▪ افراد مبتلا به میگرن به عنوان افرادی کمال گرا و پرانگیزش توصیف شده اند(( مجبور بودم آنرا انجام دهم)) (( سعی می کردم همه این چیزها را به اتمام برسانم)).
- سردردها نوعاً بعد از پایان کاری که شخص انجام داده و قرار است موفقیت یا شکست آن ارزیابی گردد واقع می شوند. به نظر می رسد بعضی افراد مستعد میگرن بظاهر آرام و آسوده خاطر باشند، اما چنین می نماید که اضطراب و خشم ناشی از ناتوانی خود را در رسیدن به کمال پنهان می کنند.
سردردهای میگرن اغلب به طور مثبت به داروهایی که موجب انبقاض رگهای جمجمه ای می شوند جواب می دهند.
روان درمانگران در بعضی افرادی که گرفتار سردردهای مزمن بودند بهبود چشمگیری مشاهده کرده اند اما در افرادی که میگرنهای گاه به گاه داشتند بهبود کمی مشاهده شد، یا بهبود وجود نداشت.
رفتار درمانی، از آن جمله آرامش آموزش، حساسیت زدایی و آموزش جرأت ورزی به تعداد کثیری از افراد مبتلا به سردرد کمک می کند. دیگر فن مفید پسخوراند زیستی است.

منابع : روان شناسی مرضیDSMIII-R
ایروین جی-سارسون- باربارا آراساراسون
مریم صفری

منبع : مرکز خدمات مشاوره‌ای صنعت نفت