نیرو گاه بوشهر؛ یک‌داستان ناتمام

داستان راه اندازی نیروگاه بوشهر چند سال است که ادامه دارد و در آخرین برگ های آن مطبوعات مسکو از «خستگی روسیه» به دلایلی نظیر مشکلات مالی، فنی و سیاسی اشاره می‌کنند. خبرگزاری وزارت امور خارجه روسیه خاطر نشان ساخته است که «اگر تهران برنامه هسته ای خود را متوقف نکند، ممکن است روسیه از عرضه سوخت هسته ای به نیروگاه اتمی‌بوشهر خودداری کند». اگر چه خاطر نشان ساخته است که «در وزارت خارجه روسیه تأکید می‌شود که چنین شرطی اعلام نشده است». همچنین به نقل از آژانس انرژی اتمی‌روسیه «روس اتم» نقل شده که در آینده نزدیک از عرضه سوخت خبری نخواهد بود.
چندی پیش نیز یکی از تحلیل گران خبر گزاری ریانوستی نوشته بود: «شاخ و شانه کشیدن با آژانس منجر بدین شد که مسئله ایران در سطح شورای امنیت سازمان ملل متحد مطرح شود که آماده تصویب قطعنامه جدیدی در باره تحریم تهران است. اما پشتیبانی های روسیه و چین، ایران را نجات داد. در عین حال روسیه که نیروگاه اتمی‌دو واحدی در بوشهر را می‌سازد، بیشتر از سایر بازیگران در تئاتر اتمی‌ایران رنج می‌برد. این نیروگاه حقیقتاً کش دار شده است: ایران ۳۰ سال است که منتظر راه اندازی آن است».
در ابتدا آلمان ها نیروگاه تقریبا آماده را به علت آغاز جنگ ایران و عراق (۱۹۸۰-۱۹۸۸) رها کردند و اکنون روس ها که ساخت آن را متعهد شده اند، این را به درازا می‌کشانند. متخصصین اتمی‌روسیه مدت بسیاری است که از پذیرش پروژه ابراز نارضایتی کرده اند . پروژه از نظر فنی، در جهان بی نظیر است و متخصصین مجبور شده اند با تلاش و تفکر بسیار دستگاههای آلمانی زیمنس را با رآکتور آبی- آبی و. و. ا. ار روسی متصل کنند که سیاست نیز اضافه شده است. تحویل بخش واحد اول نیروگاه اتمی‌ایران که آخرین بار برای ماه اکتبر سال ۲۰۰۷ تعیین شده بود، بار دیگر حداقل یک سال به تعویق افتاد. ایوان ایستومین رئیس یکی از کمپانی های انرگو پروگرس که در پروژه بوشهر شرکت دارد، گفت: نیروگاه بوشهر زودتر از پاییز ۲۰۰۸ میلادی مونتاژ و راه اندازی نخواهد شد، یعنی یک سال دیرتر از آنچه که وعده داده شده بود. وی یکی از دلایل ان را عدم پرداخت کامل هزینه های تکمیل پروژه از سوی ایران نامید.
مدیران ایرانی پروژه به نوبه خود اشاره می‌کنند که روسیه عرضه سوخت هسته ای را به تعویق می‌اندازد. اما روس ها مدعی اند که با توجه به اصول فنی، سوخت نیروگاه اتمی‌بوشهر باید به رآکتور آماده و شش ماه پیش از راه اندازی ان تحویل داده شود نه زودتر. آنها همچنین ادعا می‌کنند که اگر تأمین مالی سازندگان روس به طور کامل انجام شده و به سؤالات قانونی آژانش بین المللی انرژی اتمی‌پاسخ داده شود، کار سریعتر پایان یابد.
چندی پیش لاوروف وزیر خارجه روسیه گفته بود: از تهران دعوت می‌کنیم که کاملاً به خواسته های قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد عمل نماید. ما راه دیگری جز راه سیاسی - دیپلماسی برای حل این مسئله نمی‌بینیم. او از پیشرفت های مثبتی که به گفته وی در ارتباط های میان ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی‌مشاهده شده استقبال نمود. وی خاطر نشان ساخت: فقط از طریق همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی‌تهران می‌تواند اعتماد دیگران را نسبت به برنامه هسته ای خود احیا کند. از این بابت همه نفع می‌برند.
همچنین دیپلمات ها در وین مقر آژانس بین المللی انرژی اتمی‌گفته اند که روسیه شرایط جدیدی را برای ایران به منظور تحویل سوخت هسته ای نیروگاه بوشهر تعیین کرده است. این دیپلمات ها که نامشان فاش نشده، گفتند که روسیه از ایران خواسته است که پیش از تحویل سوخت هسته ای به این کشور ، به سؤالاتی در زمینه فعالیت های محرمانه هسته ای خود در گذشته پاسخ دهد.این در حالی است که هیئتی از آژانس بین المللی انرژی اتمی‌در حال حاضر در ایران به سر می‌برد تا درباره تهیه دستور العمل نحوه بازرسی ها از تأسیسات اتمی‌نطنز با مقام های ایرانی مذاکره کند.
اخیراً نیز خبرگزاری اسوشیتد پرس به نقل از منابعی ناشناس در بین دیپلمات های اروپا و آمریکا، اطلاع داد که روسیه اولتیماتوم جدیدی به ایران داده است تا علاوه بر توقف غنی سازی اورانیوم در خاک خود، باید به طور کامل برنامه هسته ای خود را فاش نموده و دسترسی به این اطلاعات را برای آژانس بین المللی انرژی اتمی‌و جامعه جهانی فراهم کند. در غیر اینصورت مسکو سوخت هسته ای نیروگاه اتمی‌بوشهر را عرضه نخواهد کرد.
قرار بود نیروگاه اتمی‌در پاییز امسال تحویل داده شود، اما در ماه مارس مسکو اعلام کرد که طرف ایرانی جدول زمانی پرداخت ها را رعایت نکرده است.
آندره کریفتسوف معاون رییس دایره اطلاع رسانی و مطبوعات وزارت خارجه روسیه اطلاع داد که این وزارتخانه اطلاعی درباره مطرح شدن مطالبات جدید از ایران در دست ندارد. سرگی ناویکوف دبیر مطبوعاتی روس اتم اطلاع داد: عرضه سوخت هسته ای به نیرو گاه به دلایل فنی باید شش ماه قبل از راه اندازی نیروگاه باشد، اما ایران جدول زمانی پرداخت را رعایت نکرد و این رو تاریخ عرضه سوخت هسته ای مشخص نیست. ایوان سافرانچوک کارشناس انستیتو امنیت بین المللی می‌گوید: روسیه در مذاکرات با ایران و به طور غیر علنی رفتار تندتری دارد، اما نمی‌خواهد به آمریکا ملحق شود. یک منبع آگاه که از موضع طرف روسی اطلاع دارد، معتقد است: از ایران انتظار قرارداد هایی جدید را ندارند و روسیه قصد ندارد نیروگاه بوشهر را تکمیل کند و ممکن است که مطالبات جدید، تنها بهانه ای برای متوقف ساختن پروژه باشند. روسلان پوخوف مدیر مرکز تحلیل استراتژی و فناوری تأکید می‌کند : ایران، غیر قابل اطمینان ترین شریک است و امروز در روسیه حتی تاجران سلاح نمی‌خواهند با ایران کار کنند، به ویژه که باید بین ایران و کشور های حاشیه خلیج فارس، مثلاً امارات متحده عربی یکی را انتخاب کرد.
به طور کلی روسیه طبق توافق هایی که با ایران دارد، بایستی تا ۱۱ فروردین امسال، اولین محموله از سوخت هسته ای نیروگاه بوشهر را به ایران می‌فرستاد، اما این کشور تا کنون به دلایل متعددی، ارسال سوخت را به تعویق انداخته است. مسکو که قراردادی بالغ بر یک میلیارد دلار برای راهاندازی نیروگاه بوشهر با ایران منعقد کرده است، که در مارس ۲۰۰۷ به علت آنچه تأخیر ایران در پرداخت های خود به روسیه خواند، تحویل سوخت هسته ای و راه اندازی نیروگاه بوشهر را به تأخیر انداخت. آنها به غیر از مسایل مالی، تأخیر در ارسال برخی تجهیزات از سوی چند کشور را از دیگر دلایل تأخیر در راهاندازی نیروگاه بوشهر عنوان کرد.
قرارداد ساخت نیروگاه بوشهر در سال ۱۹۹۵ میان ایران و روسیه امضا شد و تکمیل آن تاکنون چندین بار به تأخیر افتاده است. براساس قرارداد اولیه، نیروگاه باید در سال ۲۰۰۰ تکمیل می‌شد.آمریکا از همان ابتدا با این پروژه مخالف بود و روسیه ظاهراً تحت فشارهای واشنگتن از ایران تعهد گرفت زباله های سوخت اتمی‌را پس از مصرف در نیروگاه بوشهر به روسیه بازگرداند.
تأخیر در راه اندازی نیروگاه بوشهر هر دلیلی داشته باشد، آنچه مسلم به نظر می‌رسد اینست که روسها سیاست شفافی در این مورد ندارند و به همین دلیل با سپردن موضوع به پیچ و خم های بوروکراتیک خود و متهم سازی گاه و بیگاه ایران به عدم انجام تعهدات مالی و یا عدم انجام تعهدات مربوط به آژانس-که حتی در صورت وجود هم ربطی به این قرارداد ندارد- همچنان با این موضوع بازی می‌کنند.

مولف : آرام بیستونی- ایراس

منبع : خبرگزاری آفتاب