اساسی ترین مولفه های سیاست خارجی ایران

بعد از روی کار آمدن دولت نهم با محوریت شعار عدالت بسیاری از عرصه های اجرایی کشور دچار تغییر و تحول گردید. درهمین راستا عرصه دیپلماسی و سیاست خارجی نیز از بقیه این قاعده مستثنی نبود. در واقع دولت با شعار دستیابی به منافع ملی و جلوگیری از سوء استفاده بیگانگان و سودجویان پا درمیدان عمل گذاشت و به طوری جدی فعالیت خود را در جهت از بین بردن کامل وابستگی ها و امتیاز دادن ها نشان داد.
اما در این میان نکته مهمی که قابل توجه است این مسئله می باشد که برخی از اشخاص و جریانها به نوعی این استحکام دولت و مواضع اصولی و محکم آن را در عرصه بین الملل مورد انتقاد قرار می دهند و آن را نوعی سیا ست تنش زا و بدون عقلانیت می‌‌دانند. در اینجا با نگاهی به رهنمود های امام خمینی و مقام معظم رهبری پیرامون محور سیاست خارجی کشور و شرایط تعامل با نظام بین الملل متوجه می شویم که بسیاری از شاخص های موجود در این عرصه در سالهای قبل به اشتباه مورد تعریف و شناسایی قرار گرفته است.
مقام معظم رهبری در مناسبت های گوناگون ضرورت دستیابی به منافع ملی و حفظ کیان و ارتقای جایگاه جمهوری اسلامی ایران در منطقه و جهان را گوشزد نموده و بر آن تاکید داشته‌اند. ایشان از مولفه هایی به عنوان اساسی ترین فاکتورهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران یاد کردند که ذکر آن در این مجال بسیار مفید و راهگشاست :
الف) یکی از شاخص های اصلی سیاست خارجی کشور نفی رابطه سلطه گرو سلطه‌پذیر است که رهبر معظم انقلاب عنایت ویژه ای بر آن دارند. ایشان مقابله هوشمندانه و عاقلانه با نظام سلطه جهانی را یک فاکتور بسیار مهم تلقی می کنند و تصریح می کنند تجربیات سه دهه اخیر پیروزی ملت ایران را در چالش با استکبار جهانی نشان می دهد. در همین راستا باید تصریح کنیم که دولت نهم با پا فشاری و اصرار ویژه بر امر نفی رابطه سلطه گر و سلطه‌پذیر و ایستادگی در مواضعی همچون دستیابی به حق استفاده صلح آمیز از انرژی هسته ای و...سعی نمود تا به معنای واقعی به این هدف نزدیک شود .
ب) همان طور که از ابتدای انقلاب بنیانگذار فقید جمهوری اسلامی بر آن تاکید داشتند از اصول مهم سیاست خارجی کشورسیاست نه شرقی نه غربی است که هرگونه وابستگی را از بلوک های قدرت بین المللی در جهان نفی می کند. در همین راستا سیاست هایی چون صدور انقلاب اسلامی ،حمایت از نهضت های آزادیبخش و پشتیبانی از کشورهای اسلامی و ایجاد زمینه جهت اتحاد و همگرایی آنها جزو مواردی است که باید در اولویت های اصلی ملی لحاظ شود. زیرا اصول هویتی و مبانی انقلاب اسلامی ما با منافع ملی ما وابستگی جدایی ناپذیر و تفکیک ناشدنی دارند.
ج) چالش با نظام قدرتمند و زورگوی بین المللی یکی از مواردی است که باید به آن توجه ویژه ای داشت. بسیاری از افراد و گروهها بر این اعتقادند چالش برخورد با قدرتهای زورگو و استعمارگر به نوعی فروریختن دیوارهای اعتماد سازی محسوب می شود در حالی که امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب دست کشیدن از ایستادگی در مقابل استعمارگران را تنزل از اصول بدیهی انقلاب می دانند.در واقع این جمهوری اسلامی ایران است که باید سیاستهای خصمانه کشورهای دیگر را به چالش بکشاند وآنها را مورد نقد و سوال قرار دهد. بقا وقدرت روزافزون ایران اسلامی و افزایش نقش آفرینی آن در منطقه و جهان از تجربیات گرانقدر رویارویی با جبهه سلطه گران است که باید به طور جدی حفظ شود.
● جمع بندی
با توجه به رهنمودهای رهبر معظم انقلاب و امام خمینی(ره) سیاستگذاران خارجی کشور باید نفی رابطه سلطه گر و سلطه پذیر را سرلوحه برنامه های خود قرار دهند و حرکت در جهت برقراری تعامل سازنده جزو وجوه اصلی فعالیت خود محسوب کنند.در واقع امروز جایگاه جمهوری اسلامی ایران در عرصه بین الملل بسیار ویژه وخاص است و در همین راستا موجب ایجاد موج بیداری اسلامی در کشورهای دیگر نیز گردیده است . اگر چالش و برخورد جدی با نظام زور گوی بین الملل صورت نپذیرد قطعا شرایط مبهمی در آینده برای ما رقم خواهد خورد.

سید مرتضی مفیدنژاد

منبع : روزنامه رسالت