مرگ ناگهانی ورزشکاران از دیدگاه پزشکی

عموماً مرگ ناگهانی در ورزشکاران یک مورد در هر صدهزار نفر در سال می باشد. با بالا رفتن سن، این میزان بالا رفته و در مردان شایع تر است. علل مرگ از نظر موقعیت جغرافیایی می تواند متفاوت باشد مثلاً درآمریکای شمالی شایعترین علت مرگ ناگهانی (SD) در ورزشکاران کاردیومیوپاتی هایپر تروفیک (HCM) است.
در ایتالیا،شایع ترین علت SD کاردیومیوپاتی بطن راست است و در آلمان میوکاردیت،در چین بیشترین علت SD ، سندرم مارفان است۷۰. درصد علل مرگ ناگهانی در ورزشکاران جوان ( زیر ۳۵ سال ) را بیماریهای قلبی-عروقی (کاردیوواسکولار) تشکیل می دهد و اکثرا در طی مسابقات و ورزشهای سخت و شدید در ورزشکاران بوجود می آید. کاردیومیوپاتی هایپرترفیک (HCM) شایعترین علت مرگ ناگهانی ( در حدود ۹۰ درصد ) ورزشکاران جوان است ، ۱۰ درصد موارد دیگر را بیماریهای قلبی و عروقی تشکیل می دهد. از عللی که کمتر می باشند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱) هایپرتروفی میوکارد (ضخیم شدن لایه میانی قلب)
۲) میوکاردیت (التهاب لایه میانی قلب)
۳) بیماری قلبی الکیک ها ( در اثر مصرف زیاد الکل(اتانول) ایجاد می شود)
۴) سندرم مارفان
۵) کاردیومیوپاتی دیلاته (گشادی حفرات قلب)
۶) ناهنجاریهای مادرزادی شریان کرونر
۷) دیسپلازی بطن راست از علل نادرتر:
▪ پرولاپس دریچه میترال
▪ تنگی دریچه آئورت
▪ سارکوتیدوز
▪ بیماری آترواسکلروز عروق کرونر
▪ سندرم طولانی شدن زمان T ، Q- interva مکانیسم SUDDEN DEATH در اثر ایست ناگهانی جریان خون عروق: طبق بررسی های به عمل آمده توسط ECG(الکتروکاردیوگرام) و هولتر مانیتورینگ Holte monitoring ( تغییرات ECG در طی روز توسط Halter نشان داده می شود)، می توان آریتمی-آنبورمالتیی ها را مشخص می کرد.
یکی از علل قلبی، آریتمی های بطنی است، که از بین آنها فیبریلاسیون بطنی ۸۰ در صد موارد علت SD را تشکیل می دهد،و از علل نادر تر برای آریتمی ها ( آریتمی که در آن ریتم قلب پایین تر از ۴۰ تا در دقیقه می زند) و سیستول قلب می باشد.
در فیبرلاسیون بطن معمولا تعداد ضربان ۲۵۰ تا۴۰۰۰ در دقیقه است و شکل و دامنه امواج در ECG متفاوت است. همانطور که در بالا ذکر کردیم شایع ترین علت SD در ورزشکاران جوان،کادیو میوپاتی هیپر تروفیک است.
در HCM خفیف وقتی از بیماران ECG بعمل می آوریم در وهله اول با ECG با قلب طبیعی یک ورزشکار اشتباه می شود و بایستی اینها را از هم افتراق بدهیم.
تفاوت قلب ورزشکار با HCM ۱- بیش از یک سوم مردان ورزشکار اندازه حفره بطن چپ آنها در زمان پایان دیاستول قلبی بیشتر از ۵۵ میلیمتر است ( منظور از مردان ورزشکار آنهایی که در سطوح بالای ورزشی کار انجام می دهند (Elite athletes) ، برعکس، اندازه حفره در بیماران HCM کمتر از ۴۵ میلیمتر است، وقتی این مقدار بیشتر از ۵۵ میلیمتر می شود این بیماران (HCM) کمتر از ۴۵ میلیمتر است،وقتی این مقدار بیشتر از ۵۵ میلیمتر شود این بیماران (HCM) یا در مراحل نهایی end-stage بیماری خود هستند یا به نارسایی قلبی پیشرفت کرده اند، بنابراین اندازه حفره بطن چپ دیاستول قلبی یک وجه تمایز قلب ورزشکار با HCM است.
▪ تغییرات ECG : تغییرات ECG بصورت افزایش ولتاژ برجسته بودن یا عمیق بودن موج Q و منفی بودن موج T از علایم اختصاصی HCM است. از دیگر علل قلبی SD در ورزشکاران - کاردیو میوپاتی دیلاته (Dilated cardiomyopathy) در ورزشکاران،اندازه حفره بطن چپ در (end-diastolic) معمولا ۵۳ تا ۵۸ میلیمتر بیشتر شود پاتولوژیک است و مشابه کاردیومیوپاتی دیلاته است.
▪ میوکاردیت : التهاب میوکارد در اثر عفونت یا مصرف نابجا دارو (drug abuse) ایجاد می شود. در این افراد حفره بطن چپ بزرگ شده که این بیماری قابل افتراق با قلب ورزشکار است، که وجود علائمی مانند آریتمی های آشکار قلبی، سنکوپ-طپش قلب یا نارسائی قلب (Systolic dyfunction) می توان آن را از قلب ورزشکار تمیز داد که تشخیص قطعی با آزمایش هستیولوژی (بافت شناسی) و بیوپسی(نمونه برداری) میوکارد است.
▪ دیسپلازی بطن راست: دیسپلازی آرتیموژنیک بطن راست(کاردیومیوپاتی)، یک بیماری عضله قلب با علت ناشناخته که با جایگزین بافت فیبروز و چربی در میوکارد مشخص می شود. علایم کلینیکی متغیری دارد از انومالی های ساختمانی-عملکردی (Structural-functional) بطن راست گرفته تا آریتمی های بطنی-فوق بطن و مستعد فرد به SD است.
در ورزشکاران Master sport بزرگی بطن راست و انبورمالیتی های هدایتی دیولاریزسیون،ریولاریزسیون مشاهده می شود، تشخیص افتراقی این دیسپلازی بطن راست با قلب ورزشکار است. تشخیص دیسپلازی با اکوکاردیو مشکل است،زیرا وقتی علایم مرفولوژیک و کلینیکی خفیف باشد اکوکاردیوگرافی کمک کننده نیست بایستی از MRI (تصویربرداری مغناطیسی) جهت تشخیص کمک گرفت.
در این مقاله با بررسی ۱۵۸ مورد SD در ورزشکاران جوان که از این ۱۵۸ مورد۲۴، مورد( ۱۵ درصد) علت مرگ غیرقلبی بوده و از ۱۳۴ ورزشکار باقیمانده که علت SD بیماریهای قلبی-عروقی بوده، ۱۲۰ نفر ( ۷۰ درصد) مرد بودند. ۷۰ مورد(۵۲ درصد) پوست روشن ۵۹ مورد(۴۴ درصد) پوست تیره داشتند. متوسط سن ورزشکاران ۱۷ سال (۲۰تا۴۰) سال بودند اکثریت آنها بسکتبالیست ها(۴۷ نفر) و فوتبالیست ها(۴۵ نفر) که اینها هر دو گروه با هم ۶۸ درصد تمام مرگها را تشکیل می دهند.
در ۷۸ مورد مرگ ها در زمان ورزش کردن است و در ۴۲ مورد در زمان مسابقات (رقابت های) ورزشی است. در ۸۰ مورد ( ۶۳ درصد) مرگ ها در حدفاصل ساعات (۲۱-۱۵) بوده است. مرگ ناگهانی ورزشکاران جوان اغلب در اثر فعالیت های ورزشی بوده و ممکن است بدنبال بیماریهای مختلف کاردیومیدپاتی هیپرتروفیک است.
تحقیقات انجام شده جهت HCM قلبی و عروقی باشد که شایع ترین آنها تشخیص این گونه بیماریها که منجر به مرگ می شود کافی به نظر نمی رسد. در پایان نام تعدادی از بازیکنانی که به یکی از علل مذکور دچار ایست قلبی شده اند می آید:
۱) مارک ویویان فو، بازیکن کامرونی در مسابقات ۲۰۰۳ جام کنفدراسیون ها
۲) فه هر، بازیکن ۲۴ ساله مجارستانی که عضو تیم بنفیکا بود و در دیدار مقابل بواویشتا در دقیقه ۹۲ پس از خنده تلخ روی زمین افتاد و مرد.
۳) سرجینیو، بازیکن تیم پالمیراس در دیدار مقابل سائو پائولو به روی زمین افتاد و مرد. این بازیکن ۳۰ سال داشت.
۴) جونیور، بازیکن تیم باشگاهی ایندیا که پس از به ثمر رساندن گل به روی زمین افتاد و پس از سکته قلبی جان سپرد.
۵) آنتونیو پوئرتا بازیکن خط حمله سویا که در جریان دیدار اول این تیممقابل گتافه در لیگ فوتبال اسپانیا در فصل ۲۰۰۸-۲۰۰۷ به علت حمله قلبی ابتدا بیهوش شد و سپس بعد از ۳ روز در بیمارستان جان سپرد.

منبع : روزنامه ابرار ورزشی