پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

نگاهی به گذشته در امروز


نگاهی به گذشته در امروز
● جهان در آستانه نظمی دیگر
کودتای نظامی علیه گورباچف که با کارها و سیاست های خود شوروی را در آستانه فروپاشی قرار داده بود، ۱۹ آگوست ۱۹۹۱ وارد دومین روز خود شد ولی از همان نخستین روز پیدا بود که فاقد اصالت است و پس از چند روز هم پایان یافت و تنها نتیجه آن تسریع فروپاشی اتحاد شوروی بود. هنوز ماهیت این رویداد مانند سایر تحولات دهه های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ مسکو از پرده ابهام خارج نشده است و درباره آنها تردیدهای بسیاری وجود دارد. تحولات ژوئیه و آگوست ۲۰۰۷ و به ویژه اجتماع سران «اوراسیا» ازجمله هو، پوتین، احمدی نژاد، امامعلی رحمان و کرزی در نیمه آگوست جاری در شهر بیشکک و متعاقب آن مانور نظامی مشترک چین و روسیه و اقدامات دیگر ازجمله ازسرگیری پرواز بمب افکن های سنگین و دورپرواز روسیه پیرامون کشورهای عضو ناتو و به کار افتادن مجدد رادار عظیم منطقه سن پترزبورگ که از قطب شمال تا قطب جنوب کره زمین را زیر پوشش دارد، نشان داده است که جهان در آستانه نظمی دیگر است. نظم جاری پس از انحلال پیمان ورشو و فروپاشی شوروی برقرار شده بود که اشغال نظامی عراق بدون مجوز شورای امنیت سازمان ملل، آن را لرزان ساخت. به اظهار مفسران اشتباه سیاسی دولت واشنگتن که بر استقرار سیستم دفاع موشکی در لهستان و جمهوری چک پافشاری کرده است، فرصت دست زدن به این تحولات را برای رقیب فراهم ساخته است.
● حریق سینما رکس آبادان و تعویض نخست وزیر
۱۹ آگوست سال ۱۹۷۹ (۲۸ مرداد ۱۳۵۷ و سال انقلاب) در ساعات شب، سینما رکس شهر آبادان آتش گرفت و بیش از نیمی از تماشاگران فیلم (طبق گزارش های روز بعد مطبوعات تهران ۴۰۰ تا ۶۰۰ نفر) کشته شدند. در لحظه وقوع حریق که «عمدی» گزارش داده شده بود، بیش از ۷۰۰ نفر در حال تماشای فیلم سینمایی بودند. علت سنگین بودن تلفات، قفل بودن در های خروجی ذکر شده بود. یک روز پیش از این رویداد و در ۲۷ مرداد، در یک سینما در شهر مشهد یک حریق عمدی روی داده بود و سه نفر در میان شعله های آتش جان داده بودند. یک هفته پس از وقوع آتش سوزی سینما رکس، جمشید آموزگار نخست وزیر وقت تغییر کرد و... جمشید آموزگار در مرداد سال ۱۳۵۶ برجای امیر عباس هویدا نشسته بود که ۱۳ سال نخست وزیری کرده بود. جمشید آموزگار متولد ۱۳۰۱ (فرزند حبیب الله آموزگار)، فارغ التحصیل دانشگاه کرنل امریکا و دارای دکترای مهندسی، که از سال ۱۳۳۷ (دوران نخست وزیری دکتر اقبال) وارد کابینه شده بود تا آن زمان سمت های مختلف از وزارت کار و بهداری تا کشور و دارایی را بر عهده داشت و در سال ۱۳۵۵ دبیرکل حزب دولتی رستاخیز شده بود. وی در محافل ایران شهرت به دوستی و نزدیکی بیشتری (تا هویدا) با امریکا را داشت. در دوره نخست وزیری آموزگار بود که مخالفت با شاه و ابراز نارضایی از اوضاع کشور علنی تر شده بود. سه ماه بعد از نخست وزیر شدن آموزگار، شاه در سفر به امریکا و فرانسه تحقیر شده بود و شش ماه بعد از آغاز نخست وزیری او، انقلاب آغاز شد و یک سال و یک ماه بعد به ختم سلطنت انجامید.
● درگذشت چنگیز خان و آخرین اندرز او
۱۸ آگوست (۲۷ امرداد) سال ۱۲۲۷ میلادی (۶۲۴ هجری)، چنگیزخان مغول پس از تصرف سرزمین هایی از چین تا حاشیه اروپا، در ۷۲ سالگی درگذشت. چنگیز خان هنگام تعقیب جلال الدین خوارزم شاه که لشکریان او را در منطقه پروان (افغانستان فعلی) تا رود سند شکست داده بود، به علت ناسازگار بودن آب و هوای این منطقه (پاکستان امروز) بیمار شده و پس از بازگشت به زادگاه خود، هنگام شکار نیز از اسب افتاده بود و این دو عامل باعث مرگ او شد، اما پیش از مرگ «گوریلتا (قوریلتا = نشست)» سران مغول را تشکیل داده و وصیت های خود را کرده بود؛ از جمله تاکید کرده بود که مجموعه قوانین وی، دزاساک (یاسا)، دقیقاً رعایت شوند مخصوصاً که در قلمروی مغول با دروغ، دزدی و تجاوز به زنان شوهردار باید شدیداً مبارزه شود. پیش از توسل به خشونت باید دست کم یک بار اخطار داده شود. دانشمندان، ادیبان و آگاهان هر کس که می خواهند باشند باید به خدمت گرفته شوند و بدون مشورت با آنان کاری صورت نگیرد. در وحدت سران مغول کوچک ترین خللی نباید به وجود آید. قوم مغول در هرجا که باشد باید از زندگی در داخل شهر و آلوده شدن به مفاسد شهری جداً امتناع کند و زندگانی چادر نشینی یا به دور از شهر را از دست ندهد و...
نوشیروان کیهانی زاده
منبع : روزنامه اعتماد


همچنین مشاهده کنید