دانستنی هایی از قرآن

پیامبر، گواه بر امت‏ها «و یوم نبعث فی كل امهٔ شهیدا علیهم من انفسهم و جئنا بك شهیدا علی هؤلاء، و نزلنا علیك الكتاب تبیانا لكل شی‏ء و هدی و رحمهٔ و بشری للمسلمین‏» (سوره نحل - آیه ۸۹)
به خاطر بیاورید روزی را كه از هر امتی، گواهی از میان خودشان بر آنها مبعوث می‏گردانیم و تو را - ای محمد - گواه آنها قرار دادیم و همانا این كتاب را بر تو نازل كردیم كه بیانگر همه چیز است و عامل هدایت و مایه رحمت و بشارت برای مسلمانان است.
از این آیه درمی‏یابیم كه خداوند در هر امتی یك نفر را انتخاب می‏كند و بر می‏گزیند تا در باره امت‏خویش گواهی دهد و ویژگی او در این است كه انسانی است پاك و دور از خطا و گناه و مورد اعتماد و تصدیق امت.
این بعث و برانگیختن كه در آیه ذكر شده آمده است غیر از مبعوث شدن و زنده شدن پس از مرگ است‏بلكه وقت آن پس از هنگام بعث اول و نفخ در صور است‏یعنی یكی از مراحل تحقیق و بازجوئی روز قیامت و صحرای محشر می‏باشد. به هر حال پیامبر در آن روز هم گواه بر امتش است از روز رسالت تا روز نفخ صور زیرا او خاتم الانبیا است و تمام مردم جهان امتش می‏باشند و نه تنها بر ملت‏خود گواهی می‏دهد كه ظاهرا او گواه بر تمام امتهای پیشین نیز می‏باشد.
هر چند خدای تبارك و تعالی می‏تواند خود مردم را به شهادت و گواهی علیه خودشان وادار سازد یا ملائكه و فرشتگان را امر به شهادت بر مردم كند كه فلان شخص در فلان روز چه كاری را مرتكب شد و چه عملی از او سر زد و كسی را هم حق بازجوئی از پروردگار نیست. او مالك مطلق تمام جهان و جهانیان است و هیچ كس توانائی منازعه در ملك او را ندارد. با این حال خداوند یك نفر را كه معصوم است و هیچ دروغ و خلافی از او سرنزده است وادار می‏كند كه به اعمال امت‏شهادت دهد.
و از این آیه نیز مشخص می‏شود كه باید همیشه در میان مردم حجتی معصوم از سوی پروردگار وجود داشته باشد تا بر مردم عصر و زمان خود گواهی دهد و این یكی از ادله اثبات ضرورت وجود امام زمان در هر عصری است كه باید هم معصوم باشد و هم ناظر بر اعمال امت. در روایتهای مكرر می‏خوانیم كه مثلا شب جمعه اعمال یك هفته امت در محضر امام وقت و ولی خدا قرار می‏گیرد تا در جریان كار مردم باشد و روز قیامت‏به اذن خدا بر آنان گواهی دهد.
▪ هؤلاء:
در تفسیر هؤلاء دو احتمال وارد شده; یكی اینكه مقصود از هؤلاء امتهای گذشته باشد یعنی انبیا و اوصیای آنها باشند كه شهادت بر اعمال امتهای خود می‏دهند و پیامبر گواه و شاهد بر آنان است. و بدین ترتیب - چنانكه عرض شد - پیامبر هم گواه بر امت‏خودش است و هم گواه بر امتهای گذشته. دیگر آنكه مقصود ازهؤلاء، شاهدان عملی باشد. شاهد عملی یعنی كسی كه خود میزان حق و باطل است و خود الگوئی است‏برای تشخیص خوب از بد و خیر از شر كه این شخص رسول خدا است و اوصیای او. امامان و پیشوایان دین قطعا نیز جزء شهیدان شاهد بر ملت می‏باشند. در آیه آمده است:
و یوم ندعو كل اناس بامامهم - و روزی كه دعوت می‏كنیم هر امتی را با امامشان. و چون چنین كسی می‏بایست‏برنامه زندگی در اختیار افراد قرار دهد تا دیگر برای كسی حجت و بهانه ای نماند، لذا ملاحظه می‏كنیم كه فورا خداوند از قرآن یاد می‏كند و می‏فرماید كه ما قرآن را مبین همه احكام و مسائل قرار دادیم و آن را برای هدایت و رحمت مردم فرستادیم و اصلا معنای حجت‏خدا همین است كه او كسی می‏باشد كه خداوند به وجود او بر مردم احتجاج می‏كند كه من امام و پیشوا را برای شما تعیین كردم، پس چرا از او تبعیت و پیروی نكردید.
▪ تبیانا لكل شی‏ء :
تبیان از بیان گرفته شده است‏یعنی قرآن بیان كننده همه چیز است.
شاید برخی تصور كنند كه از این آیه چنین مفهوم می‏شود كه در قرآن بیان تمام اشیاء مادی و معنوی ذكر شده ولی این سخن درستی نیست زیرا قرآن كتاب هدایت است نه كتاب شیمی‏و فیزیك یا دائرهٔ المعارف تمام علوم، پس وقتی می‏فرماید بیان هرچیز در قرآن است‏یعنی تمام اموری كه برای رسیدن به هدایت لازم است در قرآن بیان شده است. البته ناگفته نماند كه قرآن پیوسته انسانها را دعوت به فراگیری علوم و دانشهای مختلف كرده است و اشاراتی به برخی از مسائل بلكه تمام مسائل مهم دارد ولی تمام آن اشارات در محدوده توحید و خداشناسی و سرانجام برای ارشاد و راهنمائی مردم و سوق دادن آنها به سوی ایمان و عبادت می‏باشد.
نكته دیگری كه لازم است اشاره شود اینكه ممكن است مسائل و علوم بسیار پیچیده و مهمی در قرآن باشد كه از محدوده علم و ادراك ما خارج است و شاید به مرور زمان و پیشرفت‏بشر در علوم مختلف به برخی از آن نكات دست‏یابد. امام صادق علیه‏السلام در این زمینه می‏فرماید:
«ما من امر یختلف فیه اثنان الا و له اصل فی كتاب الله عزوجل ولكن لا تبلغه عقول الرجال‏» تمام اموری كه حتی دو نفر در آن اختلاف می‏ورزند، اصل و اساسش در قرآن وارد شده ولی عقول و خردهای مردم به آن نمی‏رسد. نفهمیدن ما هرگز مانع از آن نمی‏شود كه در قرآن مسائل زیادی وجود داشته باشد بلكه امهات علوم و دانشها در آن باشد و ما به آنها پی نبریم.
این آیه چهار نكته را در باره قرآن، ذكر كرده است:
۱) بیانگر همه چیز.
۲) مایه هدایت مردم.
۳) وسیله رحمت آنان.
۴) بشارت برای مسلمانان.
آری ! همینطور است. پس از علم و درك به اشیاء، انسان هدایت می‏یابد و خدا شناس می‏شود و پس از هدایت‏شدن، درهای رحمت الهی بر رویش گشوده می‏شود و آنجا است كه بشارتش می‏دهند به روضه رضوان و بهشت جاویدان.

منبع : ماهنامه پاسدار اسلام