آسیب شناسی رسانه های اقتصادی ایران

در سالهای اخیر رسانه های اقتصادی به ویژه در حوزه مطبوعات حداقل از نظر رشد قابل توجهی یافته اند. اطلاع رسانی در موضوعات اقتصادی و تصدی و مدیریت رسانه های اقتصادی نكات و ظرافت های ویژه ای دارد كه ذیلاً به برخی از آنها با رویكرد آسیب شناسی رسانه های اقتصادی ایران اشاره می شود:
۱) یكی از مهمترین مشكلات رسانه های اقتصادی كشورمان در مقطع فعلی، كمبود خبرنگار متخصص و حرفه ای در حوزه های مختلف اقتصادی است. شاید رشد ناگهانی مطبوعات اقتصادی در اوایل دهه ۸۰، دلیل این مساله بوده باشد.
با وجودی كه در سالهای اخیر استعدادهای برجسته ای در رسانه های اقتصادی ظهور كرده اند، اما هنوز برخی خبرنگاران اقتصادی بینش و شناخت لازم نسبت به حوزه خبری ـ تخصصی خود ندارند.
از یك خبرنگار اقتصادی انتظار می رود در حال حاضر حداقل به قانون برنامه چهارم توسعه، بودجه سال ۸۶ و سیاستهای كلی اصل ۴۴ كاملاً مسلط باشد اما چنین خبرنگاری كمتر پیدا می شود.
نتیجه كمبود نیروی ورزیده در تولید اخبار و تحلیل های اقتصادی را هر روز می توانیم در تیترهای و اخبار برخی روزنامه های اقتصادی مشاهده كنیم. مثال بنزین، نمونه روشنی از این ضعف بود؛ در حالی كه درباره بنزین، قانون مصوب و قطعی وجود داشت (تبصره ۱۳ بودجه ۸۶)، برخی رسانه های اقتصادی در طول بهار گذشته مكرراً نظرات ضد و نقیض یكی دو نماینده پریشان فكر را به عنوان مصوبات یا نظر مجلس مطرح می كردند.
تحلیل و نقد تبصره ۱۳ یك بحث است و انعكاس اخبار مغایر قانون مصوب به عنوان مصوبه مجلس بحثی دیگر. اولی ریشه در بینش و شناخت نسبت به مساله دارد كه زیبنده روزنامه نگار اقتصادی است و دوم ناشی از بی اطلاعی و باری به هر جهت بودن و بزن در رویی ...
۲) آلوده شدن تحریریه رسانه های اقتصادی به فعالیت های نیازمندیها و آگهی ها، یكی دیگر از آسیب های جدی رسانه های اقتصادی است. رسانه های اقتصادی به دلیل ماهیت و موضوعات خاص خود، در معرض این آسیب قرار دارند و متاسفانه در سالهای گذشته به شدت از این بابت لطمه خورده اند.
ای كاش در اواسط دهه ۷۰ كه آقای ایرج جمشیدی تحریریه و سازمان آگهی های ابرار اقتصادی را رسماً و علناً در هم می آمیخت، كسی یا گروهی یا انجمنی از روزنامه نگاران اقتصادی وجود داشت كه جلوی ایشان را می گرفت یا حداقل از سرایت ویروس آگهی بگیری به سایر تحریریه های اقتصادی پیشگیری می كرد.
نتیجه آلوده شدن تحریریه های اقتصادی به فعالیت های جذب آگهی امروز این شده است كه مسوولان و روبط عمومی های دستگاها بجای اینكه از هیبت و نفوذ قلم خبرنگاران اقتصادی حساب ببرند، می توانند با یك آگهی یا چیزی بی ارزش تر از آن، خبرنگار و كل تحریریه یك روزنامه را بخرند و اخبار و تحلیل هایش را به نفع خود جهت دهند.
حدود چهار سال پیش و زمانی كه افتضاح تلكه بگیری روزنامه آسیا از روابط عمومی بانك كشاورزی برملا شد، فرصت خوبی بود كه خبرنگاران و مسوولان تحریریه های اقتصادی با همفكری و همكاری همدیگر، تحریریه های اقتصادی را از ننگ آگهی بگیری پاك و پالایش كنند، اما از آن فرصت چنین استفاده ای نشد.
امروز آسیب دیگری كه در همین باره تحریریه های اقتصادی را تهدید می كند، اقدام برخی دستگاههای دولتی در برگزاری جشنواره و تقدیم جایزه به برگزیدگان رسانه های اقتصادی هست. كاری كه سازمان امور مالیاتی شروع كرد و اخیراً روابط عمومی وزارت كار هم آن را تقلید كرده است.
این قبیل كارها هر چند در ظاهر، تشویق خبرنگاران اقتصادی است، اما در واقع بهانه و ابزاری در دست روابط عمومی ها است تا همكاران حوزه های اقتصادی مطبوعات را زیر بلیط خود بگیرند و سازمان خود را از نقد به زعم خودشان كنجكاوی بی جای خبرنگاران مصون نگاه دارند.روشن است كه این قبیل جشنواره ها و تقدیر ها به رسالت حرفه ای خبرنگاران و تحریریه های اقتصادی آسیب می زند و آنها را از حالت ایده آل خود دور می كند.
یك خبرنگار اقتصادی ایده آل، باید ضمن داشتن مبانی نظری قوی اقتصادی، با مطالعه مستمر در پیشرفت های نظری علم اقتصاد و نیز قوانین، مقررات، اخبار، رویه ها، جهت گیری ها و عملكرد حوزه خبری خود چنان خبر و تحلیل می نویسد كه مسوولان حوزه خبری از ترس شم خبری، تیز بینی، نكته سنجی و نفوذ قلم وی جرات نداشته باشند كه دست از پا خطا كنند.
شاید این حالت خیلی آرمانی باشد اما شواهد نشان می دهد كه در همین شرایط بد اقتصادی ـ معیشتی برای خبرنگاران، چنین خبرنگارانی به طور بالقوه و بالفعل در تحریریه های اقتصادی و یا خارج از آن وجود دارند اما به آنها میدان داده نمی شود.
۳) حدود شش سال پیش عده ای از دبیران سرویس های اقتصادی مطبوعات با هدف تشكیل انجمن صنفی یا تشكلی از روزنامه نگاران اقتصادی هفته ای یكبار در دفتر یكی از مدیران كشور دور هم جمع می شدند و تا جایی كه بیاد نگارنده مانده، كار تا تهیه پیش نویس اساسنامه انجمن روزنامه نگاران اقتصادی هم پیش رفت ولی ظاهراً نیمه كار رها شد.
امروز تاسیس این تشكل بیش از هر زمان دیگری ضرورت یافته است. این انجمن می تواند فارغ از گرایش های سیاسی اعضایش، هویت و ظرفیت روزنامه نگاری با موضوع اقتصادی در ایران را تعریف كند و ارتقا دهد.
برگزاری های دوره های تخصصی در اقتصاد برای اعضا، دفاع از حقوق روزنامه نگاران اقتصادی در برابر تهدیدها و تعرض هایی كه همكاران محترم همه روزه با آن مواجه هستند و تلاش برای بهبود وضع معیشتی اعضا می تواندكاركردها و انتظارات اولیه از انجمن روزنامه نگاران اقتصادی باشد.
آنچه مسلم است با وجود زحمات جامعه خبرنگاران و روزنامه نگاران اقتصادی، تحریریه های اقتصادی در رسانه های كشورمان با حالت ایده آل خود هنوز فاصله زیادی دارند و پركردن این شكاف، تنها با همت و تلاش متولیان و متصدیان تحریریه های اقتصادی رسانه ها میسر خواهد شد.

سید امیر سیاح

منبع : سایت الف