مفاهیم بی‌اشتهایی عصبی چیست؟

بی اشتهایی عصبی (anorexia nervosa) بیماری است كه معمولاً در دختران نوجوان را گرفتار می‌کند، ولی پسران نوجوان، مردان و زنان بزرگسال نیز در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
اشتغال ذهنی این بیماران داشتن اندامی لاغر و باریك است. از این رو وزن زیادی را از دست می دهند و همواره در این وحشت به سر می برند كه مبادا دوباره وزن شان زیاد شود.
بیشتر مبتلایان وجود آنكه بسیار لاغرند خود را چاق می دانند. ولی دانستن این نكته بسیار مهم است كه مسئله بیمار در بی اشتهایی عصبی، وزن و غذا نیست، بلكه این مشكلات عاطفی اند كه او از وزن و غذا برای مقابله با آنها استفاده می‌كند.
● علائم هشداردهنده بی‌اشتهایی عصبی
▪ گرسنگی كشیدن و كاهش وزن عمدی.
▪ بیم از افزایش وزن.
▪ امتناع از خوردن.
▪ انكار گرسنگی.
▪ جست و خیز و فعالیت جسمی دائمی.
▪ رویش مو بیش از اندازه معمول بر روی بدن و صورت.
▪ حساسیت به دماهای پایین.
▪ قاعدگی نامنظم یا عدم وجود قاعدگی.
▪ ریزش موی فرق سر.
▪ خود را چاق پنداشتن به رغم آنكه حقیقتاً فرد بسیار لاغر به شمار می‌رود.
● تقاوت‌ها با پرخوری عصبی
بیماران دچار بی‌اشتهایی عصبی به خود گرسنگی می‌دهند، از خوردن غذاهای پركالری خودداری می‌كنند و همواره در جست و خیز و ورزش‌اند. اما كسانی كه دچار پرخوری عصبی هستند غذای زیادی می‌خورند، ولی بلافاصله پس از آن كاری می‌كنند كه آن را استفراغ كنند، یا با خوردن قرص های اسهال یا ادرار آور تلاش می‌كنند، مانع اضافه وزن خویش شوند. بیماران دچار پرخوری به اندازه كسانی كه دچار بی‌اشتهایی هستند، وزن از دست نمی‌دهند.
● علت بی‌اشتهایی عصبی
دلیل این بیماری چندان معلوم نیست. بیماران هنگامی كه لاغرند، احساس رضایت بیشتری می كنند. این گونه افراد، بسیار كمال گرا هستند و دوست دارند همه چیز در زندگی شان در كامل‌ترین شكل خویش باشد.
اغلب در مدرسه دانش آموزان موفقی به شمار می روند، در بسیاری از فعالیت های جمعی در مدرسه و خارج از آن شركت می كنند و اگر چنانچه نمرات خوبی نیاورند یا به هر دلیلی چیزی در زندگی‌شان در حد عالی نباشد خود را سرزنش می‌كنند.
● عوارض بی‌اشتهایی‌ عصبی
دختران دچار بی‌اشتهایی عصبی، دچار قطع قاعدگی می‌شوند، پوست‌شان خشك و موهای سرشان بسیار نازك و شكننده می شود، موهای ظریفی در تمام سطح بدن شان رشد می‌كند و همیشه احساس سرما و كسالت می كنند،
اغلب اوقاتشان تلخ است. همواره در فكر غذا هستند و لذا به سختی می توانند افكارشان را بر روی چیز دیگری متمركز كنند.
این عقیده که افراد دچار بی اشتهایی احساس گرسنگی نمی‌كنند، درست نیست بلكه برعکس این بیماران دائماً در حالت گرسنگی به سر می‌برند. و همین احساس گرسنگی دائمی است كه موجب می‌شود آنها احساس كنند بر زندگی و جسم خویش كنترل و تسلط دارند.
این بیماران ممکن است در در معرض خطر مرگ ناشی کم‌خوری درازمدت قرار بگیرند.
● درمان بی‌اشتهایی عصبی
از درمان بی‌اشتهایی عصبی بسیار دشوار است، چرا که اغلب بیماران خود را غیرعادی نمی‌پندارند و فكر می‌كنند زندگی‌شان روالی عادی دارد.
در مراحل آغازین بیماری (مثلاً زمانی كه هنوز ۶ ماه از شروع آن نگذشته یا بیمار وزن زیادی را از دست نداده است) شاید بتوان با بستری كردن بیمار در بیمارستان وی را درمان نمود.
اما اگر قرار باشد موفقیتی در این كار حاصل شود، باید بیمار خودش خواهان تغییر وضعیت موجود خویش باشد و دوستان و خانواده اش او را در این كار یاری كنند.
كسانی كه بی‌اشتهایی‌شان شدیدتر و پیشرفته‌تر است نیاز به بستری شدن در بیمارستان و معمولاً در بخش خاص بیماران دچار بی‌اشتهایی و پرخوری عصبی دارند.
درمان عبارت است از تغییر عادات غذایی بیمار.
اغلب این بیماران تا یك سال یا بیشتر باید تحت نظر باشند تا بتوانند احساسات خود را كه باعث این مشكلات شده تغییر دهند.
این احساسات ممكن است مربوط به وزن، مشكلات خانوادگی یا مسائل مربوط به اعتماد به نفس بیمار باشند. گاهی لازم است با دادن داروهایی به منظور كاستن از شدت افسردگی بیمار، وی را در این كار كمك كنیم.
مهم ترین كمكی كه خانواده و دوستان فرد مبتلا به بی‌اشتهایی می‌توانند به وی كنند ابراز علاقه و محبت به اوست.
اكثر این بیماران با بیماری خویش كنار می‌آیند. با وجود بیماری احساس ایمنی و آسودگی می كنند. بیشتر بیم شان افزایش وزن است، كه آن را دلیل بر از دست دادن كنترل برخویشتن تلقی می‌كنند. آنها از نظر خودشان هیچ مشكلی ندارند. بیماران دچار بی‌اشتهایی عصبی حتی ممكن است برای آنكه چیزی نخورند به دست و پای شما بیفتند! روشن است كه خانواده و دوستان نباید زیر بار چنین خواهش‌هایی بروند.

دکتر عبدالوهاب فخریاسری

منبع : روزنامه همشهری