حقوق والدین

از آن جا كه اصل وجود هر انسانی از پدر و مادر است و هر شخص در واقع ادامه همان پدر و مادر و از شاخه های آن هاست می توان گفت در میان پیوند های خویشاوندی و اعضاء خانواده هیچ كس به اندازه پدر و مادر به انسان نزدیك تر نیست. همچنانكه هیچ كس به اندازه آن ها به انسان مهربانتر نیست بنابراین ارزش و احترام آن ها از همه خویشاوندان بالاتر است زیرا كه آن ها حق حیات بر گردن فرزندان دارند. و آن ها هستندكه در آن دوران ضعف و بیچارگی كه كودك دارد بطوری كه حتی نمی تواند مگس را هم از خودش براند و نمی تواند غذا را چگونه و از كجا تهیه كند و نمی تواند خود را از گرما و سرما و از خطرات گوناگون كه او را تهدید می كند حفظ نماید آری در این دوران بیچارگی و ضعف و احتیاج این پدر ومادر است كه با مهربانی هرچه تمامتر و با علاقه فراوان از این موجود ضعیف مراقبت می كند و همه چیز خود را فدای او می سازند و پروانه وار دور او می گردند وشیره جانشان را سخاوتمندانه به او می بخشند تا او به تدریج رشد كند و بتواند روی پای خود بایستد . بنابراین نقش حیاتی و بسیار ارزشمند پدر و مادر در رشد فرزند بر كسی پوشیده نیست و فرزندان كه در اثر زحمت های طاقت فرسای والدین خود بزرگ می شوند و به جائی می رسند لازم است كه زحمت ها و مشقت ها و بی خوابی ها و بدبختی هائی كه پدر و مادر برای بزرگ شدن او تحمل نموده اند فراموش نكنند و ارزش ومقام پدر و مادر را بشناسند و بدانند كه وجود آن ها پس از خدا از وجود پدر ومادر است . در دین مقدس اسلام اهمیت فوق العاده ای به والدین داده شده و پیشوایان اسلام توصیه ها و سفارش های فراوانی در این زمینه دارند .
در اینجا اجمالاً یادآور می شویم كه اسلام آن چنان به این مسئله اهمیت داده است كه حتی می گوید كسی كه درباره پدر و مادر خویش بدی كند و به اصطلاح عاق والدین باشد نماز و روزه و عبادات او مورد قبول خداوند متعال نخواهد بود و از همین جا به اهمیت موضوع پی می بریم. و نیز اهمیت خاصی كه اسلام به پدر ومادر قائل است از اینجا معلوم می شود كه توصیه شده كه فرزندان پدر و مادر خود را زیارت كنند چه در حال حیات و چه پس از مرگ آن ها .
اگر والدین زنده اند و فرزند به عللی از آن ها دور است باید به قدر وسع هر روز به زیارت آنان برود و اگر مرده اند به زیارت قبرشان بروند حضرت علی(ع) فرمود: مردگان خود را زیارت كنید كه به زیارت شما شادی می شوند و در حدیث است هركس زیارت كند قبر پدر و مادر را در روز جمعه یا شب آن یا قبر یكی از پدر و مادر را برایش حج نیكوئی نوشته شود.
● اثر مادر در فرزند
شخصیت های بزرگ جهان عمده موفقیت خود را مرهون مادرانی هستند كه به وظائف خطیر خود قیام كردند و در ساختمان آنان نقش اساسی و بزرگ را ایفا نموده اند. نابغه بزرگ اسلام مرحوم حاج شیخ مرتضی انصاری در مرگ مادر بزرگوارش بهشت گریه می كرد و كنار جنازه او زانو زده بود و اشك تأثر می ریخت. یكی از شاگردان فاضلش به عنوان تسلیت و دلجوئی او گفت شما با این مقام علمی شایسته نیست برای درگذشت پیرزنی اینطور اشك بریزید و بی تابی كنید آن مورد بزرگ سر بر داشت و گفت گویا شما هنوز به مقام ارجمند مادر واقف نیستید تربیت صحیح و زحمات فراوان این مادر مرا به این مقام رسانید و تربیت اولیه او زمینه را برای ترقی من و رسیدن به این مقام شامخ علمی و عملی فراهم كرد. این نمونه از اثر نفوذ شخصیت مادر روی فرزند بود بسیارند دانشمندانی كه عامل مهم ترقی آن ها تنها زحمات و كوششهای مادر بوده است.
● احترام پدر و مادر در منطق قرآن و اسلام :
گرچه عواطف انسانی و مسأله حق شناسی به تنهائی برای رعایت احترام در برابر والدین كافی است . ولی از آن جا كه اسلام حتی در مسائلی كه هم عقل در آن استقلال كامل دارد و هم عاطفه آن را به وضوح در می یابد سكوت روا نمی دارد بلكه به عنوان تأكید در اینگونه موارد هم دستورات لازم را صادر می كند و در مورد احترام والدین آنقدر تأكید كرده است كه در كمتر مسئله ای دیده می شود به عنوان نمونه به چند قسمت اشاره می كنیم:
الف) در چهار سوره از قرآن مجید كسی به والدین بلافاصله بعد از مسأله توحید قرار گرفته است . این همردیف بودن دو مساله بیانگر این است كه اسلام تا چه حد برای پدر و مادر احترام قائل است. اهمیت این موضوع تا آن پایه است كه هم قرآن مجید و هم روایات اهل بیت عصمت و طهارت (ع) صریحاً توصیه می كند كه حتی اگر پدر ومادر كافرباشند رعایت احترامشان لازم است . با اینكه جهاد یكی از مهمترین برنامه های اسلامی است مادام كه جنبه عینی پیدا نكند. یعنی داوطلب به قدر كافی باشد بدون در خدمت پدر و مادر از آن مهمتر است و اگر موجب ناراحتی آن ها بشود جایز نیست.
● احترام پدر و مادر
در این آیه شریفه خداوند متعال به زحمات فوق العاده مادر اشاره كرده می فرماید: مادرش او را حمل كرد درحالی كه هر روز ضعف و سستی تازه ای بر ضعف او افزوده می شد این مساله از نظر علمی ثابت شده و تجربه نیز نشان داده كه مادران در دوران بارداری گرفتار وهن و سیتی می شوند و چرا كه شیره جان و مغز استخوانشان را به پرورش جنین خود اختصاص می دهند و از تمام مواد حیاتی وجود خود بهترینش را تقدیم او می دارند.
به همین دلیل مادران در دوران بارداری گرفتار كمبود انواع ویتامینها می شوند كه اگر جبران نگردد ناراحتی هائی در آن ها به وجود می آورد حتی این مطلب در دوران رضاع و شیردادن نیز ادامه می یابد . چرا كه شیر شیره جان مادر است لذا به دنبال آن می افزاید پایان دوران شیرخوارگی او دو سال است . البته منظوردوران كامل شیر خوارگی این ۳۳ ماه دوران حمل و دوران شیرخوارگی بزرگترین فداكاری را هم از نظر روحی و عاطفی و هم از نظر جسمی و هم از جهت خدمات در مورد فرزندش انجام می دهد. جالب اینكه در آغاز توصیه درباره هودو می كند ولی به هنگام بیان زحمات و خدمات تكیه روی زحمات مادر می نماید تا انسان را متوجه ایثارگری و حق عظیم او سازد سپس می گوید : توصیه كردم كه هم شكر مرا بجا آورد كه خالق و منعم اصلی توام و چنین پدر و مادر مهربانی به تو داده ام و هم شكر پدر و مادرت را كه واسطه این فیض و عهده دار انتقال نعمتهای من به تو می باشند.

سمیرا عطائیان
حقوق والدین تألیف : حاج سیدجعفر میرعظیمی

منبع : سازمان آموزش و پرورش استان خراسان