تغذیه تکمیلی برای شیرخوران ۶ تا ۱۲ ماهه

از بدو تولد تا شش ماهگی شیر مادر به تنهایی بهترین غذا برای شیرخوار است زیرا:
▪ حاوی تمام مواد مغذی جهت رشد و تكامل او می‌باشد.
▪ دارای موادی است كه مقاومت كودك را در برابر عفونتها افزایش می‌دهد.
▪ موجب ارتباط عاطفی قوی بین شیرخوار و مادر می‌شود.
▪ از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است.
▪ در ۶ ماه اول زندگی، شیرخوار به هیچ نوع غذای دیگری، حتی آب قند و آب نیاز ندارد و تنها باید از ۱۵ روزگی قطره مولتی ویتامین یا قطره A+D را به میزان ۲۵ قطره در روز برای او شروع كرد و تا پایان دوسالگی ادامه داد.
بهترین زمان برای شروع غذای كمكی پایان ۶ ماهگی است.ولی ممكن است برای برخی از شیرخواران با توجه به كارت پایش رشد و چنانچه ثابت شود كه تاخیر رشد كودك بعد از ۴ ماهگی بدلیل ناكافی بودن شیر مادر لازم باشد كه در فاصله ۴ تا ۶ ماهگی غذای كمكی را آغاز نمود.
● چرا بهترین زمان برای شروع غذای كمكی پایان ۶ ماهگی است؟
اگر غذای كمكی قبل از ۶ ماهگی شروع شود موجب بروز مشكلات زیر خواهد شد:
▪ افزایش احتمال ابتلا شیرخوار به اسهال زیرا دستگاه گوارش شیرخوار هنوز آمادگی لازم برای پذیرش غذای نیمه‌جامد را پیدا نكرده است.
▪ كاهش تولید و ترشح شیر بدلیل كاهش زمان مكیدن، كه این منجر به ابتلا شیرخوار به سوء تغذیه و رشد ناكافی می‌گردد.
▪ بروز حساسیت.
اگر غذای كمكی دیرتر از ۶ ماهگی شروع شود موجب بروز مشكلات زیر خواهد شد:
▪ كندی یا توقف رشد، زیرا شیر مادر بعد از ۶ ماهگی به تنهایی قادر به تامین همه نیازهای تغذیه‌ای كودك نیست.
▪ اشكال در پذیرش غذا توسط كودك
▪ به تعویق افتادن یادگیری عمل جویدن
● اصول زیر را در تغذیه تكمیلی رعایت كنید:
▪ سعی كنید از موادی استفاده كنید كه بعدها در سفره‌ خانواده وجود داشته باشد.
▪ در سال اول زندگی چون غذای اصلی كودك شیر مادر است ابتدا او را شیر بدهید و سپس با غذای كمكی تغذیه نمایید ولی در سال دوم زندگی ابتدا به كودك غذا و بعد شیر مادر بدهید.
▪ همیشه از یك نوع ماده غذایی ساده شروع كنید و سپس به مخلوطی از چند نوع برسانید.
▪ هر ماده غذایی را از یك قاشق مرباخوری شروع كرده و به تدریج به مقدار آن اضافه كنید.
▪ بین اضافه كردن مواد غذایی مختلف ۵ تا ۷ روز فاصله بگذارید تا دستگاه گوارش كودك به ماده غذایی جدید عادت كند و در ضمن اگر ناسازگاری به یك ماده غذایی وجود دارد شناخته شود.
▪ غذای كمكی از ۶ تا ۹ ماهگی باید نیمه جامد و بصورت پوره نرم یا حلیم باشد ولی از ۹ ماهگی به بعد كه كودك قادر به جویدن است می‌توان بتدریج قطعات كوچك مواد غذایی را به او داد.
▪ قبل از یك سالگی از اضافه كردن شكر، نمك و هرگونه چاشنی و ادویه به غذای كودك خودداری كنید. (اضافه كردن شكر به فرنی مانعی ندارد)
▪ اضافه كردن یك قاشق مرباخوری كره یا روغن مایع به سوپ یا پوره شیرخواران بویژه كودكانی كه خوب وزن نمی‌گیرند توصیه می‌شود.
●سعی کنید دفعات تغذیه تکمیلی را طبق جدول زیر برای کودک تنظیم نمائید:
● بخاطر داشته باشید:
▪ در غذای كودك تنوع مواد غذایی را رعایت كنید تا مواد مغذی مورد نیاز كودك تامین گردد.
▪ در تهیه و آماده‌سازی غذای كودك اصول بهداشتی را رعایت كنید:
▪ دستهای خود و كودك را قبل از غذا بشویید و از ظروف تمیز و بهداشتی استفاده كنید.
▪ غذا را بلافاصله پس از تهیه به كودك بدهید و باقیمانده آن را در یخچال نگهداری كنید.
▪ در غذا دادن به كودك از بشقاب و لیوان نشكن و قاشق كوچك استفاده كنید.
▪ هنگام غذا دادن به كودك صبور باشید و آرام آرام او را با غذا و شیوه غذا خوردن آشنا كنید.
▪ ابتدا خودتان به كودك غذا بدهید با تواناتر شدن او اجازه بدهید كودك خودش غذا بخورد و شما فقط كمك كنید.
▪ وقتی به كودك غذا می‌دهید با او صحبت كنید و سعی كنید تا خاطره خوشی از غذا خوردن در ذهن داشته باشد.
▪ سعی كنید از غذاهای مورد علاقه كودك استفاده كنید و از طریق توجه و محبت كردن و همچنین تغییر در تركیب، مزه و حتی رنگ غذا، او را به خوردن تشویق نمائید.
▪ هیچگاه به زور كودك را وادار به تمام كردن غذا نكنید. اجازه دهید خود او تصمیم بگیرد كه چقدر غذا بخورد.
▪ قبل از یك سالگی از دادن مواد غذایی زیر به كودك بپرهیزید!!
۱)سفیده تخم مرغ
۲) كیوی
۳) شیرگاو
۴) خربزه
۵) پنیر
۶) عسل غیر پاستوریزه
۷) انواع توت
۸) بادام زمینی
۹) آلبالو
۱۰)اسفناج
۱۱) گیلاس
۱۲) كلم
● توجه:
▪ همزمان با شروع غذای كمكی آب جوشیده سرد شده به كودك بدهید تا تشنگی او برطرف شود.
▪ با شروع غذای كمكی باید روزانه ۱۵ قطره از قطره آهن به كودك داده شود و تا پایان ۲ سالگی ادامه یابد.
قطره آهن را در عقب دهان كودك بچكانید و برای جلوگیری از تغییر رنگ دندانها كمی آب به او بخورانید و دندانهای او را با پارچه تمیزی پاك كنید یا مسواك بزنید.
▪ قطره یا شربت آهن را بین دو وعده شیردهی به كودك بدهید.
▪ از اواخر ماه نهم كه آب میوه و میوه را برای شیرخوار شروع می‌كنید می‌توانید بعد از خوردن قطره آهن،‌به جای آب كمی آب میوه به او بدهید تا جذب آهن بیشتر شود.
▪ می‌توان قطره آهن را در مقدار كمی آب‌میوه مخلوط كرد و به كودك داد.

منبع : مرکز بهداشت شهرستان شیراز