دو روی یک سکه

می گویند كه در زبان چینی، برای مفهوم "بحران" دو لفظ وجود دارد كه معنای دقیق یكی "خطر" و معنای دیگری "موقعیت" یا "فرصت" است. شرایطی را كه در چند سال اخیر نظام بیمه های اجتماعی كشور، با آن مواجه است، شاید بتوان با همین تعریف دوگانه از لفظ "بحران" سنجید و تبیین كرد. به تعبیر دیگر دشواری هایی كه این سازمان در سال های اخیر با آن دست و پنجه نرم می كند، اگرچه از زاویه ای، یك خطر برای نظام بیمه های اجتماعی كشور تلقی می شود، اما در عین حال در صورت برخورد كارشناسانه درمورد شناسایی ریشه ها و بررسی زمینه های شكل گیری و اتخاذ تدابیر اصلاحی و پیشگیرانه برای ممانعت از تكرار آن، می تواند حتی یك فرصت باشد.
در این میان به نظر می رسد برای شناسایی زمینه های شكل گیری چنین بحرانی، نیاز به مطالعات و بررسی های وقتگیر نباشد، چرا كه این بحران، ویژگی ها و مشخصاتی همگون و همسان با سایر بحران هایی دارد كه این نظام در مناطق مختلف جهان داشته و دارد. بهبود و ارتقای سطح سلامت مردم و افزایش متوسط سن امید به زندگی، عاملی است كه اگرچه باید آن را به فال نیك گرفت، اما با سالمند شدن جمعیت و افزایش هزینه های ارائه خدمات، سبب برهم خوردن تعادل و توازن منطقی میان منابع و مصارف صندوق های بیمه اجتماعی در سطح جهانی شده است.
با شناسایی دلایل و زمینه های بحران های غیرقابل گریز مالی در صندوق های بیمه اجتماعی، تجارب ارزشمندی نیز در جهان برای مدیریت چنین بحران هایی وجود دارد، اما اگر در سایر مناطق جهان، آشكار شدن علایم اولیه بحران های اجتماعی و اقتصادی تهدیدكننده نظام های بیمه اجتماعی، تصمیم گیران را به چاره جویی برای مدیریت بحران از طریق راهبردهایی چون افزایش نرخ حق بیمه یا كاهش تنوع خدمات یا حتی تغییر ضوابط و مقررات بهره مندی از خدمات وامی دارد، در كشور ما و متاثر از شرایط خاص و اولویت های ویژه تصمیم گیران، برخی تصمیمات به جای حمایت بیشتر از صندوق های بیمه گر، باعث تشدید بحران شده است.
در این میان، البته برخی علایم و نشانه های امیدواركننده نیز به چشم می خورد. رویكرد توسعه پوشش بیمه های اجتماعی به گروه های جدید با حمایت دولت، درصورت استمرار و انجام به موقع تعهدات مالی در قبال صندوق های بیمه اجتماعی، می تواند با افزایش منابع حاصل از حق بیمه، تا حدودی به كند شدن آهنگ لجام گسیخته افزایش سرسام آور هزینه های ارائه خدمات بیمه ای و در مقابل ثبات نسبی منابع و درآمدهای صندوق های بیمه اجتماعی، كمك كند.
حمایت مالی دولت از طرح های بیمه اجتماعی رانندگان و خادمان مساجد و دیدگاه های ریاست محترم جمهوری و نیز وزیر رفاه و تامین اجتماعی درخصوص توسعه و تقویت نظام بیمه های اجتماعی و اولویت آن نسبت به سازوكارهای حمایتی و امدادی، ازجمله نشانه هایی است كه كارشناسان و آگاهان را نسبت به موفقیت آمیز بودن تلاش های اصلاحی در این حوزه، امیدوارتر ساخته است.

ابراهیم باقری

منبع : هفته نامه آتیه