سموم، خطرات و شرایط استفاده از آن

در بعضی موارد ما مجبوریم از سم استفاده كنیم. اما باید بدانیم سم مثل هر دارویی باید فقط در حد لزوم و در موقع ضرورت با روش درست بكار رود، وگرنه بسیار خطرناك بوده و همانطور كه حشرات و موشها را از بین می‌برد میتواند انسان و حیوانات مفید را هم بیمار كرده یا بكشد.
● سم چیست؟
سم ماده‌ای است كه دارای منشع گیاهی، حیوانی و شیمیایی بوده و از یك راه خاص و یا راههای مختلف در مقادیر معینی باعث اختلال و یا توقف فعل و انفعالات حیاتی به‌طور موقت یا دائم میگردد. سم اگر به مقدار خیلی كم خورده شود و یا بخار و بوی آن تنفس گردد باعث ناراحتی، بیماری و مسمومیت شده است منجر به مرگ گردد.
● مسموم كیست؟
هر انسان یا حیوانی كه سم از طریق بینی، دهان یا پوست وارد بدن او شده و موجب ناراحتی و بیماری یا مرگ وی گردد مسموم شده است.
▪ علائم مسمومیت:
بستگی به نوع سم و مقدار آن و مدتی كه از مصرف آن سم گذشته باشد دارد اما بطور كلی میتوانیم بگوییم: سرگیجه، حالت تهوع و استفراغ، دل درد، دل پیچه، عرق كردن، رنگ پریدگی و خواب آلودگی معمولاً در شخص مسموم دیده میشود.
▪ روشهای نگهداری سموم در منزل :
۱) هیچ وقت سم را در آشپزخانه و یا اتاقی كه در آن زندگی می‌كنید قرار ندهید.
۲) سم را باید در قوطی و ظرف خودش نگه‌داری كرد و هرگز نباید آنرا داخل ظرف و یا شیشه دیگر ریخت چون ممكن است اشتباهاً از آن استفاده شود.
۳) بعد از هر بار استفاده حتماً باید در قوطی سم را محكم بست.
۴) هر نوع سم را باید در محلی دور از دسترس افراد و بچه‌ها قرار داد.
● چه كسانی می‌توانند با سم كار كنند؟
كسی كه سم را مصرف می‌كند باید بدانند سم چیست؟‌ و چه خطراتی دارد و چگونه باید آنرا بكار برد تا خطری برای خود و اطرافیان نداشته باشد.
▪ كسی كه با سم سر و كار دارد باید سالم و قوی بنیه باشد زنان و مردان پیر و بچه‌ها قبل از ۱۸ سالگی نباید به هیچ‌وجه سم‌پاشی كنند.
▪ كسانی كه عوارض قلبی، كلیوی و كبدی داشته باشند نباید سم‌پاشی كنند.
▪ زنان حامله به هیچ وجه نباید با سم سر و كار داشته باشند.
● چگونه سم را مصرف كنیم؟
▪ برای استفاده از سم باید لباس، عینك،‌ كلاه و ماسك داشته باشیم.
▪ سم فقط باید در جایی كه لازم است بكار رود.
▪ از سم باید فقط به مقداری كه لازم است استفاده كنیم نه بیشتر
▪ نوع سم‌پاشی باید متناسب با سم، مقدار آن و محل سم‌پاشی باشد.
لازم است در ابتدا با ریختن آب در مخزن، سم‌پاش را آزمایش كنیم تا چكه نكند و هنگام كار به مقدار كافی محلول از آن خارج شود.
● چگونه از قوطی اسپری حشره‌كش استفاده كنیم؟
وقتی می‌خواهید داخل اتاق را اسپری كنید:
۱) همه باید از اتاق خارج شوند.
۲) پنجره‌ها و درها را ببندید.
۳) روی ظرف غذاخوری و وسایل بچه‌ها را با نایلون بپوشانید یا در صورت امكان ظروف را از محیط خارج كنید.
۴) موقع اسپری حشره‌كش قوطی اسپری را طوری بدست بگیرید كه از خودتان فاصله داشته باشد.
۵) بعد از اسپری كردن فوراً از اتاق خارج شوید و در را ببندید و دستهایتان را بشویید.
۶) بعد از گذشتن حدود نیم ساعت درها را باز كنید و هوای اطاق را تهویه نمایید. بعد از گذشتن نیم تا یك ساعت از تهویه، اطاقها می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند.
● در چه شرایطی باید سم را مصرف كنیم؟
▪ فرد سم‌پاش باید لباسی بپوشد كه كاملاً بدن او را بپوشاند و كلاهی كه موهای او را حفظ كند.
▪ فرد سم‌پاش باید از عینك مخصوص كه كناره‌های آن بسته است و چشم را كاملاً محافظت می‌كند استفاده كند.
▪ باید موقع كار با سم حتماً‌ از ماسك استفاده كنیم یا با پارچه تمیزی روی بینی و دهان خود را بپوشانیم.
▪ موقع سم‌پاشی و تهیه سم حتماً باید دستكش لاستیكی بدست كرد. اگر دستكش سوراخ
باشد سم پوست دست را آلوده می‌كند.
▪ در روزهایی كه باد شدید می‌وزد نباید باغ و مزرعه را سم‌پاشی كرد و اگر باد كم است موقع سم‌پاشی باید پشت به باد بایستیم تا قطرات سم به ما نپاشد.
● چه كارهایی برای فرد مسموم باید انجام دهیم؟
▪ از اطرافیان و خود مسموم بپرسید كه با چه ماده‌ای تماس داشته و یا آن را خورده است.
▪ قوطی سم را بگیرید و برچسب آن را بخوانید.
▪ فوراً‌ كمكهای اولیه را شروع كنید.
● كمكهای اولیه در مورد فرد مسموم:
▪ فوراً‌ مسموم را از محل سمپاشی خارج كنید و در هوای آزاد نگه دارید.
▪ اگر لباس او آلوده به سم است بلافاصله آنها را بیرون بیاورید.
▪ محلهایی از بدن را كه به سم آلوده شده با آب و صابون شستشو كنید سپس او را خشك كرده و بپوشانید.
▪ بیمار را در حالت استراحت و گرم نگه دارید.
▪ اگر سم داخل چشم‌ها پاشیده شد فوراً چشم را زیر شیر آب بگیرید و شستشو دهید (۱۵ دقیقه)
▪ اگر سم به تازگی خورده شده باشد باید مسموم را وادار به استفراغ كنید.
▪ اگر علائم سوختگی ناشی از سموم در لب و دهان مشاهده شد او را وادار به استفراغ نكنید فقط كمی آب به فرد مسموم بخورانید تا سم رقیق شود.
▪ باید راههای تنفسی یعنی دهان و گلو و بینی را تمیز كرده و باز نگه دارید.
▪ فوراً‌ مسموم را به مركز بهداشتی‌درمانی ارجاع دهید. ‌

دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان فارس - حوزه معاونت بهداشتی - واحد بهداشت حرفه ای

منبع : مرکز بهداشت شهرستان شیراز