سفر کوتاه به هندوستان ایران

بارها وصف آرامش و زیباییش را شنیده بودیم. آفتاب و باران را با هم می دیدیم، گل های خشك و سرسبز با هم در یكجا بودند. سنگ ها هم آرام نظاره گرمان بودند و به سوی تاریخ باستان این سرزمین هدایتمان می كردند. خیلی شهرها، روستاها و مردمان را از نزدیك دیده بودم و میهمان نوازی و زیبایی های بناهای تاریخی كه ساخته دست انسان است را نظاره گر بودم. اما اینجا جای دیگری است. اینجا هندوستان ایران است. اینجا قسمتی از بهشت ایران است...
استان زنجان از گذشته تاكنون یكی از استان های با اهمیت ایران بوده و مورد توجه بسیاری از توریست ها، جهانگردان و سیاحان بوده و هست. این استان كه در ناحیه مركزی شمال غرب ایران واقع شده از نظر ارتباط به دلیل استقرار بر محور ترانزیتی، نقطه ارتباط مركز با غرب و شمال غرب ایران به شمار می آید.
پیشینه تاریخی استان كه دارای چهار دوره است از دوران پیش از تاریخ (هزاره هفتم) شروع می شود.
تاریخ بنای شهر زنجان را همزمان با سلطنت اردشیر بابكان دانسته اند و در آن زمان این شهر را «شهین» یعنی منسوب به شاه می نامیدند. این نام در قرون و اعصار به «زنگان» و سپس به «زنجان» تبدیل شده است.
از قرن پنجم هجری و پس از حمله ایلخانان مغول، سلطان محمد خدابنده به این شهر توجه فراوان نشان داد و آن را بستر و مهد علم و زادگاه بزرگانی چون شیخ شهاب الدین سهروردی و علمای نامی دیگر قرارداد كه هنوز نیز مایه فخر و افتخار ایران و اسلام در فلسفه و حكمت هستند.جاذبه های جهانگردی استان زنجان در تمام قسمت های آن پراكنده شده و می توان آن را در شمار جاذبه های طبیعی، تاریخی، اجتماعی و فرهنگی مورد بررسی قرارداد.شهرستان های دیگر این استان كوهستانی چه از لحاظ گردشگری داخلی و خارجی و چه از لحاظ كشت و زرع و صنعت اهمیت بسیاری در میان استان های كشور دارد. در این میان شهرستان های ابهر و زنجان مشهورترین جاذبه های گردشگری این استان را در خود جای داده اند. از نظر جاذبه های گردشگری وجود بنای عظیم و باشكوه سلطانیه كه یكی از بزرگترین و مشهورترین بناهای اسلامی با عمری ۷۰۰ساله و جزو آثار ثبت شده ایران بزرگ در فهرست میراث جهانی بشر در یونسكو است، این استان را در صنعت توریسم كشور حائز اهمیت بسیار كرده است.
● رختشویخانه
این اثر بزرگ تاریخی در سال ۱۳۰۷ هـ . ش در مركز بافت تاریخی شهر و در محله معروف به باباجامال چوقوری (گودال بابا جمال) بناشده، آب مجموعه از قنات قلعه حاجی پیر بهاءالدین تأمین می شد. فضای رختشویخانه از چند قسمت تشكیل شده است، خزینه و فضای اصلی رختشویخانه، دو ردیف تاق به طور متوالی با ۱۱ ستون قرینه، چهار حوضچه و آبرو. طبق آنچه از تاریخ این بنا به دست آمده است این حوضچه ها با مهارت بسیار برای قشرهای مختلف درنظر گرفته شده بود. رختشویخانه دارای چهار حوض بوده كه به ترتیب البسه پادشاه در حوضچه اول، درباریان و وابستگان آن در حوضچه دوم و مردم عادی در حوضچه سوم شسته می شده است. البته به دلیل رعایت موازین بهداشتی، حوضچه چهارم برای شست و شوی لباس بیماران درنظرگرفته شده بود كه در نوع خود بی نظیر است.
● غار كتله خور
از دیدنی ترین و بزرگترین غارهای منطقه است. به نظر بسیاری از بازدیدكنندگان داخلی و خارجی این غار یكی از زیباترین پدیده های طبیعی ایران محسوب می شود كه در ۸۰ كیلومتری جنوب خدابنده قرار گرفته است. این غار سه طبقه دارای تونل های فرعی و «استلاكتیت ها» و «استلاگمیت ها» و ستون های بسیار در گذرگاه های اصلی است و قندیل های مخروطی آویزان از سقف ها در اثر داشتن ناخالصی ها، رنگ های متنوع به خود گرفته اند و آنها كه تركیبات به همراه نداشته و یا كمتر دارند به صورت بلورهای شیشه ای بسیار شفاف مشاهده می شوند.
● گنبد سلطانیه
گنبد سلطانیه از مهمترین بناهای تاریخی مورد توجه جهانگردان داخلی و خارجی استان زنجان است كه در شهر سلطانیه در ۴۳ كیلومتری شهر زنجان قراردارد. این بنای منحصر به فرد به روایت تاریخ دانان، نخستین بنایی است كه تحول معماری دوران سلجوقی به معماری دوران ایلخانی را به وضوح نشان می دهد.
این بنا پس از كلیسای سانتاماریا در ایتالیا و مسجد ایاصوفیا در تركیه سومین بنای گنبددار جهان است. سنگینی گنبد عظیم و قوس ها و دیگر عنصرهای معماری این گنبد بدون ستون به وسیله، جرزهای هشت گانه آن عمل می شود كه در نوع خود با بسیاری از گنبدهای كنونی قابل رقابت و حتی كم نظیر است. در این گنبد عمده ترین عنصرهای تزییناتی، تزیینات آجری، گچ بری، كتیبه نویسی وكاشی كاری است.استان زنجان از دیگر آثار و مواهب طبیعی نیز بهره مند است. بازار زنجان، مسجد جامع زنجان، مقبره قیدارنبی در خدابنده، آرامگاه احمدهرنوش و امامزاده زیرالكبیر در ابهر از جمله این آثار است كه توجه هر بیننده، میهمان و جهانگرد را به خود جلب می كند.استان زنجان به دلیل آب وهوای كوهستانی دارای رودهای پرآبی است كه از كوه های كردستان سرچشمه می گیرد. «قزل اوزن» از رودهای مهم استان زنجان است كه از كوه های پرآب كردستان سرچشمه گرفته و پس از توقفی در پشت سدمنجیل نهایتاً وارد دریای خزر می شود.زنجان رود، ابهررود، سجاس رود و فرارود و نیز وجود آب های معدنی «گرماب» ابدال، حلب انگوران و چشمه آبگرم وننق از زیبایی های دیگر استان كوهستانی فلات غربی ایران است.

ناهید قاسمی

منبع : روزنامه ایران