جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


آیا بازار ارز یک بازی مجموع صفر است؟


آیا بازار ارز یک بازی مجموع صفر است؟
بیایید در ابتدا تصویر جامعی از بازار ارز را ایجاد کنیم. بازار ارز شبکه­ای است که در آن خریداران و فروشندگان در سراسر جهان با یکدیگر به مبادله می­پردازند و موسسات مختلف مالی و بانکها مسئولیت تبادلات ارزی را برعهده می­گیرند. نقش عمده بانکها در مبادله پولها سبب شده که بازار تبادلات ارزی، یک بازار بین بانکی به شمار آید و دستگاههای رایانه­ای به همراه تلفن و اینترنت ارتباط دهنده همه شرکت­کنندگان در آن باشند. ارتباط گسترده بین بازیگران این بازار آن را به یک بازار بزرگ فرابورسی تبدیل کرده است که بانکهای تجاری، معامله­گران حقیقی و حقوقی و دیگر مشارکت کنندگان بازارهای مالی در آن با یکدیگر به دادوستد می­پردازند.
به طور ساده، همه افراد مرتبط با دادوستد و تبادل ارزها که از طریق شبکه­ بین­المللی به یکدیگر پیوند داده می­شوند، بازار ارز را بوجود می­آورند. گردش مالی در بازار بسیار بزرگ ارز روزانه ممکن است به بیش از دو هزار میلیارد دلار برسد. هرگاه به چنین دادوستدهای گسترده و بزرگی می­اندیشیم و مبادلات ارزی را تنها از طریق صفحه­های نمایش دنبال کنیم، ممکن است به این نکته بیاندیشیم که در میان چنین حجم مبادله­ای باید گروهی برنده وگروهی بازنده باشند و تنها در صورتی معامله­گران و بازیگران آن به سود دست می­یابند که اشخاص و یا مشارکت­کنندگان دیگری زیان کنند. در واقع این مساله مطرح می شود که دادوستد در بازار ارز یک بازی مجموع صفر است. این اندیشه در سده ۱۶ و ۱۷ میلادی در بین مرکانتلیستها رواج داشت، به طوری که آنها به طور ساده بر این باور بودند که تجارت با دیگر کشورها زمانی که طلا وارد کشور شود، سودآور است و در مبادلات بازرگانی یک طرف سود و طرف دیگر زیان می­کند.
اگر این موضوع را تعمیم دهیم، بازار ارز تنها کارکرد مثبتی که دارد آن است که انگیزه­های سوداگرانه بخشی از بازیگران آن را پوشش می­دهد، اما واقعیتهای بازار چنین برداشتی را نشان نمی­دهد. به نظر طبیعی می­رسد که در بازار بزرگ ارز به غیر از انگیزه های سفته بازی اهداف تجاری و مقاصد بازرگانی نیز مطرح است. هرچند بخشی از مبادلات بازار ارز با انگیزه­های سفته­بازانه انجام می­پذیرد، اما این موضوع نمی­تواند نظریه "بازی مجموع صفر" را توجیه کند. اما براستی چرا چنین فرضیه­ای نمی­تواند در دنیای واقعی رخ دهد. پاسخ به این نکته تا حد زیادی روشن است. همه مشارکت­کنندگان در بازار ارز در اندیشه کسب سودهای زودهنگام نیستند و همچنین بخشی از عرضه کنندگان و تقاضاکنندگان در راستای اهداف تجاری و مقاصد کسب و کار خود وارد بازار ارز می­شوند. برای یک واردکننده یا صادرکننده و یا گردشگر وجود بازار ارز حیاتی است و نرخهای مبادله در هر سطحی نمی­تواند باعث شود که وی از هدف تجاری و یا اهداف خود دست بردارد. به طور ساده، جریان انتقال داراییهای مالی و جریان بزرگ سرمایه از طریق بازار ارز امکان پذیر است و آنها همواره برای دادوستدهای خود به بازار ارز رجوع می­کنند. شاید برای شرکتها و سازمانهای بزرگ مرتبط با آن نوسانات کوتاه مدت تغییری در تقاضا یا عرضه آنها برای ایجاد نکند.
بدیهی است که بازار ارز توسط کشور یا افراد یا سازمان های ویژه­ای طراحی ویا ساماندهی نشده است و از زمانی که مبادلات بازرگانی و صادرات و واردات و تجارت بین الملل در سطوح مختلف ایجاد گردید بازار ارز در کنار آن بوجود آمد. نیاز بازرگانان و گردشگران به پول خارجی (ارز) از زمانهای بسیار دور وجود داشته است، هر چند بازار ارز به شکل امروزی آن گسترده نبود، اما جهانی شدن کسب وکار، گسترش ارتباطات از راه دور ، توسعه شبکه های اینترنت و پدید آمدن ابزارهای جدید مالی به گسترش بازار ارز بسیار کمک نموده است. حقیقت آن است که بدون بازار ارز همه مبادلات بازرگانی، گردشگری ونقل و انتقالات دارائی های مالی در سطح جهان غیرممکن می­شود.
پس از فروپاشی نظام "برتن وودز" که درآن ارزها در محدوده مشخصی نوسان داشتند، حاکمیت بانکهای مرکزی از بین رفت و در طی زمان آزادی عمل نرخ های ارز در سطح جهانی به رسمیت شناخته شد. این رخداد در اوایل دهه ۱۹۷۰سبب گردید که ارزها از طریق عرضه و تقاضای آزاد تعیین قیمت شوند. در دهه ۱۹۸۰ گسترش ارتباطات و پیشرفت شبکه اینترنت و ارتقا سطح سخت افزارها و نرم فزارها، معامله گران شخصی را در کنار بازیگران بزرگی همچون بانکهای تجاری و سرمایه گذاری، شرکت ها وسازمان ها، صندوق های تامینی، صندوق های بازنشستگی و شرکتهای بیمه ای قرار داد و اکنون بانکهای تجاری بازیگر اصلی آن را تشکیل می­دهند.
شرکتها و بنگاههای اقتصادی و بازرگانان از نوسانات بازار خشنود نمی­شوند. آنها بر اساس اهداف و مقاصد تجاری خود با بازار ارز در ارتباط هستند و معاملات آنها به طور کلی بر پایه سفته بازانه نیست، هر چند در سالهای اخیر آنها بخش معاملات ارزی خود را آن قدر نیرومند ساخته­اند که از فرصتهای مناسب سفته بازی نیز ممکن است غافل نشوند. تقریبا برآوردها نشان می دهد که بخش نسبتا بزرگی از داد وستد های ارزی با انگیزه های سفته بازی صورت می گیرد، ولی این بدان مفهوم نیست که تنها گروهی از بازیگران باید لزوما به سود دست یابند.
در مجموع داد وستد های مالی جهان به شکل گسترده ای با بازار ارز در ارتباط است. سرمایه گذاران بین المللی برای انتقال سرمایه های خود به بازار ارز رجوع می کنند و اندیشه های آنها بر بازار ارز موثر است. آنها دوست دارند که نرخ ها را درجهت منافع خود سوق دهند، اما به تنهایی قادر به چنین کاری نیستند. از آنجایی که نرخ ها در بازار ارز تحت تاثیر انتظارات ناشی از بنیادهای اقتصادی است هیچ گروه یا بازیگر خاصی نمی­تواند به طور مستقیم و در طی زمان نوسانات بازار ارز را در جهت سود شخصی پیش برد. این موضوع که معامله گران شخصی در راستای حرکت بازار گام بر می دارند، جای تامل دارد. آنها دنباله رو جریانات بازار هستند و معمولا تلاش می کنند که در کوتاه مدت از نوسانات بازار به سود دست یابند. آنها ریسک را از بازار خریداری می کنند و بر این اساس به طور پیوسته در جریان بازی قرار می گیرند. این مساله که آنها در نوسانات کوتاه مدت روزانه غوطه­ور می­شوند، شانس موفقیت را برای طیف بزرگی از آنها در بلندمدت کاهش می­دهد و تقریبا برآوردها نشان می­دهد که بخش بزرگی از سفته­بازان در نهایت دچار زیان می­شوند. در سالهای اخیر بررسی آمارهای پراکنده و غیررسمی نشان می­دهد که معامله­گران شخصی در ایران به دلایل متعدد و عدم شناخت کافی از بازار ارز موفقیت لازم را بدست نیاورده­اند. اگر این آمارها درست باشند، نیاز است که رویکردهای سفته­بازانه و معامله­گری روزانه با بازنگری همراه شود و یا راهبردهای میان­مدت و بلندمدت برای کسب کامیابی مدنظر قرار گیرد.
منبع : رهنمون سرمایه


همچنین مشاهده کنید