جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

کارهای دل‌آزار


کارهای دل‌آزار
بیماری‌های قلبی عروقی، شایع‌ترین علت مرگ افراد در كشورهای پیشرفته و بسیاری از كشورهای در حال توسعه است اما كمتر به بیماری‌های قلبی ناشی از كار پرداخته شده است. در این شماره به بعضی از موارد در این زمینه می‌پردازیم.
مهم‌ترین عوامل خطر بروز بیماری‌های قلبی عروقی ناشی از كار شامل سن بالا، چاقی، فشارخون بالا، كلسترول خون بالا، دیابت، استعمال دخانیات، نداشتن تحرك در زندگی روزمره و سابقه خانوادگی مثبت بیماری‌های قلبی عروقی است. همچنین خوب است به تاثیر استرس در زندگی روزمره و در محیط كار اشاره كنیم. انجام دادن كار به صورت شیفتی به عنوان عامل استرس شغلی شناخته می‌شود. شیوع زیاد بیماری‌های قلبی عروقی و كم بودن تعداد مواد و وسایلی كه در محیط كار موجب ایجاد بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود، سبب بروز مشكلاتی در تشخیص علت شغلی این بیماری‌ شده است.
▪ مهم‌ترین موانع در اثبات شغلی بودن بیماری‌های قلبی عروقی عبارت‌اند از:
ـ ‌ بیماری‌های قلبی عروقی حتی در صورت عدم تماس با مواد زیان‌آور شایع است و نگاه بیشتر پزشكان درباره آنها غیرشغلی است.
ـ به‌طور معمول، یافته بالینی یا آسیب‌شناسی مشخصی برای اثبات شغلی بودن بیماری‌های قلبی عروقی، وجود ندارد.
ـ یافتن علل شغلی عامل بیماری قلبی به ندرت امكان‌پذیر است.
ـ بیماری بر اثر تماس با عوامل بیماری‌زای موجود در محیط كار، در اغلب موارد به شكل مزمن ایجاد می‌شود و اثبات این موضوع كه تماس با مواد موردنظر مزمن بوده، مشكل است.
ـ مواد زیان‌آور برای دستگاه قلب و عروق به طور عمده با عوامل خطر دیگر تداخل دارد و وجود تعدادی از این عوامل خطر در زندگی فرد، تشخیص را دشوار خواهد كرد.
● عوامل زیان‌آور محیط كار برای دستگاه قلب و عروق
▪ دی‌سولفید كربن (۲:)
CS این ماده یك حلال با مصارف گسترده است كه در صنعت لاستیك و ابریشم مصنوعی و ساخت نمك‌های آمونیوم، به كار می‌رود. كارگرانی كه بدون محافظت و رعایت اصول كار با این حلال سر و كار دارند، در سنین پایین به آترواسكلروز یا سختی شریان در شریان‌های كرونر مبتلا می‌شوند و در نهایت ایسكمی به خصوص در عضله قلب به وجود می‌آید كه سازوكار اثر آن به خوبی شناخته نشده است. در كسانی كه با این حلال تماس پیدا می‌كنند، بلافاصله نشانه‌های حاد شامل سردرد، خستگی، گیجی، منگی، سرگیجه، اختلال هوشیاری و در مجموع سركوب دستگاه عصبی مركزی ظاهر می‌شود. تماس طولانی مدت با این حلال موجب بروز تنگی عروق به خصوص عروق ناحیه قلب، شبكیه و شریان‌های محیطی می‌شود و نشانه‌های درد قلبی و تنگی نفس، سكته‌های مغزی، آنوریسم شریان شبكیه و تنگی عروق محیطی به وجود می‌آید. شاید این سوال مطرح شود كه چطور این حلال موجب آسیب می‌شود؟ مهم‌ترین راه تماس با این حلال، راه تنفسی است و با كنترل محیط كار و كاهش میزان تماس به كمتر از حد مجاز، می‌توان از بروز عوارض جلوگیری كرد.
▪ مونواكسیدكربن :
CO مسمومیت با مونواكسیدكربن، شایع‌ترین نوع مسمومیت در صنعت است. مونواكسیدكربن گازی بی‌رنگ و بی‌‌بو است كه هر جا سوخت ناقص وجود دارد، این گاز تولید می‌شود. در كارگران ریخته‌گری‌ها، تعمیرگاه‌ها، گاراژها و پاركینگ‌های خودرو و رانندگان لیفتراك، خطر تماس با این گاز و استنشاق آن وجود دارد. تمایل شدید این گاز به اتصال با هموگلوبین ۲۰۰ برابر اكسیژن است. پس از استنشاق آن و اتصال به هموگلوبین و ایجاد كربوكسی هموگلوبین، از ظرفیت حمل اكسیژن هموگلوبین كم می‌شود. میزان كربوكسی هموگلوبین خون در افراد عادی ۵/۰ تا ۱ درصد است كه در افراد سیگاری به ۷ تا ۱۰ درصد افزایش می‌یابد. در تماس و استنشاق گاز مونواكسیدكربن نشانه‌های فوری ایجاد می‌شود كه شامل تهوع، سرگیجه، سردرد، گیجی و اختلال هوشیاری و در مقدار بیش از ۵۰ درصد كربوكسی هموگلوبین، كما و مرگ بروز می‌یابد. مسمومیت با این گاز سبب ایجاد اسیدوز و اختلالات نوار قلب می‌شود. در صورتی كه تماس و استنشاق گاز مونواكسیدكربن طولانی مدت شود، احتمال بروز سختی شریان‌ها، بیماری عروق كرونر و ایسكمی عضله قلب افزایش می‌یابد. این پدیده در اثر سیگار كشیدن تشدید می‌شود بنابراین افرادی كه در این‌گونه محیط‌ها كار می‌كنند باید سیگار را ترك كنند.
▪ نیترات‌های آلی:
این مواد در ساخت نیتروگلیسیرین و در صنایع مهمات‌سازی و داروسازی به كار می‌روند. كارگران در تماس با این مواد، دچار اتساع عروق به خصوص در ریه‌ها و اندام‌ها می‌شوند. در روزهای اول تماس، علایم سردرد، سرگیجه، برافروختگی پوست، كاهش فشار خون و افزایش ضربان قلب بروز می‌كند و با تكرار تماس‌ها دستگاه عصبی خودكار موجب تنگی عروق می‌شود. پس از اینكه دستگاه عصبی سمپاتیك با این شرایط انطباق پیدا كرد، اگر تماس با نیترات‌های آلی قطع شود، فرد دچار نشانه‌های تنگی عروق و ایسكمی میوكارد می‌شود و این به طور معمول مشابه وضعیتی است كه بیمار قلبی، داروهای خود را ترك كند. برای مثال در تعطیلات آخر هفته، فرد دچار تهوع، تعریق، رنگ‌پریدگی و تپش قلب می‌شود. برای درمان این حالت می‌توان از داروهای نیتروگلیسیرین و ایزوسورباید دی‌نیترات استفاده كرد.
▪ حلال‌های هیدروكربنی هالوژنه:
تماس با این حلال‌ها در محیط كار موجب بروز آریتمی و سنكوپ در حین كار می‌شود. گاهی اوقات مرگ ناگهانی به علت آریتمی یا اختلال ضربان قلب، به وجود می‌آید. این نوع حلال‌ها در صنعت چاپ، نقاشی، خشك‌شویی، چربی‌زدایی و صنایع شیمیایی به كار می‌رود. تماس كم با این حلال‌ها موجب حساس شدن قلب می‌شود و با مقدار كم موادی مانند نورآدرنالین دچار تاكیكاردی و فیبریلاسیون می‌‌شود و تماس با مقدار زیاد، سبب كاهش فعالیت گره سینوسی دهلیزی قلب می‌شود و ضربان قلب كاهش می‌یابد.
● خلاصه
بسیاری از مواد شیمیایی كه در صنایع گوناگون به كار می‌رود، ممكن است آثار سویی بر قلب و عروق داشته باشد. به طور مثال فردی كه در خشك‌شویی كار می‌كند، ناگهان دچار بیهوشی و سنكوپ می‌شود و حتی ممكن است روی اتوی بخار بیفتد و حوادث بعدی به وجود آید. به همین علت شایان توجه است كه بیماری‌های قلبی به علل شرایط محیط‌كاری مدنظر قرار گیرد.‌
منبع : روزنامه سلامت


همچنین مشاهده کنید