تفریح سلا‌طین

پادشاهان صفوی بعد از شاه عباس اغلب پرخور و پرنوش بودند و شاه صفی و شاه عباس دوم عمر كمی كردند اما شاه سلیمان و شاه سلطان حسین كه عمر زیادی كردند هم پیوسته بر اثر استراحت و پرخوری و پرنوشی زیاد در حركت كاهل بوده و بیشتر اوقات خود را در حرمسرا می‌گذارندند و خیلی كم از حرمسرا بیرون می‌آمدند و پرخوری را به تنقیه گل خطمی یا خوردن مسهل جبران می‌كردند.
سانسون كشیش فرانسوی در سفرنامه خود می‌نویسد شاهان صفوی علاقه زیادی به برگزاری ضیافت داشتند. ضیافت را در تالار پذیرایی كه شصت قدم طول آن بود و حوض مرمری با فواره داشت برگزار می‌كردند. آب را به وسیله تلمبه بالا می‌بردند و فواره آب‌ها را در كمال لطف و زیبایی به حوض مرمر می‌ریخت.
در این مهمانی‌ها قالی‌های نفیس، سفره‌های زربفت، ظروف طلایی خالص ساخته شده از زر، صندوقچه‌ای كه غذای شاه را در آن می‌آوردند و سرپوش‌های طلا‌یی ظروف جلب نظر می‌كرد. ظروف غذا را روی تخت روانی كه از تیغه‌های طلا پوشیده شده بود می‌آوردند. خوان‌سالار روی دو زانو می‌‌نشست و سر صندوقچه غذا را در حضور شاه باز می‌كرد. از تمام غذاها می‌چشد كه زهر در آن به كار برده نشده باشد، سپس با یك قاشق طلا و یك چنگال بلند طلا كه همیشه همراه داشت غذای شاه را در بشقاب‌های متعددی كه همه زرین بود می‌ریخت و به حضور شاه می‌گذاشت.> نوشابه شاه را هم از بطری‌های سربسته درآورده پس از ریختن در یك پیاله و چشیدن به او تقدیم می‌كرده‌.
درصد و پنجاه بشقاب طلا برنج و خورش و كباب می‌كشیدند و جلوی مهمان‌ها می‌گذاشتند. سرپوش روی بشقاب‌ها دو برابر بشقاب‌ها وزن داشت و همه از طلا بود. مرباهای لذیذ را در ظرف‌های نقره و چینی قبل از غذای اصلی سر سفره می‌آوردند.
بطری‌های نوشابه و جام‌های آن همه از زر خالص بوده و روی طلای بطری‌ها و جام‌ها میناكاری شده و سر آنها جواهر نشانده بودند. چهار بشكه كوچك طلا و چهار بشكه كوچك نقره پر از نبیذ در چهار گوشه حوض مرمر گذاشته بودند.
شاه در انتهای تالار در قسمتی كه كمی بالاتر از كف تالار بود می‌نشست. دهلیزی طلایی رنگ اطراف این حوضچه را احاطه كرده بود. شاه روی تخت می‌نشست؛ تختی كه سطح آن را از زربفت بسیار گرانبهایی پوشانده بود.
نبیذ در حین شام و قهوه پس از پایان آن نوشیده می‌شد. تمام غذاها را با دست می‌خوردند اما مهمانان اروپایی از خوردن برنج با دست و پاره كردن گوشت و كباب با انگشتان خود ناراحت بودند. كارد و چنگال در این مهمانی‌ها در كار نبود و حتی دستمال سفره هم پیدا نمی‌شد. به جای دستمال سفره از نان لواش استفاده می‌كردند. قاشق‌های افشره خوری بسیار بزرگ و گود برای خوردن شربت به كار گرفته می‌شد.
درخصوص خوردن غذایی كه مایع نبود اگر قاشق بزرگ گود به كار برده می‌شد به جز قسمتی كه در سطح قاشق قرار می‌گرفت چیز دیگری از غذا را نمی‌شد با لب‌ها گرفت و بقیه در عمق قاشق باقی می‌ماند. شاه عده‌ای از زرگران و ساعت سازان فرانسوی و عده‌ای كارگر چینی را برای ساخت ظروف چینی از خارج استخدام كرده بود.
زنان شاه بسیار چابك و شكارچی و اسب سوار بودند و در سواركاری و تیراندازی دست كمی از مردان نداشتند اما صلح چند ده ساله با عثمانی، سكون و آرامش و استراحت و خوشگذرانی روحیه ایرانیان را فاسد كرد و به همین علت تعداد كمی افغان در سال ۱۱۳۵ / ۱۷۲۲ م توانستند ازصحاری بلوچستان و كرمان بگذرند و اصفهان را به تصرف درآورند و مرتكب فجایع زیادی شوند.
فرجام سلسله صفویه شباهت زیادی به سلسله هخامنشی داشت. كوروش، كمبوجیه، داریوش، خشایارشا پادشاهان سلحشور، خستگی‌ناپذیر و مشهوری بودند و تا دورترین نقاط آسیا و بخش‌ عمده‌ای از آفریقا و اروپا پیشروی می‌كردند اما جانشینان آنها در دربارها و حرمخانه‌ها روزگار را به عشرت و استراحت می‌گذراندند و حواس جسمانی آنها رو به تحلیل می‌رفت و طاقت اسب سواری و سفرهای جنگی طولانی را نداشتند و از این رو مقهور مقدونی‌ها شدند. صفویه نیز در دوران شاه‌سلیمان و شاه‌سلطان حسین در صلح و آرامش و عشرت و خوشگذرانی روزگار می‌گذراندند

منبع : روزنامه سلامت