صنعت مورد اقبال بورس

تجربه نشان داده است كه فعالان بازار سرمایه، در هر دورهء زمانی به گروه و صنعت خاصی روی می‌آورند و شاید بتوان گفت هجوم سرمایه‌گذاران به یك صنعت خاص، گاه سبب ایجاد صف‌های طولانی می‌شود.
زمانی، گروه معدنی‌ها در صدر جدول درخواست‌ها قرار داشت و فعالان توجه ویژه‌ای به این صنعت داشتند.
دیر زمانی سیمانی‌ها سهام دلخواه سرمایه‌گذاران بودند. پتروشیمی‌ها نیز مطلوب دوره‌ای از بازار سرمایه بودند.
این صنایع، در دوره‌های مختلف زمانی بنا بر اقتضای زمان و شرایط خاص حاكم بر صنعت، مورد پسند سرمایه‌گذاران بوده است. این شرایط در تمام دوران بر بورس ما ‌حاكم بوده است.
● عوامل اثرگذار بر گرایش بازار به صنایع خاص
گرایش به صنایع و شركت‌های خاص در تمام بازارهای سرمایهء دنیا به صورت سیكلی، امری كاملا طبیعی و منطقی است به شرطی كه براساس عوامل اثرگذار بر عملكرد شركت و در نهایت ارزش سهام شركت‌های موجود در صنایع باشد.
ابوالفضل صمدی، مدیر پرتفوی سرمایه‌گذاری سامان با عنوان این مطلب كه در مورد این‌كه چه عواملی می‌تواند بر گرایش سرمایه‌گذاران یا فعالان بازار نسبت به صنایع خاص اثرگذار باشد، می‌توان مطالب زیادی ذكر كرد، خاطرنشان كرد:«اما مهم این است كه عوامل اثرگذار بر قدرت انتخاب بازار سرمایه به طور كلان و سرمایه‌گذار به طور خرد چیست؟
مطلب مهمی كه در این زمینه به ذهن خطور می‌كند این است كه متغیرهای اساسی ( Fundamental factors ) اثرگذار بر عملكرد صنایع در تمام دنیا می‌تواند گرایش بازار بر صنایع مختلف را توجیه كند.
به عبارتی روند سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اقتصادی در بعد كلان به نوعی به سرمایه‌گذاران سیگنال توجه به آن بخش از اقتصاد را می‌دهد.»
وی سپس ادامه داد: «اما قبل از پرداختن به این‌كه این سیگنال‌ها چه عواملی می‌توانند در بازار سرمایه باشند، صنایع موجود در بازار سرمایه را به دو دسته تقسیم می‌كنیم:
۱) صنایعی كه فعالیت‌شان با بازارهای جهانی در ارتباط است یا از جهت مادهء اولیه یا به واسطهء بازار فروش محصولات و تكنولوژی.
۲) صنایعی كه كاملا داخلی بوده یا حداقل وابستگی را بنا به دلایلی بر عرضه و تقاضای جهانی دارند.
عوامل اثرگذار بر فعالیت شركت‌های موجود در صنایع گروه اول كه ارتباط تنگاتنگی با بازارهای جهانی دارند (مانند صنایع معدنی و پتروشیمی) علاوه بر عوامل و شاخص‌های اثرگذار بر عملكرد شركت فعال در داخل كشور عوامل بین‌المللی نیز می‌تواند باشد این‌كه با تغییر مثبت در شرایط فعالیت در عرصهء جهانی و وجود انتظار بهبود این شرایط منطقی است كه گرایش به سوی این‌گونه صنایع وجود داشته باشد و برعكس.»
این كارشناس بازار سرمایه ابراز كرد: «اما چه عواملی می‌تواند بر گرایش بازار نسبت به شركت‌های موجود در صنایع گروه دوم اثرگذار باشد.
همان‌طور كه ذكر شد فقط متغیرهای داخلی روی عملكرد این‌گونه می‌توانند موثر باشند مانند چگونگی برخورد دولت، نقش مالیات، حمایت از طرح‌های توسعه توسط ارگان‌های ذی‌ربط، ایجاد، توسعهء بازار مصرف جدید و تغییر ذائقهء مصرف‌كنندگان_ و ....»
مدیر پرتفوی سرمایه‌گذاری سامان توضیح داد: «حالا در مورد این‌كه در بازار سرمایهء ایران چه صنایعی از دید سرمایه‌گذاران و سایر فعالان جزو صنایع پیشرو بوده و قابلیت سرمایه‌گذاری در آن‌ها فراهم است می‌توان مطالب زیادی عنوان كرد، اما مهم‌تر از همهء این‌ها می‌توان گفت كه اصلا بحث سرمایه‌گذاری تا حدودی بنا به دلایلی كه ذكر خواهد شد از مسیر اصلی خود منحرف شده است.
بنابر شرایط حاكم بر فعالیت‌های اقتصادی كه عمدتا ناشی از فضای سیاسی بوده است، گرایش در بازار سهام ایران از دورهء بلندمدت به كوتاه‌مدت تغییر یافته به عبارتی سفته‌بازی جایگزین سرمایه‌گذاری شده است.
این امر باعث شده است كه گرایش بازار به صنایع بدون توجه به عوامل كلان موثر بر عملكرد آن‌ها و در یك دورهء كاملا كوتاه‌مدت صورت گیرد.این مورد در بازار سهام ایران نمود عینی داشته و به راحتی صنعتی كه طی دو ماه گذشته جزو صنایع برتر بوده، حالا جزو بدترین بازار است.»
وی در پایان گفت: «دلیل این امر همان‌طور كه ذكر شد، تغییر دیدگاه فعالان بازار سرمایه به‌ویژه سرمایه‌گذاران حقیقی بوده است.
به عبارتی این‌گونه فعالان با حمایت از سهام شركتی خاص از صنعت باعث جلب بازار به سوی این صنعت شده و با گذر زمان تمام صنعت با اقبال بازار روبه‌رو شده كه این‌جا دقیقا نقطهء برگشت گرایش بازار خواهد بود; این‌كه سرمایه‌گذارانی كه با دید سفته‌بازی دست به این اقدام زده بودند شروع به فروش می‌كنند كه بازار را با شوك مواجه می‌سازند.
بنابراین به اعتقاد بنده دلیل عمدهء گرایش بازار در طول سال به دو یا سه صنعت، وجود دیدگاه سفته‌بازی و عدم آگاهی سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه از یك‌طرف و ناكارآیی خود بازار سرمایه و كوچك بودن آن از سوی دیگر است.»
● فلزی و معدنی صدرنشین جدول تقاضا
به طور كلی هر چقدر بازار كارآتر باشد یا _به عبارتی بازار به رقابت كامل نزدیك‌تر شود، معمولا منابع بهینه‌تر تخصیص می‌یابد.
دلیل این كه چرا سهام‌داران در مقاطع مختلف زمانی به سمت صنعت یا گروهی خاص متمایل می‌شوند یا ترجیح می‌دهند سرمایهء خود را در صنایع خاصی سرمایه‌گذاری كنند، به چند عامل بستگی دارد، اما چیزی كه مشهود به نظر می‌رسد، صدرنشین شدن سهام معدنی و فلزی، به خصوص سهام عرضه شدهء ابلاغیهء اصل«۴۴» است.
جعفر عزیزی، كارشناس بازار سرمایه و مدرس دانشگاه دربارهء مهم‌ترین دلایل ترجیح سهام‌داران برای روآوردن به صنعتی خاص، توضیح داد: «مهم‌ترین عامل، سودآوری و تداوم آن است. یعنی یك گروه یا صنعت خاص برای سرمایه‌‌‌گذاری سودآور بوده و تداوم نیز داشته باشد. البته سودآوری لزوما به معنای بالا رفتن EPS نیست. در حقیقت، افزایش سود، شرط لازم است، اما كافی نیست، چرا كه گاهی اوقات مشاهده می‌كنیم كه برخی شركت‌ها، سودشان را افزایش داده‌اند، اما سهام‌داران توجه چندانی به این افزایش نشان نداده‌اند. علاوه بر آن، معیارهایی مثل نقدشوندگی نیز در جذابیت سهم بسیار مهم است.»
وی سپس ادامه داد: «نقدشوندگی بدان مفهوم است كه سهام‌دار بتوانددر هر مقطع از زمان، سهام خود را به پول نقد تبدیل كند یا سرمایه خود را در اوراق بهادار دلخواهش سرمایه‌گذاری كند. معیارهای مذكور به همراه افق آن صنعت یا شركت خاص، اهمیت ویژه‌ای دارد.
اگر افق روشن باشد، سهام‌داران حاضرند برای دستیابی به سود آتی، مبلغ بیش‌تری بابت سهم بپردازند كه این قضیه خود را در نسبت P/E نشان می‌دهد.
در این خصوص، هنگامی كه P/E برخی شركت‌ها، در مقاطع خاص زمانی به ارقامی بالاتر از ۱۰ برسد، سرمایه‌گذاران پول بیش‌تری بابت خرید سهم پرداخت می‌كنند.
از سوی دیگر، حمایت یك نهاد سرمایه‌گذار یا سهام‌دار عمده از شركت نیز معیار تعیین‌كننده‌ای است به طوری كه یك شركت یا سهام‌دار عمده باید به‌عنوان بازار گردان غیررسمی عمل كند. در این شرایط، زمانی كه سهام‌داران خرد ترجیح می‌دهند سهام خود را بفروشند، حامی باید آن را بخرد و زمانی كه جو آرام است، سهام را عرضه كند.
یعنی بازارگردانی غیررسمی انجام دهد. تمام عوامل مذكور، از سهام نمایی می‌سازند كه سهام‌داران براساس آن تصمیم می‌گیرند تا سهامی را بخرند یا آن را به فروش برسانند.»
وی دربارهء صنعت مورد اقبال سال جاری بورس خاطرنشان كرد: «در بورس ما، در مقاطع مختلف زمانی معمولا یك یا دو صنعت، بازدهی فوق‌العاده‌ای می‌دهند. امسال; سال ۸۶، تفاوتی با سال‌های قبل دارد; چرا كه در سال‌جاری، ما شاهد حضور سهام شركت‌های زیرمجموعهء اصل «۴۴» و سهام عدالت هم در بازار هستیم كه _به صورت اتفاقی اكثر این سهام، در گروه فلزات و معادن جای گرفته‌اند.
به این ترتیب و با حضور شركت‌های گروه فلزات، مس، فولاد، سنگ‌آهن و آلومینیوم، گروه معادن و فلزات نقش گروه برتر را در بورس بر عهده گرفته‌اند.سهام این شركت‌ها، تمام عوامل فوق‌الذكر را نیز دارا هستند.
یعنی آیندهء نسبتا خوبی در پیش دارند، حمایت‌های لازم توسط سهام‌داران عمده یا سرمایه‌گذاران نهادی از آن‌ها می‌شود، نقدشوندگی فوق‌العاده خوبی دارند و از سودآوری و تداوم خوبی نیز برخوردارند.در این راستا تقسیم سودهایی كه در این شركت‌ها صورت گرفته است، شاهد ادعای ماست.»
وی با عنوان این كه « حال این سوال مطرح‌ می‌شود كه آیا دارا بودن سبدی از سهام اصل «۴۴» و عدالت سودآور خواهد بود یا خیر»، ادامه داد:‌«باید عرض كنم كه اگر كسی از ابتدای سال ۸۶ به طور مساوی سهام معدنی و فلزی ابلاغیهء اصل «۴۴» سرمایه‌گذاری كرده باشد، یعنی به نسبت مساوی سهام مس، فولاد، آلومینیوم، چادرملو، گل‌گهر و سهام‌دار عمدهء كچاد و كگل، یعنی سرمایه‌گذاری معادن و فلزات را خریداری كرده باشد، با در نظر گرفتن DPS ها، بازدهی حدود ۴۵ درصد را كسب كرده است.
به نظر من بهتر است كه دلیل جذابیت تك‌تك این سهام را بررسی كنیم.
سوال اینجاست كه چرا شركت ملی مس مورد توجه بازار است؟ این شركت پیش‌بینی سالانهء خود را با فروش مس هر تن ۵۲۰۰ دلار انجام داده بود. این درحالی است كه درحال حاضر مس با نرخ ۷۹۰۰دلار معامله می‌شود. شركت در پیش‌بینی خرید خود، بودجه‌اش را با مس ۶۰۰۰ دلار تنظیم كرده است و بر همین اساس EPS خود را ۱۰۰ تومان اعلام كرده است اما از آن‌جایی كه از ابتدای سال تاكنون متوسط قیمت مس، بالای ۷۰۰ دلار بود، انتظار می‌رود كه شاهد تداوم سود‌آوری در این شركت باشیم.»
این مدرس دانشگاه خاطرنشان كرد: «از نظر نقدشوندگی هم فملی وضعیت مناسبی داشته است. به طوری كه این شركت از روز ورود تاكنون، از لحاظ ارزش معاملات، جزو سومین شركت برتر بوده است. از سوی دیگر، شركت اعلام كرده است، طرح توسعه‌ای در پیش دارد كه میزان تولیدات شركت را دوبرابر خواهد كرد. به دلیل این طرح توسعه‌، بازار می‌پذیرد كه نسبت P/E بالاتری برای این شركت لحاظ كند. از لحاظ حمایت، حضور بازارگردان غیررسمی در مورد این سهم چندین بار دیده شده است.»
وی سپس اذعان كرد: «هرچند كه ممكن است رشد EPS فولاد به تندی ملی مس نباشد اما، به دلیل ماهیت قیمت جهانی فولاد و مس، انتظار سودآوری غیرمنطقی نیست. در مورد سایر معیارها، مثل افق روشن، نیز باید عرض كنم كه قرار است تولید فولاد بیش از ۷۰ درصد رشد كند. نقدشوندگی سهم هم خوب است. به طوری كه از ابتدای سال تاكنون، فولاد نیز جزو سه شركت برتر از لحاظ ارزش معاملات بوده است. حمایت نهاد سرمایه‌گذاری هم در مورد آن دیده شده است.»
این كارشناس بازار سرمایه، اظهار كرد: «در مورد شركت آلومینیوم ایران باید عرض كنم كه تمامی موارد مذكور، با اندكی تعدیل در مورد این شركت نیز صادق است.
چراكه علاوه بر در دست نداشتن طرح توسعه‌ای عظیم، مقیاس شركت نیز كوچك است. ضمن این‌كه قیمت جهانی آلومینیوم نیز مانند مس با رشد چشمگیری مواجه نبوده است. البته با توجه به این‌كه شركت مذكور، بودجهء خود را بر مبنای قیمت جهانی ۲۸۰۰دلار بسته است و قیمت‌های كنونی حدود ۲۷۰۰دلار است، باید توجه زیادی به قیمت‌های جهانی نیز داشته باشیم.»
وی نسبت P/E چادرملو و گل‌گهر را از بدو ورودشان به بورس، دو رقمی اعلام كرد و گفت: «دلیل آن، این بوده است كه این شركت‌ها به خاطر حمایت‌های خوب سهام‌داران عمده و طرح‌های توسعه‌ایشان كه در سال‌های ۸۲ و۸۱ داشته‌اند احتمالا در سال‌جاری به بهره‌برداری خواهد رسید. به عنوان مثال، طرح گندله‌سازی گل‌گهر همزمان با افزایش قیمت جهانی محصولات این شركت، به بهره‌برداری رسید.
البته به دلیل قوانین و مقررات موجود، این شركت‌ها نمی‌توانند قیمت محصولاتشان را همگام با قیمت‌های جهانی تغییر دهند. اما اگر فرض كنیم این میزان به دو، سوم قیمت جهانی هم برسد، سود سال‌جاری این شركت می‌تواند بیش از ۵۰ درصد رشد كند. سایر معیارها مثل افق روشن، بازارگردانی غیررسمی و نقدشوندگی هم در مورد این شركت‌ها وجود داشته است. به طوری كه بعد از مس و فولاد، رتبهء نقدشوندگی نسبتا خوبی داشته‌اند.»
وی ادامه داد: «سهام‌دار عمدهء این دو شركت، یعنی توسعهء معادن و فلزات نیز از این افزایش تاثیر پذیرفته و روند نسبتا خوبی داشته‌اند و با افزایش سودآوری آن‌ها، این شركت هم سودده خواهد بود.»
دولت قصد واگذاری ۱۵۰ میلیارد دلار از دارایی‌هایش به بخش غیردولتی (خصوصی و تعاونی) را دارد. اما اگر ارزش بازار ( Market Cap ) شركت‌های واگذار شده در بورس از قبیل مس، فولاد، ایرالكو و سیمان دشستان را حساب كنیم، رقمی معادل ۹ میلیارد دلار خواهد بود. بنابراین می‌توان گفت تنها هفت درصد از كل این سهام به منظور كشف قیمت در بورس عرضه شده است.
البته طبیعی است، برای این‌كه دولت بتواند شركت‌های بزرگ نفتی و پتروشیمی، بانك و بیمه و سایر شركت‌ها در صنایع مختلف را به فروش برساند، باید شركت‌های اولیه، برای سرمایه‌گذاران سود مطلوب و قابل ملاحظه‌ای داشته باشد تا به این ترتیب، انگیزه‌ای ایجاد شود تا سرمایه‌گذاران تمایلی به خرید سهام سایر شركت‌ها نیز داشته باشند.
در نتیجه انتظار می‌رود كه شركت‌ها با قیمت‌گذاری مناسب، حتی زیرقیمت واقعی نیز به فروش برسند، چراكه در تمام نقاط دنیا نیز، با عنوان این‌كه سهام مذكور متعلق به مردم است با قیمت ارزان‌تری در اختیار سهام‌داران قرار می‌گیرند.»
این كارشناس بازار سرمایه ابراز كرد: «معمولا در چنین شرایطی، شركت‌هایی كه سوددهی مناسب‌تری دارند، به افراد واگذار می‌شوند. همچنین سعی می‌كنند با ارایهء تسهیلات برای خرید این سهام، شادابی و پویایی بازار را حفظ كنند.
به نظر من چنان‌چه این اتفاقات رخ دهد و این روند ادامه پیدا كند، همچنین تسهیلات نیز به گونه‌ای باشد كه سهام‌داران حقیقی هم بتوانند از آن استفاده كنند، ما با شرایط مطلوبی روبه‌رو خواهیم شد.
در حال حاضر، تسهیلات تنها به نهادهای سرمایه‌گذاری و حقوقی اعطا می‌شود تا توانایی خرید ۳۰ درصد از سهام اصل «۴۴» را داشته باشند، اما به مفهوم امروزی، رونق بازار در دست سهام‌داران جزء و فعال در بازار است. به نظر من، باید با در نظر گرفتن شرایط خاص، مثلا وثیقه قرار دادن سهام، به سهام‌داران جزء نیز تسهیلات ارایه شود. به این ترتیب، مكانیزمی ایجاد می‌شود كه به ۳۳۲ میلیون نفری كه حتی در بدترین شرایط بورس هم فعال بودند، با وثیقه كردن سهام‌شان چه دولتی و چه خصوصی تسهیلات واگذار شود.»
وی در پایان اظهار كرد: «به این ترتیب، رونق بازار چند برابر افزایش می‌یابد. قطعا بعد از این شركت‌های فلزی، پتروشیمی‌، بانك و بیمه و شركت‌های مخابرات و نیرو نیز وارد بازار سرمایه می‌شوند و چنانچه شركت‌های اولیه با شرایط مطلوبی وارد شوند، سایر شركت‌ها نیز با استقبال روبه‌رو می‌شوند.
به این ترتیب امیدواریم كه ارزش بازار ما در مدت كوتاهی به ۱۰۰ میلیارد دلار كه آرزوی ما بوده است، برسد.»

آرزو علی‌مدد

منبع : روزنامه سرمایه