فرار از گرمازدگی

گرمازدگی در فصل گرما به ویژه در افرادی كه زیاد فعالیت می كنند یك مشكل شایع است. بنابراین، آگاهی از گرمازدگی، عوامل مستعدكننده، نحوه مقابله و پیشگیری از آن اهمیت بسیاری دارد.
بدن انسان به طور طبیعی درجه حرارت خود را تنظیم می كند. زمانی كه درجه حرارت بدن افزایش می یابد، بدن با استفاده از چندین روش مختلف از جمله تعریق، سعی در خنك كردن بدن و خارج كردن گرما می كند. ولی در صورتی كه شما مدت زیادی را در گرما سپری كرده و در این مدت مایعات كافی دریافت نكرده باشید، سیستم های خنك كننده بدن قادر نخواهند بود كار خود را به درستی انجام دهند. در این حالت و در صورت كمبود آب، بدن دیگر قادر به خنك كردن خود و دفع گرما از طریق تعریق نخواهد بود. نتیجه حالات فوق، افزایش درجه حرارت بدن است تا حدی كه بتواند شخص را بیمار كند. حرارت زیاد موجب می شود تا پروتئین های بدن و غشای سلول ها به ویژه در ناحیه مغز دچار تخریب و آسیب دیدگی شوند. علاوه بر این، گرمای زیاد می تواند دستگاه های داخلی بدن را نیز تحت تاثیر قرار داده و موجب تخریب سلول های عضله قلب، عروق و نیز تخریب سایر ارگان های داخلی شده و در نهایت منجر به مرگ شود.
● عوامل گرمازدگی
عواملی كه سبب گرمازدگی می شود عبارتند از: كاهش آب بدن به دلیل عدم نوشیدن آب كافی، پوشیدن لباس های زیاد، كلفت و تیره رنگ در فصل گرما، چاقی (چاقی موجب می شود تا بدن از یك طرف تولید گرمای بیشتری كند و از طرف دیگر قابلیت بدن برای خنك شدن را كاهش می دهد)، كمبود خواب (میزان تعریق را كاهش می دهد)، عادت نداشتن به هوای گرم مانند شخصی كه از منطقه ای با آب و هوای سرد به منطقه ای با هوای گرم مهاجرت كرده باشد، قرار داشتن در فضایی با سیستم تهویه ضعیف و یا بدون سیستم تهویه و خنك كننده، داشتن سابقه گرمازدگی در گذشته و مصرف برخی داروها.
● انواع گرمازدگی
۱) فعالیتی:
این حالت بیشتر در افراد جوان كه فعالیت های ورزشی سنگین در هوای داغ انجام می دهند دیده می شود.
۲) غیرفعالیتی:
این حالت بیشتر در افرادی كه قابلیت تنظیم درجه حرارتشان كاهش یافته است نظیر سالمندان، كودكان یا افرادی كه دارای بیماری های مضمن هستند دیده می شود.
علایم گرمازدگی
علایم اولیه گرمازدگی عبارتند از: گرفتگی عضلانی و شكمی، تهوع، استفراغ، سردرد، گیجی، ضعف، تعریق خیلی شدید و یا حتی كاهش تعریق.
پس از شروع و ادامه گرمازدگی در صورت عدم درمان و پیشرفت بیماری برخی علائم عصبی نیز ممكن است همراه با آن دیده شود كه عبارتند از: تحریك پذیری، هذیان، توهم، تشنج، اغما. بهتر است پس از شروع علایم گرمازدگی و یا احساس آن سریعاً به پزشك مراجعه كنید. پزشك آزمایش های خونی و ادراری لازم برای بررسی كاركرد كلیه ها را تجویز خواهد كرد، از دست رفتن آب بدن و گرمازدگی می تواند موجب تاثیرات ناگوار بر كلیه ها شود.
● شیرجه آزاد در سرما
اولین كاری كه در گرمازدگی باید انجام د هید كاهش درجه حرارت بدن با خنك كردن سطح بدن است . این كار را می توانید در ابتدا با برداشتن لباس های غیرضروری و ضخیم از روی بیمار و سپس پاشیدن مقداری آب سرد روی بیمار و یا خیس كردن یك ملحفه نازك و پیچاندن آن به دور بیمار انجام دهید. علاوه بر این، برای تسریع در فرآیند خنك شدن می توان چند تكه یخ را در داخل پارچه گذاشته و آن را بر روی بخش هایی از بدن مانند گردن، كشاله ران و یا زیربغل قرار داد. چنانچه روش های فوق به اندازه كافی درجه حرارت بدن را كاهش ندادند در این صورت سعی می شود تا درجه حرارت را از درون بدن كاهش دهند.
در یك روش ممكن است پزشك بیمار را تشویق به نوشیدن آب خنك كند تا درجه حرارت بدن كاهش یابد. در سایر موارد شاید حتی پزشك درمان های ضد تشنجی و یا شل كننده عضلانی جهت كنترل تشنج و لرز بیمار را تجویز كند. در صورت بدتر نشدن وضعیت، باید فرد گرمازده در بیمارستان بستری شود تا هم تحت درمان های جدی تر قرار گرفته و هم از نظر عوارض احتمالی بررسی شود، از جمله عوارض ناگوار می توان به تخریب سلول های عضلانی به وسیله گرما اشاره كرد كه در این حالت محصولات جانبی تخریب عضلانی در خون ظاهر شده و می توانند موجب تخریب كلیه ها شوند. توجه داشته باشید چنانچه كمك رسانی به فرد گرمازده سریعاً انجام شود، ظرف مدت كمتری بهبود می یابد.
● راه های مقابله با گرمازدگی
۱) در صورتی كه درجه حرارت محیط بیرون خیلی بالاست حتماً آب زیادی در طول روز بنوشید.
۲) هر وقت احساس گرمای زیادی كردید، به محیط های بسته كه مجهز به كولر و یا سایر تجهیزات خنك كننده هستند بروید.
۳) لباس های سبك و با رنگ روشن بپوشید.
۴) سعی كنید تا از انجام فعالیت های بدنی شدید در گرمترین زمان روزهای تابستان (بین ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر) خودداری كنید ولی اگر مجبور به انجام فعالیت های سنگین در هوای داغ بودید، سعی كنید حتماً در فواصل مختلف و منظم استراحت كنید.
۵) مصرف كافئین را در هوای گرم محدود كنید زیرا موجب دفع آب بدنتان می شود.
۶) چنانچه در یك هوای گرم با حالاتی نظیر خستگی، گیجی، تهوع و یا یك سر درد شدید مبتلا شدید، سریعاً خود را از گرما و از محیط گرم دور كرده و به دنبال یك محیط خنك باشید. آب زیادی بنوشید و چنانچه امكان پذیر بود، یك دوش آب خنك بگیرید. البته توجه داشته باشید كه آب نباید خیلی سرد باشد. گرمازدگی را جدی بگیرید زیرا اهمیت ندادن به آن موجب آسیب كلیه، كبد و قلب می شود.

فائزه علی پور

منبع : روزنامه جوان