جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


منتظر نفت ۸۰ دلاری هم باشید


منتظر نفت ۸۰ دلاری هم باشید
● تحلیلی بر بازار جهانی طلای سیاه
شاید وقتی مردان سیاهپوست از مخفیگاه جنگلی خود خارج شدند تا آخرین نقشه خود را عملی كنند، اصلاً به این نكته نمی اندیشیدند كه این آدم ربایی آنها تحولات جهانی در بزرگترین بازار انرژی را تغییر خواهد داد.
آنها سوار بر قایق تندرو خود، درست در ساعتی كه مأموران ارتش نیجریه حضور نداشتند، به سكوی نفتی رسیدند. با سرعتی وصف نشدنی اولین مردان مو بور و سفید پوست را به طرف قایق هدایت كردند، شلیك چند تیر هوایی به كاركنان سفید پوست سكوهای نفتی این كشور آفریقایی نشان داد، آدم رباها با كسی شوخی ندارند و فقط در مقابل دلارهای تا نخورده است كه كوتاه خواهند آمد.
این مردان نه اولین و نه آخرین كاركنان غربی بودند كه در دلتای نیجر ربوده می شدند، اگرچه آزادی دختر پنج ساله انگلیسی گروگان گرفته شده خبری خوش برای خارجیهای مقیم این كشور تلقی می شد، اما در همان زمان ۱۵ كارگر غربی در بند ستیزه جویان بودند.
گروگانگیریها و خرابكاریهای گاه و بی گاه همین ستیزه جویان كه از ۱۰ سال قبل در جنوب شرقی این كشور نفت خیز آغاز شده، طی سال اخیر كاهش ۲۵ درصدی صدور نفت نیجریه را سبب شد، كاهشی كه از آن به عنوان یكی از عوامل افزایش قیمت نفت در تابستان امسال یاد می شود. اما نمی توان تمام معادلات را به ستیزه جویانی پیوند داد كه مردمشان در فقر مطلق، اما روی صندوقی بزرگ از طلای سیاه زندگی می كنند.
هزار یا هزار و پانصد مرد مسلح كه تعدادی از آنها تحت یك گروه مبارز در آدم رباییها نقش ندارند، نمی توانند به تنهایی بازار جهانی محصولی مانند نفت را در دست گیرند، حتی اگر نیجریه ششمین صادر كننده نفت جهان باشد.
▪ بازار آمریكا
اما اگر بدانیم یك كشور آفریقایی و البته دلتای جنوبی آن كه به جنگلهای انبوه و رودخانه هایی كه سالها قبل زلال و صاف بودند، یك چهارم نفت بزرگترین مصرف كننده جهان را تأمین می كند، می توان تا حدودی بین این تغییرات ربط برقرار كرد.
رسانه های ایالات متحده باخبر می شوند كه ذخایر بنزین این كشور با یك افت ۲/۴ درصدی نسبت به سال قبل روبرو شده و ماجرا را با كاهش تولید پالایشگاهها پیوند می زنند.
فصل تابستان است و تعطیلات در پیش، مردم در سر هوای سفر دارند و مصرف بنزین طی ماه آینده افزایش قابل توجهی خواهد یافت، از طرفی طوفان كاترینا كار خود را كرده و تعداد دیگری پالایشگاه در حال تعمیرات هستند تا پس از آن بتوانند با حداكثر تولید فعال شوند.
▪ عراق
شاید اگر نخواهیم پرونده ستیزه جویان در مقابل جریان نفت را ببندیم باید از جنگلهای انبوه آفریقایی به نخلستانهای بین النهرین سفر كنیم، جایی كه سالها قبل سردمداران بزرگترین مصرف كننده نفت جهان به طمع دكلهای بزرگ و چاههای پر محصول نفت بر آن سرزمین تاختند تا این طلای سیاه را به سرزمین خودشان سرازیر كنند.
آمریكا كه گمان می كرد با اشغال عراق یكی از شیرهای اطمینان نفت را در دست گرفته است، اكنون در مقابل مخالفان اشغال با چنان كاهشی در تولید نفت روبرو شده كه حتی در زمان تحریمهای صدام به این اندازه كاهش نیافته بود.
۵/۱ میلیون بشكه كنونی صادرات نفت عراق كه توسط عوامل آمریكایی اداره می شود در مقایسه با ۷/۱ میلیون بشكه صادراتی صدام از تأثیرگذاری كمتری در بازار جهانی برخوردار است و شاید به نوعی برخلاف انتظار حملات انتحاری و تروریستی به تأسیسات نفتی و لوله های انتقال باعث می شود كه بازار جهانی بیشتر در التهاب این مقدار صادرات فرو رود.
▪ روسیه و ونزوئلا
پوتین كه آخرین دوره ریاست جمهوری اش را سپری می كند و پس از آن دیگر نمی تواند ریاست دولت را در دست داشته باشد، سعی دارد اصلاحات مورد نظرش را طی مدت باقیمانده به انجام رساند.
این افسر ارشد سابق «ك- گ ب» بهتر از هر كس می داند كه در صورت قرار داشتن عنان انرژی كشورش در دست شركتهای غربی یكی از اهرمهای قدرتش را از دست خواهد داد، پس طی سالهای اخیر به طور محسوسی شركتهای نفت روس و گاز پروم را جایگزین شركتهای نفتی غربی در پروژه ها كرد.
این در حالی بود كه انتظار می رفت با آزادسازی تجارت در عرصه جهانی، نقش شركتهای غربی در تولید انرژی این كشور غنی افزایش یابد.
تسلط بیش از پیش شركتهای دولتی روسیه كه طی ماههای قبل نشان داده اگر قرار باشد با استفاده از ذخایر انرژی اهداف سیاسی اش را عملی كند، ساكت نخواهد ماند، بیشتر نگرانی را به اردوی بازارهای جهانی كشاند.
این حركت در شرایطی بود كه هوگو چاوز كه سیاستهای ضد آمریكایی اش در منطقه جنوبی آمریكا شهره شده، در یك ضرب الاجل از شركتهای غربی خواست كه ۶۰ درصد سهام خود را در پروژه های نفتی به دولت واگذار كنند.
اگر چه دو شركت حاضر شدند این روند را بپذیرند و با ترك ونزوئلا دست از منابع نفتی برداشتند، اما همین تحولات باعث شد تا كاهش تولید مقطعی به وجود بیاید كه البته بیشتر از میزان تولید، اثر روانی آن مؤثر افتاد.
▪ ایران
اگرچه كارشناسان نفتی ایران با تلاش خود توانستند طی روزهای اخیر برداشت آزمایشی از میدان نفتی آزادگان را آغاز كنند، اما در كل نمی توان منكر تأثیر تحریمها در میزان تولید نفت در دومین كشور دارای ذخایر انرژی جهان شد.
ایران در راستای سهمیه تعیین شده در اوپك به تولید و صادرات می پردازد، اما گاه برخوردهای سیاسی با پرونده هسته ای و تهدید و تحریمها باعث می شود كه بازار جهانی نگران عكس العملهایی شود كه از سوی ایران ممكن است بروز یابد.
اگرچه مسؤولان جمهوری اسلامی ایران اعلام كرده اند كه هرگز به استفاده سیاسی از صدور نفت اعتقاد ندارند، اما برخی مواقع تحریمها و تهدیدها به طور ناخواسته باعث كاهش تولید یا ایجاد شوك در بازار جهانی می شود.
▪ اوپك
در حالی بازار پله های ترقی قیمت را طی كرد و تداعی گر روزهای داغ نفت در تابستان سال گذشته است كه بسیاری از كارشناسان پیكان نظرات خود را بر تولید اوپك متمركز كرده و خواستار افزایش تولید كشورهای عضو این سازمان شدند این اظهارات در حالی كه طی ماههای اخیر اوپك تولید خود را كاهش نداده و قرار هم ندارد تا ماه سپتامبر این روان را به نفع كاهش یا افزایش تغییر دهد.
محمدالهاملی رئیس دوره ای اوپك تأكید می كند كه هیچ دلیلی برای افزایش تولید نفت در حال حاضر وجود ندارد.
او معتقد است كه افزایش كنونی قیمت نفت در بازارهای جهانی به دلایلی غیر از كمبود نفت در بازار ارتباط دارد.
سالم البدری اظهار می دارد كه میزان ذخایر نشان می دهد كه بازار با ذخایر بسیار بالایی روبروست. ذخایر آمریكا اكنون در بالاترین سطح در ۹ سال اخیر هستند و كشورهای عضو سازمان همكاریهای اقتصادی نیز چنین شرایطی را دارند.
▪ درخواست افزایش
در حالی كه اعضا و مسؤولان اوپك تأثیر عوامل دیگری غیر از میزان تولید نفت بر افزایش قیمت را مورد تأیید قرار می دهند، رئیس آژانس بین المللی انرژی تأكید می كند كه سازمان كشورهای تولیدكننده نفت (اوپك) باید هر چه سریعتر تولید خود را افزایش دهند.
كلورماندیل با بیان اینكه كشورهای صنعتی و توسعه یافته به شدت نگران افزایش قیمت جهانی نفت هستند، تصریح می كند: اوپك به شرایط بازار نفت آگاه است.
بازار انرژی به نفت بیشتری احتیاج دارد و اوپك باید هر چه سریعتر سقف تولید خود را افزایش دهد.
البته در كنار این اظهارات یك گمانه زنی نیز وجود دارد كه به احساسات ضد امپریالیستی كشورهای اوپك باز می گردد، برخی كارشناسان بر این باورند كه اگرچه اعضای اوپك می توانند با افزایش تولید بر نبرد افزایش قیمتها غلبه كنند، اما احساسات ضد امپریالیستی و دخالتهای آمریكا در كشورهای دیگر باعث شده تا به این امر اهتمام نورزند.
آنها معتقدند كه عربستان به عنوان كشوری كه توان افزایش تولید را دارد، اكنون در مقابل این فرایند مقاومت می كند تا به نوعی اعتراض خود را به برخی سیاستها اعلام كند.
در همین راستا وزیر نفت عربستان سعودی اظهار می دارد: امروز هیچ كس دنبال نفت خام نیست و برای تأیید این موضوع می توانید به سطح ذخایر نفتی توجه كنید، توازن خوبی میان عرضه و تقاضا وجود دارد، بنابراین عرضه نفت بیشتر كاری برای كاهش قیمت نفت انجام نخواهد داد.
▪ تفسیری جدید
در شرایط فعلی و با توجه به اینكه مشكل پالایشگاههای آمریكا تا پاییز ادامه خواهد داشت و مسأله دلتای نیجر نیز به این راحتی قابل حل نیست، از طرفی درگیریهای آمریكا در عراق و تهدیدات این كشور بر پرونده هسته ای ایران در كوتاه مدت به نتیجه نخواهد رسید، پیش بینی كارشناسان مبنی بر رسیدن قیمت نفت به ۸۰ دلار دور از انتظار نباشد.
به این نكته بازار چین را هم اضافه كنید كه علاوه بر رشد سریع اقتصادی و روند مصرف بنزین در این كشور، ماهانه ۹ درصد افزایش می یابد.
البته نباید این مسأله را هم از ذهن دور داشت كه این افزایش قیمت اگرچه در كوتاه مدت به نفع كشورهای تولید كننده خواهد بود، اما در بلندمدت كشورهای مصرف كننده را به سمت انرژیهای جایگزین و كاهش وابستگی به نفت سوق می دهد و این خیلی به نفع صادركنندگان نخواهد بود.
همین امر باعث خواهد شد تا متغیرهای دیگری طی روزهای آینده وارد بازار شده و قیمتها را به حد متعادل تری نزدیك كنند، كه البته این متغیرها شاید بتوانند در شرایط فعلی حداكثر قیمت را به سطح ۷۰ دلار برسانند كه با قیمت مورد نظر اوپك چند دلاری بیشتر فاصله ندارد.
سعید كوشافر
منبع : روزنامه قدس


همچنین مشاهده کنید