سرزمین هزار ماسوله

با شنیدن نام ماسوله معماری پلكانی، طبیعت زیبا، صنایع دستی و البته ازدحام گردشگران در ذهن آدم تداعی می‌شود.
حال با شنیدن نام سرزمین هزار ماسوله چه حسی به انسان دست می‌دهد. ممكن است حتی بسیاری از علاقه‌مندان سفر نیز نام این منطقه را نشنیده باشند. روستاهای منطقه اورامانات در استان كردستان
به دلیل كوهستانی بودن منطقه همگی به صورت پلكانی ساخته شده‌اند و لقب سرزمین هزار ماسوله را برای این سرزمین به ارمغان آورده‌اند.
یكی از زیباترین و البته بزرگ‌ترین روستای این منطقه، روستای پالنگان است. روستای پالنگان یكی از هفت روستای هدف گردشگری استان كردستان است. این روستا در دهستان ژاورود در ۵۷ كیلومتری دره تنگیور استان كردستان واقع شده است. خانه‌های آن با سنگ و به صورت خشكه‌چینی ساخته شده است. با توجه به بقایای مساجد و منازل قدیمی به نظر می‌رسد شالوده اصلی این روستا به دوره ساسانی (سده سوم تا هفتم میلادی) بازمی‌گردد. روستای پالنگان به دلیل شرایط آب و هوایی و آسفالته بودن مسیر، در تمام طول سال بازدید كننده دارد. «آوات مكاری»، كارشناس تبلیغات و بازاریابی گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری كردستان در این باره می‌گوید: «روستای پالنگان نسبت به دیگر روستاهای اورامانات گرم‌تر است و همین دلیل باعث شده در تمام ایام سال گردشگر داشته باشد».
وی می‌افزاید: «به طور متوسط در هفته دو هزار بازدیدكننده از این روستا دیدن می‌كنند و نیمی از این تعداد گردشگران منطقه‌ای (كردستان و كرمانشاه) هستند».
عمده محصولات تولیدی مردم این روستا گندم، جو و انواع محصولات لبنی است. گیوه‌بافی وجاجیم بافی از مهم‌ترین صنایع دستی پالنگان و كشك و روغن حیوانی جزو سوغات پرطرفدار پالنگانی‌هاست.
علاوه بر چشم‌انداز معماری زیبای این روستا، عبور رودخانه خروشان سیروان از كنار روستا، وجود بقایای قلعه تاریخی پالنگان، آبشارهای متعدد پلكانی و چشمه‌های دائمی آب‌معدنی جلوه خاصی به این روستا بخشیده است. بیش از ۲۰ چشمه جوشان در تنگه تنگیور قرار دارد كه آب آنها به رودخانه تنگیور می‌ریزد.
رودخانه تنگیور كه از میان آبادی می‌گذرد بخش اعظم آب خود را از این چشمه‌ها تامین می‌كند و از همین رو آب آن بسیار زلال و گواراست. رودخانه تنگیور بعد از گذر از آبادی در حدود ۱۲۰ متری غرب پالنگان به آب سیروان می‌پیوندد.
به واسطه خصوصیات آب این دو رودخانه یكی از بزرگ‌ترین مجتمع‌های پرورش ماهی كشور در كنار این روستا ساخته شده است و فعالیت این واحد شیلات در كنار روستا باعث شده تا بهترین خوراكی برای پذیرایی از مهمانان، انواع ماهی باشد.از دیگر جاذبه‌های این روستا قلعه پالنگان است. این قلعه در فاصله ۷۰۰ متری روستا در دره تنگیور قرار گرفته كه هنوز آثار و بقایای اتاق‌ها، آتشكده‌ها و پل‌های قدیمی آن پابرجاست. آثار به دست آمده از این قلعه‌ها نشان می‌دهد كه قدمت تاریخی قلعه پالنگان به قبل از اسلام می‌رسد. این آثار كه شامل یك لنگه دروازه از یك تخته سنگ بزرگ و پل‌های ساخته شده روی رودخانه است هنوز برجای مانده‌اند. وجود قلعه قبل از حكمرانی امرای محلی اردلان‌ها و حتی امرای كلهر مسلم است اما از چگونگی و تاریخ ساخت آن هیچ اطلاع دقیقی در دست نیست. بدون شك به دلیل موقعیت استراتژیك، این قلعه از سالیان دوز از قلاع مهم و غیرقابل دسترس بوده است. در دوران حكومت اردلان‌ها به كردستان چند قلعه موجود بوده است كه از این قلعه‌ها استفاده‌های فصلی داشته‌اند.قلعه زلم برای زمستان، قلعه مریوان برای پاییز، قلعه حسن‌آباد در تابستان و قلعه پالنگان در بهار میزبان حكومتیان بوده است.«آوات مكاری» از كوچ بهاره روستاییان به عنوان جاذبه‌ای دیگر برای گردشگری نام می‌برد و می‌افزاید: «تابستان گرم و بهار معتدل پالنگان باعث شده كه كوچ بهاره مردم به ارتفاعات، گردشگران زیادی را به این منطقه جذب كند. این كوچ با اجرای مراسم سنتی‌ای چون اجرای موسیقی گریان، چپله، سیاچمانه و رقص‌های محلی همراه است. در مدت كوچ، جمعیت روستا به كمتر از نصف كاهش می‌یابد».
تنها نقطه ضعف روستای پالنگان كه باعث شده است نتواند شهرت و آوازه‌ای در حد ماسوله برای خود كسب كند، عدم تبلیغات و كمبود زیرساخت‌های گردشگری است. در حال حاضر تنها امكانات رفاهی این روستا یك پاركینگ عمومی و یك سرویس بهداشتی است و باید برای رسیدن به اولین پمپ بنزین ۴۵ كیلومتر، اولین مهمانسرا ۵۷ كیلومتر (كامیاران) و اولین هتل (سنندج) ۱۱۲ كیلومتر راه رفت. مكاری، كارشناس تبلیغات و بازاریابی گردشگری كردستان در این باره می‌گوید: «منطقه اورامانات به دلیل نداشتن اعتبارات لازم معرفی نشده است اما در حال حاضر با اندك اعتباری كه داریم كارهای تبلیغاتی از جمله چاپ بروشور و راهنما و معرفی كردستان به آژانس‌های مسافرتی را انجام داده‌ایم. این كارها باعث شده است كردستان در فهرست تورهای گردشگری قرار گیرد و از استان‌های مختلف كشور تورهایی به مقصد كردستان برگزار شود».
تاریخ، تمدن و طبیعت روستای پالنگان به همراه فرهنگ و آیین مردم یكی از پتانسیل‌های گردشگری در استان كردستان است كه در صورت توجه بیشتر می‌تواند بالفعل شود و سود سرشار حاصله از حضور گردشگر را روانه منطقه كند و به صنعت گردشگری كشور هم رونق بیشتری ببخشد.

سعید حبیب اله

منبع : روزنامه تهران امروز