رفتار تغذیه‌ای خانواده با کودک

● رفتار تغذیه‌ای خانواده با كودك
غذا نخوردن كودكان یكی از مشكلات رایج تغذیه‌ای موجود در خانواده‌هاست. سوال این است كه والدین در مقابل این عمل چه می‌كنند؟ تهدید و ارعاب ؟ ضرب و شتم؟ مقایسه با دیگران؟ به زور خوراندن غذا؟ تطمیع با خوراكیهای بی ارزش یا به اصطلاح هله هوله ؟ و ...؟ كدام یك از این راهها صحیح است ؟
● شیوه‌های رفتاری مادر در زمان غذا دادن به كودك
وجود مادر یا جانشین او، فردی که بتواند ارتباط حاکی از محبت و اعتماد با کودک برقرار کند، امری اساسی در تغذیه مناسب کودک و رشد و تکامل اوست.
اگر مادر در زمان تغذیه‌ی كودك هدف‌های زیر را دنبال كند:
ـ نیازهای تغذیه‌ای كودك را تامین كند؛
ـ احساس استقلال كودك را در خوردن غذا برآورده سازد؛
ـ عكس‌العمل مناسب و یك نواختی در مقابل رفتارهای كودك ابراز كند؛
ـ ذائقه‌ی او را به انواع مواد غذایی عادت دهد؛
ـ محیطی سرشار از محبت و صمیمیت و به دور از جنجال در زمان غذا خوردن فراهم كند؛
ـ سفره‌ی غذا را در شرایط مناسبی كه خاطره دل‌پذیری ایجاد كند، بچیند؛
ـ می‌تواند در تغذیه‌ی كودك خود موفق باشد.
● نكات مهم رفتاری در تغذیه‌ی كودك
به دلیل اینكه غذا یكی از مهمترین عوامل موثر و تقویت كننده‌های رفتاری است، لذا باید دادن غذا با ملاحظات خاصی انجام گیرد:
۱) كودك باید در زمان خوردن غذا در وضعیت راحتی قرار گیرد و غذا نزدیك او باشد تا كودك بتواند به راحتی بدون این كه تحت فشار قرار گیرد، غذا بخورد. این كار موجب می‌شود ریخت و پاش كودك كم‌تر شود.
۲) بشقاب و لوازم غذا خوردن باید از جنس نشكن باشد. در صورت شكستن ظرف ممكن است كودك احساس یاس كند و یا والدین عصبانی شوند.
۳) قاشق نباید زیاد گود باشد و لیوان نیز باید به اندازه‌ای باشد كه كودك به راحتی آن را بگیرد.
۴) خوردن سوپ برای كودك سخت است ولی اگر كمی قوام آن غلیظ باشد كودك می‌تواند آن را با قاشق بخورد.
۵) رنگ مواد غذایی می‌تواند در اشتهای كودك و علاقه‌ی او به غذا تاثیر بگذارد. خوردن غذاهایی با رنگ‌های سبز، نارنجی و زرد برای آنها جالب است. برای این كار می‌توان از سبزیجات برگ سبز، هویج و... استفاده كرد.
۶) آب میوه‌ی طبیعی بهتر از نوع صنعتی آن است چرا كه به نوع صنعتی آن ماده قندی، رنگ و ماده‌ی معطر اضافه شده است.
۷) دادن وقت كافی در زمان صرف غذا بسیار مهم است و باید از شتاب و عجله در هنگام غذا خوردن پرهیز كرد.
۸) باید بی علاقگی كودك را نسبت به یك ماده‌ی غذایی پذیرفت و یك ماده‌ی خوراكی دیگر را جایگزین كرد.
۹) غذا خوردن در یك ساعت معین می‌تواند سبب تحریك اشتهای كودك شود.
۱۰) خستگی كودك مهم‌ترین عامل از بین بردن اشتهای اوست بهتر است بعد از استراحت به كودك غذا داده شود.
۱۱ ) كودك در یك محیط آرام بهتر غذا می‌خورد. مشاجره، بلند كردن صدای رادیو و تلویزیون، و همچنین رفت و آمد زیاد حواس كودك را پرت می‌كند و تمایل او به غذا خوردن كم می‌شود.
۱۲) دادن غذای یك نواخت و تكراری سبب بیزاری كودك می‌شود. حتی اگر غذایی كه مورد علاقه‌ی كودك است، پشت سر هم و تكراری به كودك داده شود او از خوردن آن امتناع می‌كند.
۱۳) هنگامی كه رفتار كودك غلط است باید عكس‌العمل ثابت نشان داد، مثلاً اگر بشقاب یا قاشق یا غذا را پرت كرد نباید گاهی اوقات خندید و گاهی تنبیه كرد بلكه باید رفتاری را در پیش گرفت كه كودك احساس كند، كار خوبی انجام نداده است.
۱۴) نخوردن برخی از غذاها ممكن است تقلیدی از اطرافیان باشد.
● اصول رفتار با كودك یك تا سه ساله
۱) در صورتی كه كودك مایل است با دست غذا بخورد، نباید ممانعت شود و به طور مثال نباید به گمان خود برای تقویت احساس استقلال، یك قاشق به دست كودك داده و با قاشق دیگر به او غذا داده شود.
۲) استفاده از قاشق برای كودك نوپا ضرورت دارد ولی ممكن است نیاز به كمك داشته باشد.
۳) كودك نوپا نیاز به مكان نسبتاً خلوت برای خوردن غذا دارد، چون مدت تمركز او كوتاه است یعنی صدای بلند رادیو، تلویزیون یا رفت وآمد خواهر و برادر، و یا مشاجره می‌تواند توجه او را از خوردن غذا منحرف كند.
۴) دادن استراحت قبل از خوردن غذا و زمان ثابت صرف غذا برای كودك اهمیت خاصی دارد.
۵) اجرای برنامه‌ی ثابت سبب آرامش كودك می‌شود یعنی بشقاب و قاشق همیشگی و حتی ثابت و نحوه‌ی آماده كردن او برای غذا خوردن به او آرامش می‌دهد.
۶) اشتهای كودك مانند خلق و خوی او متغیر است، بهتر است روزی كه كودك اشتهای كم‌تری دارد و غذا كم می‌خورد پافشاری نشود كه حتما غذای بشقابش را تمام كند.
۷) قدرت تقلید كودك در این سن زیاد است و رفتارهای اعضای خانواده (خواهر، برادر یا والدین) را تقلید می‌كند لذا نباید افراد خانواده رفتار نامتناسب در هنگام غذا خوردن داشته باشند.
۸) كودك غذای گرم را دوست دارد البته نباید خیلی داغ و یا سرد باشد.
۹) كودك دوست دارد با غذا بازی كرده و ریخت و پاش كند، بنابراین نباید انتظار داشت كودك آداب غذا خوردن را رعایت كند.
۱۰) كودك نوپا فقط ۱۰-۵ دقیقه حالت نشستن را تحمل می‌كند بطور معمول قبل از اتمام غذا، سفره را ترك كرده و دوباره بر می‌گردد.
۱۱) رنگ و ظاهر غذا توجه كودك را جلب می‌كند و در نتیجه به طور طبیعی او غذا را دست‌كاری خواهد كرد.
● اصول رفتار با كودك سه تا پنج ساله
۱) باید كودك را با انواع غذاهای مختلف آشنا كرد. بهتر است غذای جدید را ابتدا یك فرد بزرگ‌تر خانواده بخورد تا الگویی برای كودك باشد و تمایل كودك برای خوردن آن غذا بیشتر شود.
۲) نباید میان وعده‌ها آن قدر زیاد باشد كه كودك نتواند غذای اصلی را بخورد به خصوص در مصرف مواد قندی، شیرینی، شكلات و تنقلات كم ارزش نباید زیاده‌روی كرد چون می‌تواند سبب فساد دندان، سوء تغذیه و یا چاقی كودك شود. عادت كودك به مصرف میوه به عنوان میان وعده بسیار خوب است.
۳) تعیین چهارچوب مشخص در ارتباط با غذا خوردن نشان‌ دهنده‌ی ارزش‌ها و نگرش‌های خانواده است و باید با محبت و مهربانی آنها را به كودك تفهیم كرد.
۴) در صورتی كه كودك تمایلی به خوردن غذای جدید نشان نداد می‌توان او را تشویق كرد كه مختصری از آن را بچشد، بو بكشد و حتی لمس كند این كار درك كودك از غذا را با حس‌های بویایی، چشایی و بینایی تقویت می‌كند و پذیرش غذای جدید را برای او راحت‌تر می‌كند. البته بهتر است غذای جدید در زمانی كه كودك به طور كامل گرسنه است داده شود.
۵) باید هنگام خوردن غذا محیط جالب و با آرامش باشد. امر و نهی كردن و اعمال روش‌های تربیتی در حین صرف غذا مناسب نیست.
۶) بی ‌تحركی، خواب نا كافی و بیماری كودك می‌تواند موجب بی‌اشتهایی و غذا نخوردن كودك شود.
۷) برای تشویق كودك به غذا خوردن بهتر است از بشقاب و فنجان ثابت استفاده شود و غذا به تكه‌های كوچك تقسیم شود تا به راحتی كودك آن را بخورد.
۸) باید به كودك اجازه داد كه اگر غذای بیش‌تری می‌خواهد، ابراز كند.
۹) هم زمان با دسترسی به استقلال، ریخت و پاش غذا بیش‌تر می‌شود ولی باید تحمل كرد.
۱۰) صحبت كردن با كودك خردسال در حین غذا خوردن، علاقه‌ی او را به صرف غذا بیشتر خواهد كرد.
۱۱) ساعت خوردن غذا فرصت خوبی برای ابراز رفتارهای صحیح در حین غذا خوردن است.
۱۲) كودك علاقه دارد غذاهای جدید را دست‌كاری كرده و سپس بخورد، این نیز رفتاری طبیعی است.
۱۳) خوردن غذا با همسالان برای كودكان جالب‌تر است.

منبع : پزشک آن لاین