بازار سرمایه و خصوصی‌سازی

پس از گذشت یك سال از ابلاغ سیاست‌های مرتبط با اصل «۴۴» كه به «خصوصی‌سازی» و فاصله گرفتن از اقتصاد دولتی تعبیر و تفسیر شد و با همهء حرف و حدیث‌ها و همایش‌هایی كه در این باره انجام گرفت، به واقع چقدر اقتصاد ایران از اقتصاد دولتی فاصله گرفته و «خصوصی‌سازی» شده است؟ به جرات می‌توان گفت كه تقریبا هیچ; اقتصاد ایران همچنان در دام اقتصاد دولتی گرفتار مانده است. نشانه‌اش این‌كه نسبت بودجهء شركت‌های دولتی نسبت به بودجهء كل كشور در سال ۸۶ معادل ۷۳ درصد مانده و حتی نسبت به سال‌های قبل درصدی بر آن افزوده شده است! جالب آن‌كه در بودجهء عمومی دولت برای تامین منابع، پیش‌بینی شده كه در سال‌جاری معادل ۰۰۰ر۷ میلیارد تومان آن از محل «خصوصی‌سازی» فراهم شود و انجام چنین حكمی لزوم «خصوصی‌سازی» معادل ۰۰۰ر۲۱ میلیارد تومان را می‌طلبد تا درآمد پیش‌بینی شده در قانون بودجهء سال ۸۶ تحقق یابد. حال با فرض تحقق چنین حكمی آن را مقایسه كنید با هزینه‌های سرمایه‌ای حدود ۰۰۰ر۴۳ میلیارد تومانی شركت‌های دولتی در بودجهء سال‌جاری‌شان كه اندكی بیش از دو برابر رقم «خصوصی‌سازی» مفروض است و آنگاه به راحتی می‌توان دریافت كه شعار و عمل «خصوصی‌سازی» چقدر فاصله دارد؟
با همهء این احوال باید فرض را بر این گذاشت كه همهء مسوولان و اركان و قوای كشور عزم خود را برای «خصوصی‌سازی» جزم كرده‌اند و همان‌گونه كه گفته می‌شود، قرار است یك «انقلاب اقتصادی» در كشور انجام شود اما سوال این است كه جدا از آماده‌سازی بسترهای حقوقی و نهادی لازمهء این كار، آیا «بازار سرمایهء» كشور كشش و توان «خصوصی‌سازی» حتی در حد پیش‌بینی رقم امسال بودجهء دولت را دارد؟ و اگر ندارد چه باید كرد؟
بر پایهء سخن وزیر امور اقتصادی و دارایی: «از سال ۷۱ تا پایان سال ۸۴ حدود ۷۰۰ر۲ میلیارد تومان واگذاری انجام شده است و سال گذشته میزان واگذاری انجام شده حدود ۱۰۰ر۴ میلیارد تومان و میزان واگذاری‌ها از طریق بورس ۳۵۰ر۲ میلیارد تومان بوده است.» و باز به نقل از ایشان: «طی سه سال گذشته معاملات بازار سرمایه برای ۴۰۰ شركت حدود _۰۰۰ر۷ میلیارد تومان بوده است بنابراین اگر قرار است تكلیف امسال بودجه یعنی واگذاری ۰۰۰ر۷ میلیارد تومان جدید را نیز مشخص كنیم باید راهكارهای این ظرفیت جدید برای واگذاری مشخص شود.»
اگر ارزش فعلی كل «بازار سرمایه» (بورس) را حدود ۳۰ الی ۴۰ هزار میلیارد تومان برآورد كنیم و بر پایهء سخن وزیر امور اقتصادی و دارایی قرار باشد از میزان ارزش ۱۴۰ هزار میلیارد تومانی دارایی‌های دولت_ ۸۰ درصد آن (یعنی ۱۱۲ هزار میلیارد تومان و بیش از سه برابر ارزش فعلی «بازار سرمایه») «خصوصی‌سازی» شود، آنگاه مساله بغرنج‌تر می‌شود كه چگونه می‌شود با وجود چنین بازاری «خصوصی‌سازی» و «انقلاب اقتصادی» كرد؟
چارهء این كار بزرگ كردن اقتصاد ایران و «بازار سرمایه» است و این نیز جز در سایهء تعامل با اقتصاد جهانی و هم‌پیوندی با «بازار سرمایهء» دنیا امكان‌پذیر نیست.
«بازار سرمایه و خصوصی‌سازی» اجزایی به هم پیوسته در قالب یك برنامهء راهبردی توسعه مثل قانون برنامهء چهارم توسعه است. در كنار مواد مرتبط با «خصوصی‌سازی» بند (ج) مادهء ۱۵ این برنامه صراحت دارد: «بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران و وزارت امور اقتصادی و دارایی موظف‌اند، با طراحی و تدوین چارچوب تنظیمی و نظارتی و سازوكار اجرایی لازم، امكان سرمایه‌گذاری خارجی در «بازار سرمایهء» كشور و بین‌المللی كردن بورس اوراق بهادار تهران را فراهم آورند.» حال باید پرسید كه با وجود همهء حرف‌ها و تاكیدات بر «خصوصی‌سازی»، مسوولان مربوطه چه اقداماتی برای آماده‌سازی «بازار سرمایه» و این بند كرده‌اند؟

علی مزروعی‌
كارشناس بازار سرمایه

منبع : روزنامه سرمایه