قرص

● مقدمه
همانطور كه می دانید، در دیابت نوع ۲ قند خون به ۳ علت عمده بالا می رود:
▪ انسولین به مقدار كافی توسط لوزالمعده ترشح نمی شود
▪ در سلولهای بدن نسبت به عمل انسولین مقاومت وجود دارد
▪ كبد قند (گلوكز) بیشتری تولید می كند
داروهای پایین آورنده خون هر یك با تغییر در یكی و یا بیشتر از عوامل فوق منجر به كاهش قند خون می شوند. البته نقش این داروها تنها مختص به پایین آوردن قند خون نیست. بعضی از این داروها باعث كاهش وزن و چربی خون كه از عوامل ابتلا به بیماری های قلبی هستند نیز می شوند. ذكر این نكته لازم است كه تمام گروههای دارویی پایین آورنده قند خون به جز یك گروه (گروه سوم) هیچگونه تأثیری بر كنترل قند خون در دیابت نوع ۱ ندارند و تنها مختص افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ می باشند.
● گروههای مختلف دارویی
قرص های دیابت شامل ۴ گروه اصلی به شرح زیر می باشند:
▪ گروه اول: افزایش دهنده ترشح انسولین از لوزالمعده است
▪ گروه دوم: مسئول كاهش تولید گاز در كبد می باشد
▪ گروه سوم: موجب كاهش جذب گلوكز از روده ها می گردد و به این ترتیب نقش مهمی در كاهش قند خون بعد از غذا دارد
▪ گروه چهارم: گروهی جدید است و باعث كاهش مقاومت بدن به انسولین می گردد كه یكی از مهم ترین علل افزایش قند خون در دیابت نوع ۲ است
● خصوصیات داروهای پایین آورنده قند خون
اگر شما به تازگی مبتلا به دیابت شده اید بهترین انتخاب برای شروع درمان دارویی، داروهای گروه اول زیرا لوزالمعده شما هنوز می تواند انسولین ترشح كند. البته به تدریج كه از میزان ترشح انسولین كاسته می شود نیاز شما به این داروها نیز افزایش پیدا خواهد كرد.
داروهای نسل دوم گروه اول (مثل گِلی بن كلامید) به خاطر نیمه عمر كوتاهتر (نیمه عمر مدت زمانی است كه غلظت دارو در بدن به نصف مقدار اولیه می رسد) نسبت به نسل اول، كمتر موجب بروز حملات افت قند خون (هیپوگلیسیمی) می شوند و از طرفی قند خون بعد از غذا را نیز بهتر كنترل می كنند.
از آنجایی كه داروهای نسل اول گروه اول (مثل كلروپروپامید) نیمه عمر طولانی دارند و مدت زمان زیادی در بدن باقی می مانند، خطر بروز هیپوگلیسیمی نیز به دنبال مصرف آنها زیاد می باشد. بنابراین بهتر است این داروها در افرادی كه متوجه قند خون پایینشان نمی شوند (عدم اطلاع از هیپوگلیسیمی) و نیز افراد مسن مصرف نشوند.
یكی از عوارض مصرف داروهای گروه اول افزایش وزن می باشد. بنابراین اگر شما جزء افراد چاق هستید، بهتر است از داروهای گروه دوم مثل مِت فورمین استفاده كنید.
از آنجایی كه در گروه اول ترشح انسولین به طور ناگهانی پس از مصرف دارو افزایش می یابد، لازم است كه شما این داروها را اندكی قبل از غذا مصرف كنید تا احتمال بروز حمله هیپوگلیسیمیِ بعد از غذا كمتر شود.
اگر شما از داروهای گروه اول استفاده می كنید، احتمال بروز هیپوگلیسیمی در شما مخصوصاً هنگام تأخیر در خوردن غذا و یا افزایش فعالیت فیزیكی بیشتر خواهد شد. بنابراین لازم است تا شما همانند افراد دیابتی نوع ۱ همیشه مقداری غذای شیرین مثل قند همراه خود داشته باشید تا بتوانید به سرعت حملات هیپوگلیسیمی احتمالی را درمان كنید و جلوی پیشرفت آن را به سمت بیهوشی كامل بگیرید. علاوه بر شما خانواده، دوستان و همكاران نزدیك شما نیز باید حتماً با علائم هیپوگلیسیمی آشنایی كامل داشته، نحوه برخورد با آن را بدانند تا بتوانند اقدامات لازم را در موارد اوژانس انجام دهند.
عوارض گوارشی گروه دوم را می توان با شروع مقادیر كم دارو و افزایش تدریجی آن هر۳-۲ هفته یكبار به حداقل رساند.
شروع اثر داروهای گروه اول بسیار سریع می باشد در حالی كه داروهای گروه دوم به چند هفته با ماه وقت نیاز دارند تا اثرات خود را نشان دهند.
از آنجایی كه مِت فورمین باعث كاهش وزن، بهبود وضعیت چربی خون و كاهش مقاومت بدن به انسولین می شود انتخاب بسیار خوبی برای شروع درمان در افراد اق مبتلا به دیابت نوع ۲ است كه چربی خون بالایی دارند.
در مواقعی كه قند خون در شروع دیابت خیلی بالاست (بیشتر از mg/dl ۳۰۰) داروهای پایین آورنده قند خون مخصوصاً گروه اول نمی توانند به خوبی قند را كنترل كنند. در این مواقع بهتر است درمان با تزریق انسولین را شروع گردد و بتدریج كه قند خون پایین تر می آید قرص های دیابت جایگزین انسولین شوند.
مطالعه آینده نگر دیابت در انگلستان یا UKPDS نشان داد كه برای رسیدن به مقادیر هدف قند خون در دیابت نوع ۲ و كاهش عوارض بلند مدت آن، نیاز به تنظیم دقیق داروهای مصرفی وجود دارد. در این مطالعه دیده شد كه بیمارانی كه از داروهای گروه اول استفاده می كنند بتدریج (هر سال ۱۰- ۵%) دچار شكست در درمان خواهند شد.بنابراین اگر داروهای فعلی شما نمی توانند قند خونتان را در محدوده هدف نگه دارند، باید طبق دستور پزشك مقدار آن را افزایش داد یا دارویی از گروهی دیگر را با آن تركیب نمود. از شایع ترین روشهای درمان تركیبی در دیابت نوع ۲، تركیب مِت فورمین یا انسولین NPH قبل از خواب با گِلی بِن كِلامید است.
هیچگاه مقدار مصرف قرص های خود را سرخود افزایش ندهید چونخطر پایین افتادن شدید قند خون وجود دارد.
هنگام مراجعه به هر پزشكی حتماً وی را از جود دیابت خود و نیز نام داروهایی كه مصرف می كنید مطلع سازید زیرا بسیاری از داروها ممكن است اثرات نامطلوبی بر روی كنترل دیابت شما داشته باشند و یا اثرات قرص های شما را كم یا زیاد كنند.

منبع : اموزش دیابت گابریک