آیات قرآن کریم در شأن امام حسین (علیه السّلام)

۱) لؤلؤ و مرجان
«یَخْرُجُ مِنْهُمَا اللُّؤْلُؤُ وَ الْمَرْجانُ».[۱]
و خارج كرد از آن دو دریا، لؤلؤ و مرجان را.
از امام صادق ـ علیه السّلام ـ روایت است كه منظور از «لؤلؤ و مرجان» امام حسن و حسین ـ علیهما السّلام ـ است.[۲]
۲) عروهٔ الوثقی
«... فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَهِٔ الْوُثْقی لاَ انْفِصامَ لَها...».[۳]
به رشتهٔ محكم و استواری چنگ زده و هرگز گسسته نخواهد شد.
امام باقر ـ علیه السّلام ـ از حضرت رسول ـ صلی الله علیه و آله ـ نقل می‌كند كه آن حضرت فرمود: هرگاه می‌خواهید به رشتهٔ محكمی چنگ بزنید، پس به ولایت بگیرید علی و حسن و حسین را.[۴]
۳) پیروزی بزرگ
«یا لَیْتَنِی كُنْتُ مَعَهُمْ فَأَفُوزَ فَوْزاً عَظِیماً».[۵]
می‌گویند: ای كاش ما هم با آنها بودیم و به رستگاری بزرگی می‌رسیدیم.
امام رضا ـ علیه السّلام ـ به «ریّان بن شبیب» فرمود: ای پسر شبیب! اگر دوست داری كه در مكان‌های بنا شده در بهشت با پیامبر و خاندانش باشی، پس قاتلان حسین ـ علیه السّلام ـ را لعنت نما، ای پسر شبیب! اگر دوست داری به ثواب كشته‌شدگان در راه حسین برسی پس چون او را یاد كنی بگو: «ای كاش با آنان بودم و به پیروزی و كامیابی بزرگی می‌رسیدم».[۶]
۴) خویشاوندان پیامبر
«وَ اعْبُدُوا اللَّهَ وَ لا تُشْرِكُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً وَ بِذِی الْقُرْبی...».[۷]
و خدای یكتا را بپرستید و هیچ چیزی را شریك او نگیرید و احسان كنید به پدر و مادر و خویشاوندان.
در روایتی از امام صادق ـ علیه السّلام ـ آمده است كه منظور از «والدین» رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ و علی ـ علیه السّلام ـ است و منظور از «ذی‌القربی» حسن و حسین ـ علیهما السّلام ـ است. [۸]
۵) نفس مطمئنه
«یا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّهُٔ ارْجِعِی إِلی رَبِّكِ راضِیَهًٔ مَرْضِیَّهًٔ».[۹]
تو ای روح آرام یافته به سوی پروردگارت بازگرد. در حالی كه هم تو از او خشنودی و هم او از تو خشنود است.
امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود:
سورهٔ فجر را در نمازهای واجب و مستحب خود بخوانید، كه آن سورهٔ امام حسین ـ علیه السّلام ـ است.
«ابو اُسامه» كه در مجلس حاضر بود پرسید: چگونه این سوره به حسین بن علی اختصاص دارد؟ فرمود: آیا آن سخن را نشنیده‌ای كه خدا فرمود:
«یا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّهُٔ» منظور خداوند از نفس مطمئنّه، حسین بن علی است كه دارای روح آرام یافته‌ای است و هم خدا از او راضی است و هم او از خدا راضی است.[۱۰]
۶) بشارت حسینی
«قُلْنا یا نارُ كُونِی بَرْداً وَ سَلاماً عَلی إِبْراهِیمَ».[۱۱]
ما خطاب كردیم: ای آتش! برای ابراهیم سرد و سالم باش.
امام صادق ـ علیه السّلام ـ از امام حسین ـ علیه السّلام ـ روایت می‌كند كه آن حضرت در كربلا، قبل از كشته شدن فرمود:
رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ گفت: پسرم! تو روزی به عراق می‌روی و به شهادت می‌رسی و جماعتی با تو به شهادت می‌رسند و سپس آن حضرت، آیهٔ مباركهٔ فوق را تلاوت كرد، و فرمود: جنگ برای تو و اصحابت «سرد و سالم» می‌شود. پس بشارت داد بر آنان كه: به خدا قسم! اگر ما را به قتل برسانند، ما وارد بر پیامبرمان می‌شویم...[۱۲]
۷) بشارت
«وَ یُبَشِّرَ الْمُؤْمِنِینَ الَّذِینَ یَعْمَلُونَ الصَّالِحاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْراً حَسَناً».[۱۳]
و اهل ایمان را كه عمل آنها نیكوست، به اجر بسیار نكو بشارت دهد.
روایت شده است از ابن عباس كه گفت: رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ بشارت داد علی و جعفر و عقیل و حمزه و فاطمه و حسن و حسین ـ علیهم السّلام ـ را به بهشت؛ چون آنها مصداق الذین یعملون الصالحات» بودند.[۱۴]
۸) ماه و خورشید
«وَ الْقَمَرِ إِذا تَلاها وَ النَّهارِ إِذا جَلاَّها».[۱۵]
قسم به ماه كه پیرو آفتاب تابان است و قسم به روز، هنگامی كه جهانی را روشن می‌كند.
امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود:
منظور از آیهٔ شریفهٔ فوق امام حسن و امام حسین ـ علیهما السّلام ـ است و منظور از: «وَ النَّهارِ إِذا جَلاَّها» قیام امام زمان ـ علیه السّلام ـ..[۱۶]
۹) تخت‌های عزّت
«إِنَّ الْأَبْرارَ لَفِی نَعِیمٍ عَلَی الْأَرائِكِ یَنْظُرُونَ».[۱۷]
بدرستی كه نیكوكاران در بهشت متنعّمند بر تخت‌های عزت تكیه زنند و نعمت‌های خدا را می‌نگرند.
از ابن عباس روایت شده است كه این آیه در حق علی و فاطمه و حسین و حسین ـ علیهم السّلام ـ نازل شده است.[۱۸]
۱۰) به چه گناهی كشتید؟
«وَ إِذَا الْمَوْؤُدَهُٔ سُئِلَتْ بِأَیِّ ذَنْبٍ قُتِلَتْ».[۱۹]
و هنگامی كه از دختران زنان به گور شده باز پرسند به كدامین گناه كشته شده است؟
از امام صادق ـ علیه السّلام ـ روایت شده است كه، منظور از دو آیهٔ فوق حضرت امام حسین ـ علیه السّلام ـ است و این دو آیه در حق او نازل شده است.[۲۰]
۱۱) صور الهی
«یَوْمَ تَرْجُفُ الرَّاجِفَهُٔ تَتْبَعُهَا الرَّادِفَهُٔ».[۲۱]
روزی كه لرزنده بلرزد و از پی آن لرزهٔ دیگری افتد.
از امام صادق ـ علیهم السّلام ـ روایت است كه منظور از «الراجفهٔ» حسین بن علی ـ علیه السّلام ـ است.[۲۲]
۱۲) مثل اصحاب كهف
«أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحابَ الْكَهْفِ وَ الرَّقِیمِ كانُوا مِنْ آیاتِنا عَجَباً».[۲۳]
«آیا گمان كردی. اصحاب كهف و رقیم از آیات عجیب ما بودند؟»
منهال می‌گوید: بخدا در دمشق بودم كه دیدم، سر بریدهٔ حسین بالای نیزه آیهٔ فوق را تلاوت نمود و فرمود:
شگفت‌تر از مثل اصحاب كهف، حكایتِ كشته شدن و حمل (و بر نیزه شدن) سر من است.[۲۴]
۱۳) مغربین
«رَبُّ الْمَشْرِقَیْنِ وَ رَبُّ الْمَغْرِبَیْنِ».[۲۵]
آن خدایی كه آفرینندهٔ دو مشرق و مغرب است.
در روایتی كه از امام صادق ـ علیه السّلام ـ ، در مورد آیهٔ فوق پرسیدند ایشان فرمود: منظور از، «مشرقین» رسول خدا و امیرالمؤمنین ـ علیهما السّلام ـ است و منظور از «مغربین» امام حسن و امام حسین ـ علیهما السّلام ـ است.[۲۶]
۱۴) آینه طهارت
«إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَكُمْ تَطْهِیراً».[۲۷]
خداوند چنین می‌خواهد كه رجس و هر آلایش را از شما خانوادهٔ نبوت ببرد و شما را از هر عیب پاك و منزه می‌داند.
روایات بی‌شماری در تفسیر این آیهٔ شریفه از معصومین ـ علیهم السّلام ـ وارد شده است كه فرموده‌اند، منظور از «اهل‌البیت» خمسهٔ طیبه هستند.[۲۸]
۱۵) پشتوانهٔ امامت
«وَ جَعَلَها كَلِمَهًٔ باقِیَهًٔ فِی عَقِبِهِ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ».[۲۹]
و این خدا پرستی را در همهٔ ذرّیهٔ خود (محمد ـ صلی الله علیه و آله ـ) تا قیامت باقی قرار داد تا فرزندانش به خدای یكتا رجوع كنند.
از رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ نقل شده است كه فرمود: خداوند امامت را در پشت حسین ـ علیه السّلام ـ قرار داد و نُه امام دیگر از صُلب اویند.[۳۰]
۱۶) مزدی نمی‌خواهم
«قُلْ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّهَٔ فِی الْقُرْبی...».[۳۱]
بگو مزدی برای رسالت نمی‌خواهم مگر دوستی و محبت با خویشاوندانم.
از رسول خدا سؤال كردند منظور از «قربی» در آیهٔ فوق چه كسانی هستند؟حضرت فرمود: علی و فاطمه، حسن و حسین ـ علیهم السّلام ـ .[۳۲]
۱۷) در راه حج
«فَخَرَجَ مِنْها خائِفاً یَتَرَقَّبُ...».[۳۳]
پس (موسی) هراسان از شهر خارج شد در حالی كه چشم به راه بود.
وقتی امام حسین ـ علیه السّلام ـ از مدینه به طرف مكه راهی شد، آیهٔ فوق را قرائت می‌كرد.[۳۴]
۱۸) قاری قرآن
«وَ سَیَعْلَمُ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَیَّ مُنْقَلَبٍ یَنْقَلِبُونَ».[۳۵]
و آنانكه ظلم و ستم كردند،‌ بزودی خواهند دانست كه به چه كیفر و دوزخ انتقامی بازگشت می‌كنند.
در مقاتل معتبری آمده است هنگامی كه سر امام حسین ـ علیه السّلام ـ را جدا نمودند و بر نیزه زدند، آیه فوق را تلاوت می‌نمود.[۳۶]
۱۹) اهل سجود
«وَ تَقَلُّبَكَ فِی السَّاجِدِینَ...».[۳۷]
از ابی الجارور نقل شده است كه امام باقر ـ علیه السّلام ـ فرمود: منظور از آیهٔ فوق، علی و فاطمه و حسن و حسین و اهل‌بیت آنهاست.[۳۸]
۲۰) دور از شهر و دیار
«الَّذِینَ أُخْرِجُوا مِنْ دِیارِهِمْ بِغَیْرِ حَقٍّ إِلاَّ أَنْ یَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ...».[۳۹]
همان‌ها كه از خانه و شهر خود. به ناحق رانده شدند، جز این‌كه می‌گفتند: پروردگار ما خدای یكتاست.
امام صادق ـ علیه السّلام ـ دربارهٔ آیهٔ فوق فرمود: این آیه دربارهٔ علی و جعفر و حمزه نازل شد و در حسین ـ علیه السّلام ـ تحقق یافت. بر همهٔ آنان درود و سلام باد.[۴۰]
۲۱) پیروی از حسین ـ اطاعت از خدا
«وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ یَخْشَ اللَّهَ وَ یَتَّقْهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْفائِزُونَ».[۴۱]
و هر كس خدا و پیامبرش را اطاعت كند و از خدا بترسد و از مخالفت فرمانش بپرهیزد، چنین كسانی همان پیروزمندان واقعی هستند.
رسول خدا ضمن حدیثی می‌فرماید: سعادتمند، آنانند كه از دوستان و پیروان حسین ـ علیه السّلام ـ هستند. به خدا سوگند ایشان در روز قیامت پیروز و نیك بختند.[۴۲]
۲۲) من بیمار حسینم
«فَنَظَرَ نَظْرَهًٔ فِی النُّجُومِ فَقالَ إِنِّی سَقِیمٌ».[۴۳]
پس نگاهی به ستارگان افكند و گفت من بیمارم و با شما به مراسم جشن نمی‌آیم.
امام صادق ـ علیه السّلام ـ دربارهٔ این آیه فرمود: ابراهیم ـ علیه السّلام ـ بر مصایبی كه بر حسین ـ علیه السّلام ـ فرود می‌آید، اندیشه نمود و گفت: من از آنچه بر حسین ـ علیه السّلام ـ می‌آید، بیدار گشته‌ام.[۴۴]
۲۳) حسین ـ علیه السّلام ـ و زكریا
«لَمْ نَجْعَلْ لَهُ مِنْ قَبْلُ سَمِیًّا».[۴۵]
و پیش از این هم نامی برای او قرار نداریم.
امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: منظور از آیهٔ فوق «حسین بن علی و یحیی بن زكریا» است كه از قبل، هم نامی نداشت و آسمان فقط بر آن دو، چهل روز گریه كرد.
گفته شد: گریستن آسمان چگونه بود؟ فرمود: به سرخی طلوع و به سرخی، غروب می‌كرد.[۴۶]
۲۴) كلمهٔ طیّبه
«أَ لَمْ تَرَ كَیْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً كَلِمَهًٔ طَیِّبَهًٔ كَشَجَرَهٍٔ طَیِّبَهٍٔ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِی السَّماءِ».[۴۷]
آیا ندیدی چگونه خداوند «كلمهٔ طیبه» را به درخت پاكیزه‌ای تشبیه كرد كه ریشهٔ آن (در زمین) ثابت و شاخهٔ آن در آسمان است؟
امام صادق ـ علیه السّلام ـ در مورد آیهٔ فوق فرمود:
ریشهٔ این درخت، رسول خدا و شاخهٔ آن امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ است و امام حسن و حسین ـ علیهم السّلام ـ میوهٔ آن به شمار می‌آیند ك نه تن از فرزندان او نیز شاخه‌های كوچك‌تر آنند و شیعیان نیز به منزلهٔ برگ آن هستند.[۴۸]
۲۵) قربانی بزرگ
«وَ فَدَیْناهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ».[۴۹]
و او را در ازای قربانی بزرگی باز رهانیدیم.
از امام رضا ـ علیه السّلام ـ روایت شده است كه فرمود:
منظور از ذبح عظیم در آیه فوق امام حسین ـ علیه السّلام ـ است.[۵۰]
۲۶) سؤال بی‌جا
«لا یُسْئَلُ عَمَّا یَفْعَلُ وَ هُمْ یُسْئَلُونَ».[۵۱]
و او بر هر چه كه می‌كند سؤال نشود، ولی خلق از كردارشان بازخواست می‌شوند.
مردی از امام هشتم ـ علیه السّلام ـ پرسید: به چه خاطر امامت در صُلب امام حسن قرار نگرفت؟ حضرت فرمود: چون خداوند امامت را در صُلب امام حسین ـ علیه السّلام ـ قرار داد، ‌نه در صُلب امام حسن و سپس آیهٔ فوق را قرائت نمود.[۵۲]
۲۷) تفسیری از امام زمان (عج)
«كهیعص».[۵۳]
سعد بن عبدالله قمی از امام عصر (عج) در مورد آیهٔ فوق سؤال نمود، امام ـ علیه السّلام ـ فرمود: این حروف از خبرهای غیبی خداوند است كه به بنده‌اش «زكریا» داد.
«زكریا» هنگامی به كه اسماء خمسه طیّبه اطلاع یافت، هرگاه به نام مبارك امام حسین می‌رسید، اشك در چشمانش حلقه می‌زد. روزی از خداوند علّت این حال را پرسید، خداوند داستان كربلا را در قالب این حروف برایش بیان فرمود.
پس «كاف» یعنی كربلا و «ها» یعنی هلاكتِ عترت و «یا» یعنی یزید كه قاتل آن حضرت بود و «عین» یعنی عطش و تشنگی كه بر آن حضرت مستولی می‌شود و «صاد» یعنی صبر آن حضرت بر بلا.
زكریا وقتی جریان را شنید، سه روز از مسجدش خارج نشد و مردم را راه نداد و بر حسین ـ علیه السّلام ـ گریست.[۵۴]
۲۸) رجعت
«ثُمَّ رَدَدْنا لَكُمُ الْكَرَّهَٔ عَلَیْهِمْ وَ أَمْدَدْناكُمْ...». [۵۵]
آنگاه شما را بروی آن برگردانیم و بر آنها غلبه دهم...
امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمود: اولین كسی كه در «رجعت» برگردانده می‌شود، امام حسین ـ علیه السّلام ـ است...[۵۶]
۲۹) ذی‌القربی
«إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ وَ إِیتاءِ ذِی الْقُرْبی...».[۵۷]
همانا خدا خلق را فرمان به عدل و احسان می‌دهد و به بذل و عطاءِ خویشاوندان امر می‌كند...

منبع : مرکز جهانی اطلاع رسانی آل بیت