حرکت روی یک پا

● یک سال از عمر شرکت بورس گذشت
سال ۸۵، سال انقلاب سازمان بورس و اوراق بهادار بود.در سال گذشته مدیریت ویترین اقتصادی کشور از دولت به بخش خصوصی منتقل شد. در طول این نقل و انتقالات اتفاقات جالب دیگری نیز افتاد. تاخیر در تفویض مسوولیت ها، تناقض بین گفته های دو مرجع دولتی و خصوصی، تناقض میان دیدگاه ها و نهایتاً این عوامل سبب افزایش آشفتگی بازار شد. سردرگمی که به موجب این رفتار در بازار به وجود آمد، فرار سرمایه ها را به دنبال داشت و این روند موجب صف آرایی مدافعان بورس برای نگهداشتن تصنعی شاخص ها شد.
در طول دوران یاد شده که به تحولات اساسی و انقلاب درونی بورس انجامیده واگذاری های فراوانی نیز اتفاق افتاد؛ واگذاری هایی که با حرف و حدیث های فراوانی همراه بود. عرضه های اولیه برای کشف قیمت که بیش از ۵ درصد، نبود قیمت هایی که برای عرضه اولیه بالا بود، دلزدگی بازار از خرید برخی سهم ها و شکست برخی عرضه ها، همگی در دوران مدیریت جدید بازار سرمایه اتفاق افتاد.
از اتفاقات این یک سال پیش شرکت بورس که بگذریم در هنگام تولد این شرکت و در مجمع تاسیس و اساسنامه آن ایراداتی وجود داشت. اکثر موارد مربوط به حضور سهامداران حقیقی بود؛ سهامدارانی که به واسطه حضور آنها نقدینگی بازار تامین می شود و نبض نقدی بازار در دست این گروه است.
در اساسنامه شرکتی که باید متولی و مجری قوانین بازار سرمایه باشد لفظ عضو به جای سهامدار به کار رفته بود. این اشتباه جنجالی ترین قسمت مجمع تاسیس شرکت بورس بود که نهایتاً به تصویب رسید که این لفظ از اساسنامه حذف و لغت سهامدار جایگزین شود.
اما ابهامات دیگری نیز در اساسنامه اولیه وجود داشت که در مجمع تاسیس به آنها پرداخته نشد و قرار شد در بررسی های بعدی میان اعضای هیات مدیره بررسی شود. این عدم شفاف سازی در طول یک سال گذشته موجب ابراندود شدن شرکت بورس، فعالیت و نحوه تعامل این شرکت به عنوان میانجی دولت و سهامداران شده است. به صورتی که در حال حاضر با توجه به نزدیک شدن زمان اولین مجمع عمومی شرکت بورس، کارشناسان بازار سرمایه انتقاداتی را به عملکرد این شرکت وارد دانسته اند.
یکی از تحلیلگران بازار سرمایه شفاف نبودن آیین نامه ها و سرمایه بسیار کم را از موانع رشد شرکت بورس دانسته است.
این تحلیلگر بازار سرمایه، سرمایه بسیار کم و وضعیت آیین نامه های موجود را از چالش های شرکت بورس دانست. شهدایی محدودیت ها و کاستی های موجود در پیش روی شرکت بورس را در نوپا بودن مجموعه و سرمایه بسیار کم آن دانسته و افزوده است؛«از عواملی که مجموعه شرکت بورس را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد سرمایه بسیار کم آن است که در زمان تاسیس آن هم بسیار مورد تاکید قرار گرفت.»
وی اصلاح شاخص بورس و حجم مبنا را از اقدامات موثر شرکت بورس دانست. این تحلیلگر بازار سرمایه از دیگر اقدامات صورت گرفته را نقدشوندگی و شفافیت بیش از پیش بازار عنوان کرده است؛ «شرکت بورس نمی تواند نقش فعال و تعیین کننده یی در خصوص درآمد خود داشته باشد یعنی باید سازمان بورس و شورای عالی بورس سهم شرکت بورس را تعیین کرده و سپس این شرکت بتواند کسب درآمد کند.»
شهدایی اذعان داشته است؛ «با توجه به اینکه شرکت بورس، سهامی عام است و دست کاری در سهام درآمدی شرکت سهامی عام در حقیقت به ضرر سهامداران و تهدید منافع آنها می تواند باشد لذا این کار درستی نیست و باید سهم شرکت بورس شفاف باشد تا سهامداران بتوانند برنامه ریزی مناسب تری داشته باشند.» وی یادآور شده است؛«مدیریت شرکت بورس باید طوری باشد که به وضع موجود اعتراض کرده تا روند تاریخی گذشته تکرار نشود و این موضوع نیز از سوی مدیریت جدید مورد توجه قرار گرفته است.»
این کارشناس بازار سرمایه چالش های شرکت بورس را در آیین نامه ها عنوان کرده و اظهار داشته است؛«آیین نامه ها از شفافیت لازم برخوردار نبوده و قائم به فرد است و شرکت بورس را با محدودیت مواجه کرده است و شرکت نیز نقش موثری در آن ایفا نمی کند بلکه این موضوع از طرف شورای عالی بورس مطرح می شود.» وی یادآور شده است؛« با توجه به این موانع و ساختار دولتی کشور مدیریت این مجموعه در اختیار داشتن ابزارهای مناسب و همچنین هجوم کم شرکت ها به بازار موجب فراهم کردن زمینه برای رشد شرکت بورس شده است.» شهدایی در پایان عنوان کرده که باید به شرکت بورس فرصت داد زیرا شرکت جوانی است و زمینه رشد آن فراهم است و این رشد تابع مستقیم از بازار است که باید با منابع درآمدی بهتر و در نتیجه حجم معاملات در بازار زمینه رشد آن فراهم شود.
علی رحمانی مدیرعامل شرکت بورس نیز گفت در مورد ایرادات مطرح شده، گفت؛ «درست است که سرمایه شرکت اندک به نظر می رسد، اما در اواخر مردادماه با اجرای ماده ۵۷ و انتقال اموال سازمان و کارگزاران این مشکل حل می شود.» وی تعامل یک سال گذشته شرکت بورس را مثبت ارزیابی کرد و گفت؛«با توجه به نوین بودن تجربه، همکاری های سازمان با شرکت بورس خوب بود.»
یک کارگزار بورس نیز معتقد است که خروج از تک سهمی بودن، سرعت و گستردگی معاملات چالش های بورس را کاهش می دهد.زرگانی نژاد در مورد وضعیت عملکرد شرکت بورس با اشاره به اینکه این مدت زمان مناسبی برای ارزیابی عملکرد آن نیست و سیاست های آن باید بازنگری شود، گفته است؛«تلاش های موثری در این زمینه صورت گرفته تا پایه های مربوط به اهداف و وظایفی که برعهده شرکت بورس است، اعمال شود.»
وی اقدامات موثر شرکت بورس را تغییر حجم مبنا دانست و افزوده است؛ «تغییر حجم مبنا در معاملاتی که صورت می گیرد موجب روان شدن بازار و در نتیجه بازنگری هایی شده است که در آینده شاهد نتایج مطلوب آن خواهیم بود.» زرگانی نژاد در مورد فعالیت های صورت گرفته در شرکت بورس نیز گفته که راه اندازی سیستم معاملاتی جهت تسهیل معاملات و آموزش های لازم در این زمینه موجب شده است که در نیمه دوم سال شاهد اجرای آن باشیم.
وی در ادامه افزوده است؛ «ضوابط پذیرش شرکت ها و ارائه چارچوبی برای آنها و همچنین تدوین مقررات مختلف مربوط به بازار از دیگر اقداماتی است که با برنامه ریزی های صورت گرفته در دستور کار قرار دارد تا بتواند بازار را به شکل روان و در جهت اهداف سرمایه گذاران پوشش دهد.»
این کارگزار بورس اقداماتی موثر جهت رشد شرکت را در تنوع در اوراق بهادار و خارج شدن از تک سهمی، سرعت و گستردگی معاملات و همچنین توسعه و پوشش جغرافیایی دانست و یادآور شده است؛ «در صورتی که تمامی این موارد اجرا شود چالش های بازار را به حداقل می رساند.»
وی در پایان خاطرنشان کرد؛ «اقداماتی که صورت می گیرد جهت رشد بازار است و تا زمانی که این اقدامات به نتیجه برسد می توان امیدوار بود که بورسی در شأن اقتصاد کشور داشته باشیم.»

دکتر بابک زمانی

منبع : روزنامه اعتماد