پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


استان کرمان


استان کرمان
استان کرمان پهناورترین استان ایران است که در جنوب خاوری ایران واقع شده و از لحاظ تاریخی، سابقه سکونت در این ناحیه به هزاره چهارم پیش از میلاد می رسد. گنجینه های فرهنگی، تاریخی و معماری ارزشمندی در گذر زمان دراین استان پدید آمده كه نمایان گر روند تاریخی و حیات اقتصادی ـ اجتماعی این منطقه است.
استان کرمان از اقتصادی پویا برخوردار بوده و در زمینه کشاورزی و انواع صنایع رونق به سزایی دارد. تنها شهر خشتی جهان (ارگ بم) متعلق به هزاره های پیش از میلاد به این خطه تعلق دارد و بازار بسیار زیبای شهر کرمان به همراه ده ها اثر باستانی، طبیعی و معماری در این دیار وجود دارد که همواره گردشگران را مجذوب خود نموده و جلوه های جهانگردی این منطقه را به نمایش می گذارند.
● مکان های دیدنی و تاریخی
مكان های دیدنی و تاریخی استان كرمان عبارتند از: كویر لوت, رودخانه هلیل رود, كوه های هزار, جوپار, لاله زار, باغ بالا, خیبر, قبله, ارگ بم, خرابه های شهر كمادین, گنبد جبلیه, مقبره خواجه اتابك, قلعه قهقه, قلعه كهنه, گنبد مشتاقیه, مسجد ملك, مسجد جامع, مسجد امام, قلعه سودك, گورستان دژیمند, باغ شاه زاده ماهان, مزار شاه نعمت الله ولی, قلعه ستگ, زیارت گاه شاه زاده حسین, حمام گنج علی خان, مجموعه وكیل, مجموعه ابراهیم خان, میدان گنج علی خان, مسجد چهل ستون, آتشكده شاه فیروز, قلعه اردشیر, قلعه دختر, موزه سكه, قلعه راین, ارگ جدید بم, گنبد سبز, تخت دریا قلی بیك و بازار كرمان.
● صنایع و معادن
صنایع استان کرمان به دو دسته صنایع دستی و ماشینی تقسیم می شوند. صنایع دستی شامل شال، پته و ترمه است كه به غیر از پته دوزی باقی از رونق سابق برخوردار نیستند. صنایع دستی كارگاهی چون: قالی بافی، جاجیم بافی، گلیم بافی و خورجین بافی از صنایع رایج این استان به شمار می رود.
صنایع ماشینی استان به سه دسته كارگاهی كوچک، متوسط و بزرگ تقسیم می شوند كه از این صنایع می توان سیمان، خانه سازی، نوشابه سازی، قند، ذغال سنگ و مس كه معروفیت جهانی دارد را نام برد. معادن استان در تامین مواد اولیه مورد نیاز صنایع كشور نقش ارزنده ای بر عهده دارند. معادن سرشار آهن، ذغال سنگ، مس و دیگر فلزات چرخ های صنعت استان و كشور را به گردش در می آورند. معادن ذغال سنگ قسمتی از نیاز كارخانه ذوب آهن اصفهان را تامین می كنند. منابع مس سرچشمه كرمان كه به گواهی كارشناسان از غنی ترین و خالص ترین معادن مس درجهان به شمار می رود، از مشخصه های ویژه اقتصادی استان کرمان محسوب می شود.
از نظر اقتصادی منطقه ویژه و آزاد تجاری سیرجان اهمیت استان كرمان را افزایش داده است. این منطقه ویژه صرف نظر از تاثیراتی كه در توسعه اقتصادی كل استان داشته، ‌از دیدگاه توسعه جهانگردی نیز اهمیت زیادی دارد. سیرجان گذرگاه اصلی انتقال كالا به كشورهای خاور ایران و هم چنین اروپا و خلیج فارس بوده و مسیر رفت و برگشت كلیه كالاهای تجاری از بندر شهید رجایی هرمزگان به كشورهای آسیای میانه، قفقاز و روسیه است.
در واقع این شهر محل اتصال كلیه محورهای ترانزیتی و حمل و نقل كالا از جنوب به شمال، خاور و باختر ایران و سایر كشورهای شمالی، خاوری و باختری اروپا و خلیج فارس است. راه ترانزیت اصلی زمینی (جاده ای و ریلی) از طریق بندر شهید رجایی به استان های بزرگ و صنعتی كشور(كرمان ـ فارس‌ ـ یزد)، از مسیر این شهرستان و منطقه ویژه اقتصادی عبور می كند. این منطقه به عنوان یك قطب اقتصادی ویژه بر بستر مزیت های باراندازی، در ساختار اقتصادی استان كرمان نقش و موقعیت قابل توجهی را احراز كرده است و در آینده نیز بر اهمیت این جایگاه اقتصادی افزوده خواهد شد.
● وجه تسمیه و پیشینه تاریخی
نام كرمان در دوره های قبل از اسلام،‌ «بوتیا» و «كارامانیا» بوده است. برخی عقیده دارند كه كرمان دگرگون شده كلمه «كریمان» است و عده ای نیز آن را مشتق از «كارمانیا» قدیم به معنی «جایگاه دلاوری و نبرد» ذکر می کنند.
در حالی که تواریخ عرب و یهود، «كرمان» را فرزند هیتال یا هپتال از نبیره های نوح می دانند، كتب فارسی از طهمورث به عنوان جد وی یاد می کنند. هرودوت از شش نژاد فارسی نام می برد كه یكی از آن ها «گرمانیان» است. مركز كرمان را در قدیم «گواشیر» و «بردشیر» می خواندند. «گواشیر» در اصل «كوره اردشیر» یعنی شهر اردشیر بوده که به تدریج «گواشیر» شده است.
از لحاظ تاریخی سابقه سكونت و استقرار انسان در دیار كرمان به هزاره چهارم قبل از میلاد می رسد. این منطقه یكی از قدیمی ترین نواحی ایران به شمار می رود و در گذر زمان، گنجینه های فرهنگی، تاریخی گرانبهایی در آن پدید آمده است كه نمایان گر روند تاریخی و حیات اقتصادی ـ اجتماعی آن است. وجود هر فضای تاریخی در كرمان بیان گر بخشی از زوایا و ابعاد زندگی مردم و حكومت های این مرز و بوم می باشد.
تاسیس و تخریب، مرمت و انهدام، همه نشان گر حیات پر جنب و جوش این دیار ناشناخته است. کمی آثار تاریخی كرمان در مقایسه با شهرهایی چون اصفهان و شیراز به دلیل آسیبی است كه حوادث ناگوار تاریخ در این منطقه پدید آورده است. همین معدود آثار نیز نشانه توانایی، پایداری و كوشش های مردم این خطه از كشور است.
● مشخصات جغرافیایی
استان كرمان در جنوب خاوری ایران واقع شده و از شمال با استان های خراسان و یزد، از جنوب با استان هرمزگان، از خاور با سیستان و بلوچستان و از باختر با استان فارس همسایه است. این استان از نظر جغرافیایی بین ۵۵ درجه و ۲۵ دقیقه تا ۳۲ درجه ی پهنای شمالی و ۲۶ درجه و ۵۳ دقیقه تا ۲۹ درجه و ۵۹ دقیقه ی درازای خاوری از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته است.
استان كرمان یکی از پهناورترین استان های ایران است که حدود ۱۱ درصد از خاک ایران را در بر گرفته است. این استان یكی از مرتفع ترین استان های كشوربوده و شهرستان بافت آن با ۲۲۵۰ متر ارتفاع از سطح دریا مرتفع ترین شهرستان استان است. میزان بارندگی به حدود ۱۲۰ میلی متر در سال می رسد. در سرشماری سراسری سال ۱۳۷۵ جمعیت این استان ۲۰۰۸۵۶۵ نفر برآورده شده است. راه های دسترسی به استان کرمان عبارتنداز:
▪ راه آسفالته اصلی تهران ـ بندرعباس از رفسنجان و سیرجان عبور می كند.
▪ راه آسفالته اصلی تهران ـ چابهار، نیز از شهر كرمان می گذرد.
▪ راه آسفالته اصلی كرمان ـ فردوس ـ گناباد‌ ـ تربت حیدریه ـ مشهد به درازای ۹۱۰ كیلومتر، به سمت شمال خاور
▪ راه آسفالته اصلی كرمان ـ جیرفت ـ كهنوج ـ بندر عباس به درازای ۵۴۶ كیلومتر، به سمت جنوب
▪ راه آسفالته اصلی كرمان ـ رفسنجان ـ شهر بابك ـ مهریز‌ ـ یزد به درازای ۵۸۵ كیلومتر، به سمت شمال باختر
▪ راه فرعی راور ـ شیطور به درازای ۱۱۲ كیلومتر، به سمت شمالباختر
▪ راه آسفاته اصلی كرمان ـ بافت به درازای ۱۵۶ كیلومتر، به سمت جنوب
▪‌ راه اسفالته اصلی كرمان ـ زرند به درازای ۸۳ كیلومتر، به سمت شمال باختر
▪ راه آسفالته اصلی سیرجان ـ بافت به درازای ۱۲۹ كیلومتر، به سمت خاور
▪ راه آهن سراسری تهران ـ بندرعباس از استان كرمان، شهرستان سیرجان می گذرد.
▪ راه آهن بافق ـ زرند ـ كرمان
▪ فرودگاه كرمان
▪ فرودگاه رفسنجان
▪ فرودگاه بم
▪ فرودگاه جیرفت
▪ فرودگاه سیرجان
● کشاورزی و دامداری
با توجه به شرایط اقلیمی و میزان منابع آب و موقعیت اجتماعی و روش كشت زمین ها، استان كرمان را به سه منطقه كشاورزی تقسیم می کنند:
▪ مناطق كشاورزی خشک و كویری (رفسنجان، زرند، سیرجان و …)
▪ مناطق كشاورزی معتدل كوهستانی(بافت، بردسیر و …)
▪ مناطق كشاورزی گرمسیری (بم، جیرفت، كهنوج و …)
ازمهم ترین محصولات كشاورزی این استان می توان گندم، جو، سیب زمینی، پسته، حنا، وسمه، زیره، پنبه و چغندر قند را نام برد. دركرمان انواع محصولات سردسیری شامل گردو، بادام، گلابی، هلو، آلبالو، آلو، گیلاس و سیب درختی و هم چنین محصولاتی از قبیل مركبات (پرتقال، لیمو شیرین، لیمو ترش، نارنگی، نارنج و گریپ فروت) و خرما تولید می شود.
این گونه محصولات در مناطق بم، جیرفت، شهداد و در جنوب خاوری شهرستان بافت كشت می شوند. مركبات شهداد مرغوبیت خاص وشهرت خوبی در ایران دارند.از استان كرمان بیش از ۹۵ درصد محصول پسته ایران به دست می آید و این استان بیش از ۵/۸۷ درصد از باغات پسته كشور را به خود اختصاص داده است. در میان شهرستان های استان كرمان كه باغ پسته دارند، رفسنجان با بیش از ۷۰ درصد کل تولید پسته و تعداد باغ پسته، رتبه اول را دارا ست. دام پروری به سه روش روستایی، عشایری و صنعتی صورت می گیرد. با این همه به علت خاک نه چندان حاصل خیز منطقه و محدودیت مراتع سرسبز، دام پروری از رونق بالایی برخوردار نیست.
● شهرهای استان:
بردسیر - بافت - بم - شهربابک - راور - رفسنجان - جیرفت - زرند - سیرجان - کرمان - کهنوج . (اطلاعات و آمار مربوط به سال ۱۳۷۵ می باشد).
منبع : شبکه جهانی جام‌جم


همچنین مشاهده کنید