استان کردستان

كردستان اصلی ترین محل زندگی قوم کرد است که مردمانی آریایی نژادند و از چندین هزار سال قبل از میلاد به این منطقه مهاجرت كرده اند. كردستان یکی از استان های با اهمیت ایران است که ازلحاظ اقتصادكشاورزی و دام پروری از قطب های اساسی ایران به شمار می آید. جاذبه های تاریخی و معماری منطقه همراه با آیین ها و فرهنگ رایج بین اقوام کرد از مهم ترین جاذبه های استان کردستان است. رقص های محلی و بومی این استان که در مراسم شادی و سرور اجرا می شوند، هم از نظر مضمون و هم از نظر شكل در خور توجه است.
صنایع دستی استان کردستان بسیار متنوع بوده و قدمتی دیرینه دارند و موسیقی كردی یكی از بارزترین ویژه گی فرهنگی قوم كرد است. طراوت، شادابی، فضای عرفانی و درآمیختگی مضامین با تاریخ گذشته كردها، بخشی ازخصوصیات موسیقی کردی است. جنگل های بلوط، آبشارها و رودخانه های خروشان، چشمه های طبیعی و کوه های سر به فلک کشیده؛ طبیعت زیبا و چشم نواز کردستان را رقم زده و یکی از زیباترین جلوه های گردشگری طبیعی ایران را در دامنه های زاگرس به وجود آورده است.
● مکان های دیدنی و تاریخی
استان کردستان به لحاظ تاریخ و قدمت طولانی و جغرافیای خاص خود از مکان های تاریخی و طبیعی با ارزشی برخوردار است که در مناطق مختلف استان پراکنده شده اند. جنگل های بلوط، آبشارها و رودخانه های خروشان، چشمه های طبیعی و کوه های سر به فلک کشیده؛ طبیعت زیبا و چشم نواز کردستان را رقم زده و یکی از زیباترین جلوه های گردشگری طبیعی ایران را در دامنه های زاگرس به وجود آورده است.
جاذبه های تاریخی و معماری منطقه که شامل قلعه های قدیمی، مسجد های تاریخی، حمام ها و... می شوند، همراه با آیین ها و فرهنگ رایج بین اقوام کرد از مهم ترین جاذبه های استان کردستان است. رقص های محلی و بومی این استان که در مراسم شادی و سرور اجرا می شوند، هم از نظر مضمون و هم از نظر شكل درخور توجه است.
موسیقی كردی یكی از بارزترین ویژه گی فرهنگی قوم كرد است. طراوت، شادابی، فضای عرفانی و درآمیختگی مضامین با تاریخ گذشته كردها، بخشی ازخصوصیات موسیقی کردی است. مجموع جاذبه های طبیعی، تاریخی، اجتماعی و فرهنگی؛ استان کردستان را به منطقه ای دیدنی تبدیل کرده که بازدید از آن برای هر گردشگری جذاب و خاطره انگیز خواهد بود.
● صنایع و معادن
صنایع استان كردستان به دو گروه ماشینی و دستی تقسیم می شوند. صنایع ماشینی استان مشتمل بر گروه های صنایع كانی غیر فلزی، شیمیایی، سلولزی، نساجی، چرم، غذایی، برق و الكترونیك هستند.
در حال حاضر درنقاط شهری و روستایی كردستان عده كثیری به تولید محصولات گوناگون دستی كه هم مصرف خانگی و هم ارزش تجاری دارند مشغول هستند. فرش بافی، گلیم بافی، نساجی، نازک كاری چوب، ‌گیوه دوزی، خراطی، سوزن دوزی، قلاب دوزی، پولک دوزی، منجوق دوزی و ساخت زینت آلات محلی، موج (كه در منازل به عنوان رختخواب پیچ مورد استفاده قرار می گیرد)، جانماز، شال بافی، دستبافت ها، جاجیم بافی و قالی بافی از صنایع دستی عمده این استان است.
● کشاورزی و دامداری
استان كردستان از لحاظ اقتصاد كشاورزی و دام پروری یكی از قطب های اساسی ایران محسوب می شود. فعالیت های كشاورزی در این استان به صورت دیمی و آبی انجام می گیرد. از تولیدات كشاورزی این استان می توان گندم، جو و حبوبات را نام برد. به علت وجود مراتع غنی و آب کافی، این منطقه از دام داری پررونقی برخوردار است. از میان دام ها گوسفند و بره بیش ترین اهمیت و تعداد را دارند. پرورش زنبور عسل در این استان از رونق زیادی برخوردار است و عسل از مهم ترین تولیدات کشاورزان کردستان به شمار می رود.
● وجه تسمیه و پیشینه تاریخی
قوم کرد؛ در كوه ها و دره های میان عراق و ارمنستان به ویژه در ۶۰ كیلومتری شمال باختری موصل درعراق كه امروزه ‹‹ زخو›› نامیده می شود، ساكن بوده اند. گفته می شود اصطلاح كردستان را سلجوقیان برای تمایز نواحی كردنشین از ولایت جبال عراق وضع كرده اند که سرزمین های بین آذربایجان و لرستان و قسمتی از اراضی سلسله جبال زاگرس را كه مركز آن در ابتدا ناحیه بهار (در ۱۸ كیلومتری شمال باختری همدان) و بعدها چمچال در نزدیكی كرمانشاه امروزی ذکر شده، در بر می گرفته است.
قلعه ها و استحكامات كردها در بین سال های ۱۶ تا ۲۰ هـ . ق به تصرف اعراب در آمدند. کردها درخلال سال های فتح ایران به دست اعراب، همواره در نقاط مختلفی چون فسا، دارابجرد، زور و دارآباد در دفاع از ایران زمین شرکت داشته اند. اقوام کرد ، همواره از پیشتازان قیام در برابر ظلم و ستم دستگاه خلافت اموی و عباسی بودند. قیام ها و شورش های سال های ۹۰ و ۱۴۸ هـ . ق کردهای فارس و موصل، که به ترتیب به دست حجاج ابن یوسف ثقفی و خالد برمكی سرکوب شدند، گواهان این مدعایند.
در حمله کردها به اطراف اصفهان و فارس (۲۳۱ هـ. ق)، یكی از سرداران ترک خلیفه به نام وصیف پس از پیروزی بر این مناطق، نزدیک به پانصد نفر از افراد آن جا را به اسیری به عراق برد. در قرن های چهارم، پنجم و ششم هجری، شدادیان كه كرد و از قبیله روادی بودند، حكومت های مستقلی را در نواحی كردنشین تشكیل دادند.
دولت معروف ایوبی در مصر و شام نیز برخاسته از همین خاندان است. در دوران زمام داری شرف الدوله دیلمی ( ۳۷۲ – ۳۷۹ هـ ‌. ق) پیكار او با بدر بن حسنویه در كرمانشاه یكی از رویدادهای مهم است كه به پیروزی بدر و تسلط وی برعراق عجم و شكست شرف الدوله منجر شد. با کشته شدن بدر بن حسنویه در سال ۴۰۵ هـ . ق به دست طایفه ای كرد به نام ‹‹جورقان››، شمس الدوله پسر فخرالدوله دیلمی بلافاصله شاپورخواست (خرم آباد)، دینور، بروجرد، نهاوند، اسد آباد و قسمتی از اهواز را ضمیمه قلمرو خود كرد.
شهرهای كردستان درزمان حمله مغول از قتل و غارت مصون نماند و در زمان تیمور و تركمانان قره قویونلو و آق قویونلو، كردستان و «دیار بكر»، میدان تاخت و تاز سپاهیان تیمور و تركمانان شد.
با تشكیل سلسله زندیه، ‌برای نخستین بار درتاریخ ایران؛ سلسله ای كرد نژاد به سلطنت رسیدند. در اواخر این سلسله طایفه دنبلی - یكی از طوایف كرد – نیز قسمتی از آذربایجان غربی را اشغال کرد و خوی را به عنوان مرکز حکومت خود برگزید.
در سال ۱۸۷۸ میلادی شیخ عبیدالله نقشبندی تحت حمایت دولت عثمانی به فكر تاسیس كردستان مستقل افتاد. به این ترتیب در سال ۱۸۸۰ میلادی طرف داران وی، اطراف ارومیه، ساوجبلاغ، مراغه و میاندوآب را به تصرف خود درآوردند و سپاهیان ایران به زحمت توانستند تجاوز آنان را دفع كنند. از دیگر شورش ها می توان به شورش قاضی محمد در سال ۱۹۴۶ میلادی اشاره کرد. وی هم زمان با حضور قوای متفقین در ایران و با حمایت علنی و موثر دولت روسیه شوروی، همانند فعالیت های فرقه دموکرات در آذربایجان به رهبری جعفر پیشه وری , که این فرقه نیز توسط دولت کمونیست اتحاد جماهیر شوروی تاسیس شده و مورد حمایت کامل آنها بود , جمهوری خلق كردستان را به مركزیت مهاباد تشكیل داد، که پس از تخلیه كامل ایران از قوای متفقین و دشواری و کاهش حمایت های شوروی از دموکراتهای آذربایجان و کردستان و اعزام ارتش دولت مركزی به نواحی آذربایجان و كردستان، این شورش و جمهوری ناشی از آن نیز از هم پاشید.
کردستان همواره به دلیل شورش ها و بیم خطرحکومت مرکزی ازآنان؛ مورد بی مهری حکومت های وقت بود. پس از روی کار آمدن دولت جمهوری اسلامی، كردستان امروزی یكی ازآرام ترین دوره های تاریخی خود را می گذراند و از استان های مهم و استراتژیک سرزمین ایران به شمار می رود و بین مردم و دولت تفاهم و وفاق قابل توجهی وجود دارد و بدین لحاظ از امنیت کاملی برخوردار است.
● مشخصات جغرافیایی
استان كردستان در مجاورت بخش خاوری كشور عراق قرار دارد. این استان كه در دامنه ها و دشت های پراكنده سلسله کوه های زاگرس میانی قرار دارد از شمال به استان های آذربایجان غربی و زنجان، از خاور به همدان و زنجان، از جنوب به استان كرمانشاه و از باختر به كشور عراق محدود می شود.
استان كردستان از نظر جغرافیایی بین ۳۴ درجه و ۴۴ دقیقه تا ۳۶ درجه و ۳۰ دقیقه پهنای شمالی و ۴۵ درجه و ۳۱ دقیقه تا ۴۸ درجه و ۱۶ دقیقه درازای خاوری قرار دارد. این استان از لحاظ جغرافیای طبیعی تحت تاثیر جریان هوای گرم و سرد بوده و اقلیم های گوناگونی را به وجود می آورد. تمام نواحی استان در بهار و تابستان آب و هوایی خنک و معتدل و در زمستان سرد و برفی دارد. براساس سرشماری عمومی نفوس و مسكن سال ۱۳۷۵، جمعیت استان كردستان ۱.۳۴۶.۳۸۳ نفر برآورد شده است.
● شهرهای استان:
بانه - بیجار - دیوان دره - سقز - سنندج - قروه - مریوان - کامیاران .(اطلاعات و آمار مربوط به سال ۱۳۷۵ می باشد).

منبع : شبکه جهانی جام‌جم