بلر، مرد صلح یا مرد جنگ؟

اواخر هفته گذشته نمایندگان گروه چهارجانبه پیشبرد صلح خاورمیانه شامل سازمان ملل متحد، آمریكا، اتحادیه اروپا و روسیه، تونی بلر نخست‌وزیر سابق انگلستان را به نمایندگی این گروه در روند صلح خاورمیانه منصوب كردند. این انتصاب به هدف فعالیت مجدد این گروه پس از وقفه یك‌ساله انجام شد.
انتخاب بلر در این پست حساس عكس‌العمل‌های متفاوتی در رسانه‌ها و محافل سیاسی جهان به دنبال داشت. از یكسو عده‌ای با ارجاع به قابلیت‌های بلر به‌طور عام و نفوذ وی بر جورج بوش به‌طور خاص از تاثیر عملی این انتخاب بر روند صلح خاورمیانه و تشكیل كشور مستقل فلسطین سخن گفتند و عده‌ای دیگر با استناد به سوابق و تصمیم‌های نادرست وی در قبال خاورمیانه این انتخاب را نامناسب و غیرموثر در روند صلح این منطقه قلمداد كردند.
نگارنده نیز بر این باور است كه انتخاب بلر برای این ماموریت مهم و اساسی انتخابی نادرست و نامناسب است. قبل از پرداختن به بخشی از دلا‌یل عدم تناسب شخصیت بلر با این پست، به كارنامه یك دهه صدارت بلر در بریتانیا كه همراه با موفقیت‌ها و ناكامی‌هایی بوده است، اشاره‌ای می‌كنیم. ‌ تونی بلر در جولا‌ی ۱۹۹۴ و به دنبال مرگ ناگهانی جان اسمیت به رهبری حزب كارگر انگلستان انتخاب شد. او به همراه براون، استراو، كوك و پرسكات تحولی بنیادین در روش و مشی سیاسی و اقتصادی حزب ایجاد كرد. تحولی كه با عنوان (‌) New Labour بعد از ۱۸ سال موفق به جلب اعتماد اكثریت مردم بریتانیا به حزب رانده شده از حاكمیت شد. پیروزی قدرتمند حزب كارگر بر توری‌ها در ۱۹۹۷ به حاكمیت ۱۸ ساله محافظه‌كاران پایان داد و بلر را به نخست‌وزیری رساند. یك دهه صدارت وی بر انگلستان همراه شد با ۳ پیروزی متوالی حزب متبوعش در انتخابات عمومی‌ و ثبات كم‌نظیر اقتصادی در این كشور كه به درستی از آن به عنوان طولا‌نی‌ترین دوره ثبات و رشد اقتصادی در تاریخ بریتانیا نامبرده می‌شود. اگرچه تمامی ‌شعارهای انتخاباتی بلر و همكارانش در زمینه آموزش و بهداشت تاكنون تحقق پیدا نكرده، اما به اعتقاد بسیاری از كارشناسان در دوران حاكمیت این حزب، بریتانیا شاهد رشد چشمگیری در ابعاد مختلف بوده است. در این راستا می‌توان به موارد زیر اشاره كرد.
● موافقتنامه بلفاست در ۱۹۹۸ معروف به (‌) Good Friday Agreement؛
‌ ▪ تحول در نظام آموزشی؛
▪ تحول در سیستم ملی سلا‌مت (‌) NHS؛
▪ كاهش نرخ بیكاری و افزایش چشمگیر مشاغل؛
▪ رشد سرمایه‌گذاری‌های داخلی و جذب سرمایه‌های خارجیان؛
▪ پایین ماندن نرخ تورم و بهره بانكی؛ و
▪ كاهش میزان جرائم علیه اشخاص و اموال. ‌
علی‌رغم كارنامه مثبت بلر در امور داخلی بریتانیا،‌تصمیم‌های غلط بین‌المللی وی در قبال عراق، فلسطین و لبنان به شدت مورد نقد صریح اشخاص حقیقی و حقوقی واقع شد. تصمیم بوش و بلر در استفاده یكجانبه از قوای قهریه علیه عراق در مارس ۲۰۰۳ كه مغایر با مفاد منشور ملل متحد و قطعنامه‌های مصوب شورای امنیت، به ویژه قطعنامه ۱۴۴۱ بود، منجر به بروز اختلا‌ف و شكاف اساسی در درون حزب كارگر گردید. بلر با استناد به مداركی از سیستم اطلا‌عاتی بریتانیا مدعی وجود سلا‌ح‌های كشتارجمعی (‌) Weapon of Mass Destruction در عراق و احتمال به كارگیری فوری این سلا‌ح‌ها توسط صدام شد. با وجود آنكه مردم انگلستان همراه با بخش زیادی از سیاستمداران بریتانیایی، مخالفت خود را با جنگ به طرق مختلف از جمله حضور در راهپیمایی میلیونی لندن اعلا‌م كردند، بلر با بی‌اعتنایی به مخالفان جنگ، انگلستان را به همراه آمریكا به باتلا‌ق عراق وارد ساخت.اما گذر زمان، فقدان سلا‌ح‌های كشتارجمعی و رسوایی پرونده دكتر كلی (دانشمند هسته‌ای انگلستان)، اعتبار بلر را نزد افكار عمومی‌ به شدت زیر سوال برد. فلذا شاهد بودیم سیاستمدار محبوب سال‌های پایانی قرن بیستم مردم انگلستان پس از اثبات ادعای دروغین‌اش مبنی بر وجود ‌WMD در عراق آنچنان موقعیت خود را نزد مردم و حزب از دست داد كه راهی جز تحویل مسوولیت به گوردون براون بر وی باقی نماند.‌ به نظر می‌رسد اگر گروه چهارجانبه پیشبرد صلح خاورمیانه به‌طور واقعی خواستار حل ماهوی مشكل حاضر هستند، قطعا بلر مرد مناسب این كار نمی‌باشد، زیرا:
جنگ نامشروع آمریكا و انگلستان علیه عراق در پرتو عناوینی نظیر دفاع پیشگیرانه (‌) Pre-emptive Doctrine و دفاع مشروع (‌) Self-defence توسط بوش و بلر شروع شد و بر اساس آمارهای معتبر تاكنون بالغ بر ۶۵۰ هزار نفر از مردم بی‌گناه عراق را قربانی خود ساخته است؛
حمایت از تجاوز ارتش اسرائیل به لبنان در جنگ با حزب‌ا... و مخالفت صریح وی با درخواست آتش‌بس فوری از سوی جامعه بین‌المللی و دولت لبنان. نادیده گرفتن جنایات جنگی این رژیم علیه مردم بی‌گناه لبنان در استفاده از سلا‌ح‌های ممنوعه از جمله بمب خوشه‌ای و تهاجم به مناطق مسكونی؛ ‌
ترتیب دادن عنوان شوالیه به سلمان رشدی، منفورترین چهره در جهان اسلا‌م. ‌
در ارتباط با عنوان شوالیه به رشدی جالب است به این نكته اشاره شود كه این عنوان معمولا‌ به كسانی كه خدمت ویژه‌ای به بریتانیا كرده‌اند اعطا می‌شود. رشدی متولد هند است و در سن ۱۵ سالگی به انگلستان مهاجرت می‌كند و تابعیت این كشور را به دست می‌آورد.
به اعتقاد بسیاری از صاحبنظران ادبی انگلستان، آثار رشدی بیش از آنكه به لحاظ ادبی مورد توجه قرار گیرد به دلیل تحقیر فرهنگ و سنت جوامع هند و پاكستان (مانند رمان شرم) و نهایتا اهانت وقیحانه به ساحت پیامبر گرانقدر اسلا‌م(ص)، مورد توجه محافل ضددینی بریتانیا واقع شده است. به اعتقاد آنان آثار رشدی فاقد قابلیت خاص ادبی است و اعطای این عنوان به فردی كه میلیون‌ها پوند از مالیات مردم بریتانیا هزینه نگهداری زندگی مخفیانه وی شده، امری حساب شده و كاملا‌ سیاسی بوده است. ‌
قابلیت‌های فردی بلر و كارنامه مثبت حزب حاكم در امور داخلی انگلستان بر كسی پوشیده نیست، اما سوال اساسی این است كه آیا آغازكننده جنگ خانمان‌سوز در عراق، مدافع تداوم تجاوز اسرائیل به لبنان و ترتیب‌دهنده عنوان شوالیه از سوی ملكه به رشدی، می‌تواند نماینده مناسبی برای صلح در خاورمیانه باشد؟ آیا مردم آن دیار مشی بین‌المللی ایشان را فراموش كرده و او را به عنوان سفیر صلح می‌پذیرند؟ به نظر می‌رسد انتخاب فردی به عنوان نماینده صلح در خاورمیانه كه حتی نتوانست مردم بریتانیا را در قبال اشتباهات تاریخی‌اش مجاب كند امری معقول و موثر نباشد.

محمدتقی كروبی

منبع : روزنامه اعتماد ملی