دانش فضایی در خدمت امراض زمینی

حالا دیگر همه می‌دانند كه بیماری‌های قلبی عروقی، بیشترین علت مرگ افراد است و همه پژوهشگران و متخصصان قلب و عروق در تلاش‌اند تا سریع‌ترین و دقیق‌ترین روش تشخیص این بیماری قرن را بیاموزند. در این باره علوم فضایی نیز ممكن است تاثیر زیادی داشته باشد.
براساس آخرین خبر علمی پزشكی، فناوری فضایی ناسا - سازمان هوا فضای ایالات متحده - به پزشكان كمك می‌كند تا تصلب شرایین یا سخت‌شدن سرخرگ‌ها به ویژه سرخرگ‌های قلب و مغز را زودتر تشخیص دهند و برای درمان آن اقدام كنند تا از بروز سكته‌های قلبی و مغزی پیشگیری شود.
● قلب و فضا
آزمایشگاهی به نام JPL‌ كه در سال ۱۹۶۶ برای تصویربرداری از اجرام آسمانی مانند مریخ و قمرهای آن تاسیس شد، نرم‌افزاری‌ تولید كرد به نام <آرتریوویژن> یا <دید شریانی> كه پزشكان و كاركنان بهداشتی متخصص چند بیمارستان در آمریكا از آن برای بررسی و ارزیابی شریان كاروتید استفاده می‌كنند. این روش همراه با سونوگرافی، روش بدون درد و غیرتهاجمی (بدون زخم و خو‌ن‌ریزی) برای ارزیابی یكی از مهم‌ترین عروق بدن، یعنی كاروتید است كه خون را از قلب به مغز می‌رساند و سخت‌شدن و تنگی آن موجب بروز سكته مغزی می‌شود.
سونوگرافی استاندارد شریان كاروتید، اندازه پلاك و مقدار جریان خون را در داخل شریان محاسبه می‌كند. هنگامی كه سونوگرافی با نرم‌افزار آرتریوویژن استفاده می‌شود حتی می‌توان ضخامت دو لایه داخلی شریان كاروتید یعنی انتیما و مدیا را اندازه‌گیری كرد.
● چرا ضخامت شریان؟
اندازه‌گیری ضخامت شریان برای ارزیابی احتمال ابتلا به بیماری قلبی و مغزی بسیار مهم است چون ضخامت شریان، اولین نشانه آترواسكلروز یا تصلب شرایین است. همچنین ضخیم‌شدن عروق مهم قلبی و مغزی، از مراحل اولیه سیر بیماری و آسیبی است كه در نهایت به بیماری قلبی و سكته مغزی می‌انجامد. پزشكان می‌توانند ضخامت لایه‌های انتیما و مدیای كاروتید را اندازه‌گیری كنند و سن شریان‌های بیمار را تخمین بزنند، در حالی كه سن شریان‌ها با سن واقعی هر فرد، متفاوت است.
● سن شریان، سن تقویمی
شما ممكن است به طور مثال ۳۰ سال داشته باشید یعنی سن تقویمی‌تان ۳۰ باشد اما وقتی شریان شما بررسی می‌شود، رگ‌های یك فرد ۵۰ ساله را داشته باشید و این موضوع برای بیماری قلبی و عروقی و عروق مغزی بسیار مهم‌تر از سن تقویمی است و پیش‌گویی‌كننده احتمال بروز سكته‌های قلبی و مغزی است. هنگامی كه افراد ببینند كه شریان‌هایشان چه ضخامتی دارد و چقدر جریان خون در این عروق كم شده است، انگیزه بیشتری برای تغییر سبك زندگی پیدا می‌كنند. همچنین به اصلاح سبك تغذیه روی می‌آورند و ورزش و فعالیت بدنی را شروع می‌كنند. حتی پزشكان می‌توانند برای تغییر رژیم دارویی می‌توانند از این آزمون استفاده كنند. اداره دارو و غذای ایالات متحده )FDA(‌‌ این ابزار تشخیص جدید را تایید كرده است. این ابزار روشی دقیق برای ارزیابی شریان كاروتید است كه تصاویر كوچك‌تر از یك پیكسل را تشخیص می‌دهد. با چنین روش تشخیصی، می‌توان بیماری قلبی و مغزی را خیلی پیش از بروز علایم اولیه، تشخیص داد.
● روش آزمایش
طی این آزمایش، بیمار روی میز می‌خوابد و مسوول فنی آزمایش مقداری ژل روی گردن بیمار می‌مالد تا بتواند به خوبی از شریان كاروتید تصوبربرداری كند. سپس از دستگاه سونوگرافی استفاده می‌كند و تصاویر حاصل از آن را با بهره از نرم‌افزار آرتریوویژن، مورد بررسی قرار می‌دهد تا ضخامت جدار شریان كاروتید را اندازه‌گیری كند. پس از این اندازه‌گیری لایه‌های انتیما و مدیا، آن را با معیارهای افراد سالم مقایسه می‌كنند و میزان خطر بروز بیماری‌های قلبی عروقی را در این افراد تخمین می‌زند. دانشمندان انجمن قلب آمریكا می‌گویید می‌گویند كه بیماری قلبی، علت اصلی مرگ در ایالات متحده است و علت دوم، ابتلا به انواع سرطان‌ها و سومین عامل، بروز سكته‌های مغزی است. به همین علت بسیار جالب است كه فناوری ناسا پس از سال‌ها به مبارزه علیه شایع‌ترین بیماری و مشكل سلامت مردم منجر شده است.
● تجربه مدیران این فناوری
رییس یكی از شركت‌های نرم‌افزاری پزشكی كه صاحب امتیاز آزمون آرتریوویژن است، اظهار می‌كند كه تنها مرد خانواده است كه به سن ۵۰ رسیده چون بیماری‌های قلبی در خانواده‌ او به صورت ارثی وجود دارد و بسیار شایع است. او برای گرامیداشت پنجاهمین سال تولدش، تصمیم گرفت كه در دوی مارتن شركت كنند كه در نیمه‌های راه دچار حمله قلبی شد و نتوانست مسابقه را پایان دهد. او اضافه می‌كند كه پیش از این موضوع، با هیچ‌یك آزمون‌های غیرتهاجمی، پزشكان بیماری قلبی عروقی را در او تشخیص ندادند چون همه آزمون‌ها طبیعی بودند اما امروز كه این آزمایش غیرتهاجمی ابداع شده، او خوشحال است كه می‌تواند به دیگر افراد كمك‌ كند تا هم سن رگ‌های خود به ویژه عروق كرونری قلبشان را تخمین بزنند و هم از سلامت عروق سراسر بدن و عروق قلب اطلاع یابند. این موضوع موجب می‌شود تا سریع از آن كه بیماری قلبی به وجود آید یا به ناگهان نشانه‌ای ایجاد كند، آن را تشخیص دهند و از بروز آن و عوارض بعدی جلوگیری كنند.
متخصصان بر این باورند كه ظرفیت قلب در برابر كاهش خون‌رسانی زیاد است و تا زمان زیادی می‌تواند كاهش تغذیه و اكسیژن را تحمل می‌كند اما زمانی كه نشانه‌های تنگی عروق كرونر پدید می‌آید، به مرحله برگشت‌ناپذیر برای ترمیم می‌رسد بنابراین بهتر است در مراحل اولیه هرگونه عارضه یا ضایعه عروقی و قلبی تشخیص داده شود و این آزمون به بهترین نحو این كار را امكان‌پذیر می‌كند.

منبع : روزنامه سلامت