داستان ۸ اثر ثبت شده جهانی ایران

یك سال از جشن ثبت بیستون در فهرست میراث جهانی می گذرد اما بعد از آن اتفاق خجسته،نتوانستیم اثری به این فهرست اضافه كنیم. یك سال پیش جشن گرفتیم.جشنی به مناسبت ثبت بیستون در فهرست میراث جهانی یونسكو.همه دوستداران میراث فرهنگی در آن روزها خوشحال بودند.حالا یك سال بعد از آن اتفاق خجسته،نتوانستیم اثری به این فهرست اضافه كنیم.اما بشنوید از داستان زیبای آن هشت اثر:
۱) تخت جمشید
تخت جمشید، در ابتدا صخره بزرگی بود كه داریوش آن را در كنار كوه رحمت برگزید تا كوشك شاهانه ای بر روی آن بنا نهد، و این آغاز داستان ساخت بناهای باشكوه در مكانی شد كه به آن قصرجمشید، مسجدسلیمان، صدستون، چهل ستون، چهل منار، پرسپولیس و . . . هم گفته اند. جلگه مرودشت كه تخت جمشید در آنجا بنا شده از روزگاران كهن از تمدن و فرهنگ های بومی و ایلامی برخوردار بوده و اكنون هم می دانیم كه شهر معروف «انشان» كه كوروش بزرگ و نیاكانش خود را پادشاه آن خوانده اند، نزدیك همین مكان، یعنی در جلگه بیضا بوده است. تخت جمشید هویت ایرانی دارد اما ساخته ایرانیان تنها نیست.
آشوریان، مصریان، اورارتوئیان، بابلیان، لودیان، هندوان، سكائیان و . . . در ساخت آن شركت كرده اند. بنا به گواهی كتیبه داریوش، قبل از اینكه داریوش تخت جمشید را بسازد هیچ بنایی در آن مكان وجود نداشته ولی بعد از داریوش، خشایارشاه و پسرانش و حتی در دوران های بعدی، آثاری بر آثار هخامنشیان افزوده شده تا ما اكنون میراث دار بازمانده هایش باشیم.
۲) زیگورات چغازنبیل
چغازنبیل كوهی است ساخته دست بشر، در مكانی كه اطرافش كوه نیست. یك زیگورات است. پله ای به آسمان و راهی به سوی خدایان. كوه از داستان طوفان نوح به این طرف مقدس بوده، چرا كه اولین خشكی كه پدیدار شد قله كوه بود.
خدایان نیز همیشه در كوه مسكن داشته اند.اینطوری بود كه ایلامی ها خودشان دست به كار شدند و كوهی ساختند و خدای خود را در قله آن (آخرین طبقه زیگورات) جای دادند و شروع كردند به عبادت كردنش.بین سالهای ۱۲۷۵ تا ۱۳۴۰ ق.م بود كه «اونتاش گال» پادشاه دوره ایلام میانه شهری به نام «درواونتاش» بنا كرد كه معبد چغازنبیل همچون نگینی در مركز حصار اول (در حالیكه شهر سه حصار داشت) می درخشید.
تا جایی كه یكی از بزرگترین و باشكوه ترین معماری های دنیای باستان به شمار می آید.معبد چغازنبیل بنایی است كه طبقات بالایی آن بر روی طبقات پایینی ساخته نشده بلكه هر طبقه، مجزا از سطح زمین تا بالا كشیده شده است. از آنجا كه راه وصول به طبقه فوقانی معبد به طریق مستقیم از نظر ایلامیان بی حرمتی به خدا بود، دسترسی به آن در چندین مرحله و به طرز خاصی است و از این لحاظ پلكان زیگورات چغازنبیل در نوع خود بی نظیر و بر خلاف زیگورات های بین النهرین است.
۳) میدان نقش جهان
فلورانس ایتالیا، كوالالامپور مالزی، شیان چین، سنت پترزبورگ روسیه، بارسلون اسپانیا، ایروان ارمنستان، هاوانای كوبا، یوش رومانی و اصفهان ایران خواهر خوانده های هم هستند و این به دلیل جاذبه های كم نظیری است كه در آن ها وجود دارد.
و اما نگین اصفهان، میدان نقش جهان است.درچهارسوی میدان نقش جهان، در چهار قرن پیش به ترتیب چهار ساختار اساسی احداث شد كه مشتمل بود بر: «كاخ عالی قاپو» به عنوان «دولتخانه مباركه » و به زبان ساده جایگاه حكمرانی امپراطور، «بازار قیصریه» جایگاه تمركز اقتصاد، «مسجد شیخ لطف الله» به عنوان جایگاه مذهبی حكومتی (شیعه) و «مسجد جامع عباسی» كه جایگاه تبلور قدرت اجتماعی و مردمی بود. این میدان جایگاهی برای اجرای مراسم و آیین ها و تشریفات، اعیاد ملی و مذهبی، بازی ها و . . . بود.
میدان نقش جهان آن قدر مهم است كه آن را به عنوان یكی از اضافات عجایب هفتگانه دنیا در نظر می گیرند و آن را دومین میدان بزرگ تاریخی جهان پس از میدان «تیان آن من» پكن می شناسند. میدان نقش جهان در سال ۱۰۲۱ ه.ق به فرمان شاه عباس اول در مركز شهر اصفهان احداث شد. علی اكبر اصفهانی، ملك المعمار دربار شاه عباس طراح آن بوده است.
۴) تخت سلیمان
تخت سلیمان محل آشنایی آب و آتش است. می گویند شهر قدیمی شیز كه از آن در متون قدیمی یاد شده همین جاست و آتش مقدس آتشكده آذرگشسب همواره در آن روشن بوده. از طرفی یك دریاچه زیبا دارد كه قرار است دختری پانزده ساله در آن شنا كند و از نطفه زرتشت كه سالهاست در آن دریاچه نگهداری می شود، باردار شود تا منجی بشر از دین زرتشت پا به عرصه گیتی بگذارد و جهان را نجات بخشد.
تخت سلیمان آن قدر روح معنوی در مسافر ایجاد می كند كه گروه های مدیتیشن آن جا را برای آرامش ذهنی خود انتخاب می كنند و از شهرها و كشورهای مختلف به دامان طبیعتش پناه می برند. چشمه های آب گرم، طبیعت سرسبز و مردم منطقه كه از اقوام ترك و كرد هستند و آن ها را می توان در مجموعه تخت سلیمان با لباس های زیبای محلی تماشا كرد، جذبه ای افسونگر به تخت سلیمان می بخشد. این جا دیگر سلیمان تنها نیست. بلقیس هم همان نزدیكی هاست و بر كوهی نشسته و گویی هر كدام امپراطوری خود را دارند و در عین حال شیفته یكدیگرند.
۵) پاسارگاد
پاسارگاد مكانی است كه كوروش هخامنشی بر پدربزرگش، آستیاگ غلبه كرد و امپراطوری بزرگ ایران را بنا نهاد.اكنون نزدیك به دویست سال است كه اثبات شده آن بنای سفید زیبای ساده، مقبره مادر سلیمان نیست و آرامگاه كسی است كه تاریخ به او لقب كبیر داده و اسمش بارها در كتابهای مقدس یهودیان تكرار شده.
اهمیت پاسارگاد به خاطر مردی است كه پیكرش را بر بالای كوهی دست ساز قرار دادند تا همان طور كه چشم خدای مصری از فراز هرم به زمینیان می نگرد، چشم او هم همواره به مردم سرزمینش باشد. از پاسارگاد در كتیبه بیستون یاد شده و اینجا هم مثل بیستون سر راه شاهی (از شوش تا تخت جمشید) قرار داشته است.
۶) ارگ بم
ارگ بم چه وقتی ساخته شده خدا می داند. اما دست كم به دوره ساسانی و اگر كمی عقب تر برویم به زمان اشكانیان می رسد و البته شاید قدیمی تر از این حرفها هم باشد. در حافظه تاریخی آن هجوم تاتارها و افاغنه و اعراب، قیام یعقوب لیث و مقاومت شجاعانه لطفعلی خان زند، سفرهای ماركوپولو و گزارشهای سرپرسی سایكس هنوز زنده است.
دهخدا می گوید ارگ قلعه كوچكی است در میان قلعه ای بزرگ. دژ در دژ. شاید ارگ بم مثل سایر بناهای نظامی قدیم (كهن دژ) همراه با روی كار آمدن شهرها (در اینجا شهر بم) ساخته شده باشد. اما شهر بم، شهری است كه مردمانش نساجی می كرده اند و پارچه های زربافت، گران بها و بادوام آن به همه جا صادر می شده است. شهری كه آبادانی اش از آب های قناتی است كه از كوه ها سرچشمه می گیرد. قلعه بم دارای مساحتی در حدود بیست هكتار و با احتساب خندق آن چیزی در حدود بیست و دو هكتار می شود.
۷) گنبد سلطانیه
در گنبد سلطانیه، مقیاس ها شاهانه، نسبت ها هماهنگ و رنگ ها غنی هستند. در مكانی كه مثل كوه عظیم است و روزگاری مثل ستاره درخشان بود، آدمی هم احساس حقارت می كند و هم عظمت.
به فرمان الجایتو در جلگه های باز و زیبای سلطانیه، شهر شگفت انگیزی برای پایتخت بنا شد كه از آن شهر افسانه ای تنها همین گنبد كه آرامگاه اوست باقی مانده. او می خواست جسد حضرت علی و یا به تعبیری امام حسین را به این مكان بیاورد كه از این تصمیم به خاطر مخالفت علماء باز داشته شد.از این روست كه این مكان به صورت زیارتگاهی بزرگ طراحی شد و مطابق با آن نیز به تزیین آن پرداختند.
گنبد این مقبره با هشت مناره محاصره شد و یك زمانی دارای كاشیهای آبی فیروزه ای بود كه قدرت امپراطوری مغولان را در یك دشت بی انتها به رخ می كشید. داخل بنا كه می شوی، فضایی را حس می كنی كه وسیع و شاهانه است. نورگیرها به خوبی نور كافی را به داخل هدایت می كنند. گنبد دوپوشه آن علی رغم حجمش، سبك، باروح، مقتدر و زیباست.
۸) بیستون
بیستون رشته كوهی است كه از افسانه سمیرامیس تا افسون شیرین را در دل خود روایت می كند.بیستون جایی است كه از دیرباز چشم میلیونها آدم را به خود خیره كرده. چه آن زمان كه در مسیر شاهی هخامنشیان (از اكباتان تا بابل) قرار داشته و چه زمانی كه كاروانهایی كه از جاده ابریشم می گذشتند در كنار آن فرود می آمدند و شبی را می گذراندند و چه حالا كه در مسیر عتبات عالیات قرار دارد.
این رشته كوه ۶۰ كیلومتری از دیرباز مقدس و مكان خدایان بوده و دگرگونی واژه آن به این صورت است: بغستان (سرزمین خدایان)، بگستان، بهیستون، بهستون، بیستون. آنچه كه بیستون را به عنوان میراث جهانی ثبت كرد كتیبه ای است كه آن را می توان از قدیمی ترین كتاب های به جا مانده از نسل بشر دانست. یك سند تاریخی كه تقریبا بدون تحریف به ما رسیده، طولانی ترین كتیبه فارسی باستان، قدیمی ترین گاه شمار ایرانی و قدیمی ترین كتیبه میخی جهان، همه از ارزشهای این نوشته بی همتا هستند.

منبع : روزنامه شرق