ازگلاسکو تا داونینگ استریت

فاصله گوردون براون با رهبری انگلیس آن قدر كم بود كه او برای رسیدن به كاخ نخست وزیری فقط یك پلاك عوض كرد. او ساكن خانه شماره ۱۱ خیابان داونینگ استریت، مقر خزانه داری انگلستان بود كه اكنون ۴ روز است به خانه شماره ۱۰ همین خیابان، نقل مكان كرده است. روز ۲۷ ژوئن ۲۰۰۷ یكی از برگ های مهم در تاریخ جزیره خواهد بود كه در آن تونی بلر، نخست وزیری كه ۱۰ سال بر انگلستان حكم راند به ناچار دوسال زودتر از موعد، كناره گیری كرد و گوردن براون مغز متفكر اقتصاد انگلستان و وزیر خزانه داری تونی بلر بر جای او نشست.
گوردون براون مانند هر سیاستمدار دیگری منتقدانی هم دارد، اما حتی همین منتقدان اذعان دارند كه او سیاستمداری متفاوت از بلر است. ستایشگران او در حزب كارگر نیز براون را فردی خردمند و محاسبه گر توصیف كرده اند كه در رفتار ظاهری نیز فردی گیرا و جذاب است.
به گفته سخنگویان حزب براون نیز از مزیت فن مذاكره برخوردار است و فردی با روابط اجتماعی قوی خوانده می شود.
اما در همین حال منتقدانش او را مردی خیره سر می دانند كه در اعمال مدیریت، روش های ریشه ای توتالیتری دارد و سعی می كند چنین شكل و هیبتی را از خود به نمایش بگذارد.
گوردون براون فوریه ۱۹۵۱ در روستایی در نزدیكی گلاسكو زاده شد. مادرش الیزابت و پدرش جان، كشیش كلیسای كوچك روستا بود. تعالیم پدرش در اندیشه های آینده گوردون تأثیری به سزا داشت. چشمان او هنگامی كه نوجوانی بیش نبود در بازی فوتبال آمریكایی به شدت آسیب دید و با آن كه چندین ماه او را در اتاق تاریكی نگه داشتند، درمان ها مؤثر واقع نشد و «براون» جوان بینایی چشم راستش را از دست داد. او سپس برای ادامه تحصیل در رشته تاریخ به دانشگاه ادینبورگ رفت و با رتبه عالی، لیسانس خود را گرفت و اندكی بعد به درجه دكترا در این رشته نائل شد. در همین ایام در تلویزیون اسكاتلند به عنوان خبرنگار مشغول كار شد.
براون درحالی كه سال های سومین دهه از زندگی اش را می گذراند عضو حزب كارگر اسكاتلند شد. نخستین باری كه او عزم خود را برای نمایندگی مجلس جزم كرد، سال ۱۹۷۹ بود. حاصل این مرحله از تلاش او شكست بود اما چهار سال بعد او موفق شد نماینده یكی از شهرهای فایف شود. او از آن تاریخ (۱۹۸۳) تا سال ۲۰۰۵ این سمت را همچنان حفظ كرد. اما بعد از اصلاح ساختار حوزه های انتخاباتی اسكاتلند نماینده كركالدی و «كودنبت» شد.
همزمان با براون یعنی در سال ۱۹۸۳ تونی بلر نیز وارد پارلمان انگلیس شد. آنها از ابتدا دفتر كاری مشترك داشتند و به این ترتیب دوستی این زوج حزب كارگری كه رقابتی نهان نیز در آن جریان داشت، آغاز شد.
ماه مه ۱۹۹۴ زمانی كه رهبر حزب كارگر «جان اسمیت» درگذشت، بسیاری معتقد بودند براون از بیشترین شانس برای احراز پست ریاست حزب كارگر برخوردار است. اما ناگهان تونی بلر كه تا آن موقع در محاق بود، پدیدار شد و برجای جان اسمیت نشست. درباره این دوران و عقب ماندن «براون» از «بلر» برخی معتقدند براون در آن روز چنان سوگوار رفتن دوست خود بود كه اهمیتی به كرسی رهبری نداد و دوم این كه او درباره دشواری این مسئولیت دچار تردید و دودلی شد. البته برخی نیز این رفتار او را به «هملت» كاراكتر نمایش شكسپیر تشبیه كرده اند كه در مقابل رقیب خود، «بلر» دچار لكنت زبان شد و از او عقب ماند.
به اعتقاد اعضای حزب كارگر «گوردون براون» در طول سال هایی كه به عنوان وزیر خزانه داری انگلیس كار می كرد، به موفقیت های چشمگیری دست یافت كه از جمله آنها به استقلال بانك انگلستان و ۵ برنامه اقتصادی او برای پیوستن به یورو اشاره می كنند. البته او در این مدت مرتكب اشتباهاتی نیز شد كه از میان آنها می توان به فروش ۶۰ درصد از دارایی های طلای بانك اشاره كرد كه منجر به افزایش بهای طلا شد.
● مرد خانواده
دوستان «گوردون براون» او را مرد خانواده نامیده اند. او و همسرش «سارا مكوالی» سال ۲۰۰۰ در فایف ازدواج كردند. در ژانویه ،۲۰۰۲ اولین فرزند آنها، جنیفر كه تنها ۱۰ روز داشت، درگذشت. حادثه ای كه تأثیرات زیاد بر براون گذاشت.
او بعدها نیز به خبرنگاران گفت تا یك سال پس از مرگ دخترش از شدت حزن قادر نبوده به هیچ نوع موسیقی گوش دهد.
پسر دوم آنها «جیمز فریزر» نیز كه سال ۲۰۰۶ متولد شد، چندی پیش در یكی از برنامه های تلویزیون بی بی سی وقتی از براون پرسیده شد كه آیا فكر می كند مردم او را دوست داشته باشند، گفت امیدوار است كه این طور باشد اما این چیزی است كه دیگران باید درباره اش قضاوت كنند. او سپس سعی كرد چهره ای ملایم از خود به نمایش بگذارد و گفت من مرد خانواده هستم و دو پسر كوچك دارم.
گوردون براون معمولاً برای گذراندن تعطیلات به آمریكا می رود اما می گویند این آمد ورفت او برخلاف بلر منجر به دوستی های سیاسی نشده است و دولت بوش هنوز هم بابت این كه براون چه تغییراتی در روابط خود با دولت آمریكا خواهدداد، نگران است.
وزیر سابق دارایی انگلیس و نخست وزیر كنونی تاكنون چندكتاب نوشته است كه آخرین آنها «شجاعت» نام دارد و براون در آن از كسانی نام آورده است كه از آنها الهام گرفته است. از جمله این افراد، رابرت كندی، مارتین لوتركینگ، نلسون ماندلا، سیسلی ساندرز و آنگ سان سوكی هستند.
● امیدهای مرد اسكاتلندی
گوردون براون اسكاتلندی سرانجام پس از سالها صبر و انتظار به خواسته اش رسید. شاید این هم از طنزهای جالب روزگار بود كه یك مرد اسكاتلندی بتواند صدارت بریتانیایی را به دست گیرد كه همواره سعی داشته استقلال اسكاتلند را نادیده بگیرد. تونی بلر كه در رفتارش یك انگلیسی تمام عیار بود این اسكاتلندی را چنین توصیف كرد: «اواز استعدادی خارق العاده برخوردار است... و شاید موفق ترین وزیر خزانه داری انگلستان از ابتدای تشكیل آن تاكنون باشد.» بلر همچنین آن روز بر تجربه و توانایی قضاوت «براون» تأكید ورزید. برخی اطرافیان براون معتقدند از آنجا كه بلر به خاطر حمله به عراق محبوبیت خود را از دست داد، احتمالاً مخالفت براون در هنگام شروع این جنگ ، كه تا مرحله كناره گیری وی پیش رفت برای او عاملی مثبت خواهد بود اما صرفنظر از این خوشبینی ها همه منتظرند ببینند شروع زمامداری براون و خط مشی او در مقام صدارت چگونه خواهد بود.
● یك سیاست خارجی دگرگون شده
خط مشی كلی «گوردون براون» هنوز چندان مشخص نیست. در صحنه سیاست خارجی ، افكار عمومی بیش از هر چیز در پی فهمیدن نگاه او به ایالات متحده هستند.
به باور ناظران سیاسی براون هرچند هرقدر هم به «بوش» نزدیك باشد، باز به اندازه «تونی بلر» روابط دوستانه ای با او نخواهد داشت؛ اما با وجود چنین مسأله ای باز هم نباید گرایش های سنتی لندن به آمریكا را دست كم گرفت. سران حزب امیدوارند غریزه اروپایی براون موجب شود او ازائتلاف جنگی مطلق با بوش پرهیز كند بویژه سیاست های مداخله جویانه «بلر» در قبال عراق را اصلاح كند.
به هر حال برای تشخیص مسیر سیاست خارجی براون یك تابلوی راهنما وجود دارد و آن این كه سیاستی كه او در قبال عراق اتخاذ خواهد كرد، می تواند روابط انگلستان نه تنها با آمریكا بلكه نگاه او به جهان امروز را روشن سازد.
زمانی كه «بلر» تصمیم گرفت با «بوش» در جنگ عراق همراه شود، «براون» یكی از مخالفان جدی «بلر» بود. بنابراین انتظار می رود، همان طور كه در سخنرانی های اخیر خود و نطق روز انتصابش در حزب كارگر گفته است، براون برای خروج نیروهای انگلیسی از عراق تلاش كند. «براون» در یكی از مصاحبه های اخیرش نیز اعلام كرد: «در آن زمان من یكی از اعضای كابینه دولت بودم و واكنش خود را نیز نشان دادم اما به هر صورت تصمیمی گرفته شد كه جمعی بود هرچند فكر می كنم آن روز تصمیم درستی بود. اما حالا وضعیت فرق كرده است.»
در حال حاضر انگلستان ۵۵۰۰ سرباز در یكی از پایگاه ها در عراق دارد. اما دولت بلر برای خروج آنها از این كشور تاریخی مشخص نكرد.
براون معتقد است باید هرچه زودتر نیروهای انگلیسی را به كشورشان بازگردانند اما از طرفی هم می گوید ارتش انگلیس مجبور خواهد بود تا تثبیت وضعیت در آنجا بماند. اما باز در كنار آن دست به مانورهایی زده است كه نشان دهد اوضاع چندان هم بد نیست.
● افغانستان، ادامه راه
انگلیس دوره براون درباره دومین میراث عملیات ارتش این كشور متفاوت از عراق می اندیشد. براون به صراحت اظهار داشته كه باید به تعهدات كشورش در قبال افغانستان ادامه دهد. حتی این گونه گفته می شود كه انگلستان برای مقابله با نیروهای طالبان، نیروهای خود در افغانستان را تا پایان سال میلادی به ۸ هزار نفر افزایش خواهد داد. شاید به همین دلیل برخی اعضای حزب اظهار نگرانی می كنند كه در درازمدت افغانستان می تواند برای براون تبدیل به مسأله و مشكل جدی شود.
● نگاه خاورمیانه ای براون
در خط مشی نخست وزیر جدید، خاورمیانه اهمیت شایانی دارد. انتظار یك تغییر جدی در سیاست لندن نسبت به خاورمیانه بویژه ایران دشوار است لذا ناظران معتقدند: گوردون براون در قبال ایران بویژه مسأله هسته ای ایران همان سیاست پیشین را دنبال خواهد كرد. با این تفاوت كه او ممكن است از غلظت همگامی با بوش كم كند مثلاً همان طور كه گفته، به خط مشی تهدید حملات نظامی علیه ایران روی ترش نشان دهد.
براون تأكید كرده است: «راه گفت وگو و مذاكره، بهترین راه ممكن در برابر ایران است.» البته این سیاست را «بلر» نیز حداقل در ظاهر داشت. اما شدت آن در براون كه اصولاً تمایلی به فعالیت های نظامی ندارد، بیشتر است. یكی از مسائل مهم درباره ایران، انتخاب مدیر دیپلماسی براون است. این روزها این سؤال مطرح است كه آیا «براون» یكی از نزدیك ترین حامیان سیاسی اش، «جك استراو» كه با نظامی گری علیه ایران مخالف بود دست اتحاد خواهد داد.
در عرصه دیگر خاورمیانه گوردون براون برخلاف «تونی بلر» علاقه ای به مسأله اعراب و فلسطین و اسرائیل نشان نمی دهد.
بنابراین انتظار نمی رود انگلستان براون مداخله پررنگی در خاورمیانه داشته باشد و به عبارتی نفوذ آن در این منطقه به اندازه هر كشور اروپایی دیگری خواهد بود. براون حتی در قبال فلسطین و اسرائیل از زاویه دیدگاه ها و علاقه مندی های اقتصادی خود موضع گرفته است. او سال ۲۰۰۵ سفری به اسرائیل و فلسطین داشت و در خلال این سفر با وزرای اقتصاد اسرائیل وفلسطین گفت وگو كرد كه همین را نشانه گرایش او در این باب دانسته اند.
● اتحادیه اروپا و نگرانی های انگلیس
«گوردون براون» تاكنون به عنوان وزیر دارایی انگلستان بیشتر به سیاست های عملی اتحادیه اروپا علاقه مند بوده است تا مذاكرات رسمی. او آینده انگلستان را در اتحادیه اروپایی می بیند كه قابل انعطاف، صاحب اقتصاد آزاد و عمل گرا است. در تحقیقی كه ماه مارس در «ژورنال اینترنشنال افیرز» منتشر شد، براون فردی معرفی شده كه بیشتر علاقه مند است «همراهی نه چندان محكم» و «بازیگری عمل گرا» باشد تا این كه بخواهد جلودار ائتلافات اروپایی باشد. مشاور او در امور مربوط به اتحادیه اروپا یكی از كارمندان وزارت خزانه داری به اسم «جان كانلیف» است. كسی كه به خوبی با تفكرات براون درباره اتحادیه اروپا آشنایی دارد. براون، انگلستان را از سیستم یورو خارج كرده است و بنابراین احتمالاً به همین سیاست ادامه خواهد داد.

بنفشه غلامی

منبع : روزنامه ایران