پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا

میکروارگانیسمهای اندوفیتیک


میکروارگانیسمهای اندوفیتیک
● كنترل حشرات و پیشرفتهای جدید برروی گیاهان گرمسیری
كنترل آفات وبیماریهای گیاهی گیاهان زراعی اغلب با استعمال تركیبات شیمیایی انجام می گیرد. استعمال تركیبات شیمیایی كشاورزی جهت كنترل حشرات و پاتوژنهای گیاهی با خطر بزرگی برای كارگران مزارع، مصرف كنندگان و محیط زیست همراه می باشد. این تركیبات باعث ازبین رفتن گونه‌های مهمی از حشرات كه آفات دیگر را كنترل می كنند و میكروارگانیسمهائی كه نقش حساسی در محیط دارند شده و از رشد و تكثیر میكروبهای مفید جلوگیری می كنند.
كنترل طبیعی و مبارزه بیولوژیك روش جایگزینی است كه در كاهش و یا حتی قطع استعمال تركیبات شیمیایی دركشاورزی نقش دارد. كنترل بیولوژیكی آفات كشاورزی در طول ده سال گذشته با توجه بیشتری دنبال شده است.
روشهای كنترل آفات و بیماریهای كشاورزی در كاهش هزینه ها و حفظ محیط زیست اهمیت زیادی دارد. از جمله این روش ها استفاده از گروههای میكروبهای مفید اصلاح شده (تغییر یافته ژنتیكی) می باشد. اندوفیت ها میكروارگانیسمهائی هستند كه حداقل یك مرحله از چرخه زندگی خود را درون گیاهان سپری می كنند.
این میكرو ارگانیسمها در قرن ۱۹ شناخته شده اند ولی بررسی قابل توجهی روی آنها صورت نگرفت. اما در بیست سال گذشته استعداد و توانائی آنها در حفاظت از گیاه میزبان در برابر حشرات آفت و بیماریها شناسائی شده است. همچنین این موجودات باعث مقاومت بیشتر گیاهان در برابر برخی استرسها مانند كم آبی می شوند. از طرف دیگر اندوفیتها باعث ترشح هورمونهای گیاهی و سایر مواد كه در بیوتكنولوژی دارای اهمیت هستند مانند آنزیمها و داروهایی چون آنتی بیوتیكها و داروهای ضد تومور می شوند.
در گیاهان علفی نسل خاصی از قارچ اندفیت باعث كنترل حشرات آفت می شوند. از سوی دیگر آنها باعث ایجاد مسمومیت ناشی از سموم داخلی، كاهش وزن، كاهش تولید شیر و سایر اثرات در احشام و گیاهخواران دیگر كه مصرف كننده این گیاهان هستند می شوند.
برخی از مكانیسمهای كنترل حشرات براساس ناخوشایند بودن گیاه برای تعداد زیادی از آفات مثل ملخها، شته ها، سوسكها و حشرات دیگر می باشد. اندوفیتها ممكن است سمومی مثل آلكالوئید ارگوت و نروتوكسین تولید كنند كه باعث مرگ، كاهش سرعت گسترش و پراكنش آنها در محیط می شود. ایجاد مقاومت در گیاه میزبان تحت تاثیر چند فاكتور قرار می گیرد كه عبارتند از : حاصلخیزی خاك، كمی آب و استرسهای دمائی، PH خاك، ژنوتیپ اندوفیت و گیاه.
بنابراین اثر متقابلی پیچیده ای بین گیاه - اندوفیت - آفت در ارتباط با محیط وجود دارد. برخی از اندوفیتها قارچ بیماریزا (پاتوژن) هستند كه قادرند حشرات را آلوده سازند و باعث مرگ آنها شوند.
اثر غیر مستقیم دیگر اندوفیتها كنترل انگلهای خارجی حیوانات اهلی است. حشراتی چون horn fly كه انگل خارجی احشام است اگر از كود حیواناتی كه از علوفه آلوده به اندویت تغذیه می كنند، استفاده كند باعث مرگ یا كاهش پراكنش آنها می شود.
اخیرا روشDNA نوتركیب كه به مهندسی ژنتیك معروف است بعنوان وسیله‌ای جهت اصلاح میكرو ارگانیسمهای اندوفیت بكار می رود كه باعث ایجاد خصوصیات جدید می شود كه مورد توجه بخش كشاورزی است (ازجمله كنترل بیولوژیكی) باكتری اندوفیت اصلاح شده ژنتیكی كه قادر به ترشح توكسین در مقابل آفات می باشد به درون گیاه تلقیح می شود تا آنها را در برابر حملات حشرات محافظت كند.
كاربرد گیاهان تلقیح شده با میكرو ارگانیسمهای اندوفیت تغییر یافته در مقایسه با كاربرد گیاهان ترانسژنیك یا استعمال تركیبات شیمیایی دارای مزایای زیادی است. هم اكنون این روشها بطور گسترده در كشاورزی استفاده می‌شود. بیشتر پژوهشها در خصوص گیاهان نواحی معتدل انجام گرفته است و اطلاعات راجع به نواحی گرمسیری در این خصوص كم می باشد. نتایج اولیه نشان داده كه گیاهان گرمسیری میزبانهای میكرو ارگانیسمهای متنوعی هستند كه هنوز طبقه بندی تعدادی از آنها مشخص نشده است و نمونه های مناسبی جهت تحقیقات زیست فناوری می باشند. انتظار می رود روشهای جدید مطالعه اثر متقابل بین اندوفیتها ومیزبان آنها همچنین تولید داروهای جدید كه توسط اندوفیتهائی تولید شده، دارای اعتبار زیست فناوری میباشند با افزایش مطالعات برروی میكرو ارگانیسمهای گرمسیری شناسائی گردند.
سیدقاسم قربان زاده زعفرانی
صغری اسكندری
دفتر امور آزمایشگاهها
منبع : سازمان حفاظت محیط زیست ایران


همچنین مشاهده کنید