طلا چرا گران می‌شود

تا به امروز بسیاری از پژوهشگران دلیل رشد قیمت طلا را تحولات بازار نفت می‌دانستند و بر این باور بودند كه افزایش قیمت نفت، رشد قیمت طلا را به دنبال دارد و كاهش قیمت آن سبب تنزل ارزش طلا در بازارهای جهانی می‌شود.
اما مركز مطالعات فلزات گرانبها در گزارش اخیر خود آورده است كه قیمت طلا در بازارهای جهانی به عوامل مختلفی از قبیل تغییرات نرخ برابری دلار یورو، دلار-ین و شاخص CRB و قیمت انرژی مرتبط است.
مطالعه روی سیر تغییرات قیمت طلا در فاصله سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۶ میلادی نشان می‌دهد كه قرابت تغییرات قیمت طلا با نرخ برابری دلار – یورو بیشتر از دیگر فاكتورهاست.
میزان تاثیر نرخ برابری دلار– یورو به قیمت طلا در فاصله سال‌های مورد بررسی بین ۲۴ درصد تا ۵۹ درصد تغییر می‌كند به این معنا كه در یك سال این عامل ۲۴ درصد روی قیمت طلا موثر است و در سالی دیگر اثر آن روی قیمت طلا بیشتر از ۵۹ درصد خواهد بود.
تاثیر شاخص CBR روی قیمت طلا در سال‌های ذكر شده به‌طور متوسط ۴۶ درصد اعلام شده است. رابطه تغییرات قیمت طلا با قیمت نفت در سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۵ میلادی ۱۲ درصد و با نرخ برابری دلار – ین تقریبا صفر بوده است.این گزارش كه با تاكید بیشتر روی سال‌های اخیر قرن بیست‌ویكم میلادی تهیه شده است وضعیت بازار طلا در سال‌های پایانی دهه ۱۹۹۰ میلادی را متفاوت اعلام كرد.
در سال‌های دهه ۱۹۹۰ میلادی وابستگی قیمت طلا به بازار نفت بیشتر از سال‌های اخیر بود.پژوهشگران مركز مطالعات فلزات گرانبها در این گزارش پیشنهاد دادند سردمداران اقتصادی جهان رابطه بین طلا و نفت را در نظر داشته باشند و از آن غفلت نكنند.در ماه‌‌های اخیر قیمت طلا در بازارهای جهانی افزایش چشمگیری پیدا كرد.
چندی پیش اخبار حكایت از رسیدن قیمت هر اونس طلا به ۶۶۶ دلار آمریكا داشت در حالی كه دست‌اندركاران این بازار اعتقاد داشتند باید قیمت این فلز گرانبها در سطح ۶۳۰ دلار حفظ شود. پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۰۷ میلادی قیمت طلا در بازارهای جهانی بین ۶۵۰ تا ۶۷۵ دلار آمریكا باشد.این در حالی است كه پیش‌بینی‌ها از تغییر قیمت این فلز بین ۶۲۵ تا ۶۷۵ دلار در سال ۲۰۰۸ میلادی حكایت دارد. پژوهشگران بازارهای فلزی بانك مركزی تورنتو انتظار دارند در سال ۲۰۰۷ میلادی قیمت هر اونس نقره حداكثر به ۵/۱۳ دلار آمریكا برسد.
قیمت نقره در جهان با نسبت یك به ۵۰ در مقایسه با طلا به دست می‌آید و به همین دلیل هم انتظار می‌رود این دو بازار هماهنگ با یكدیگر حركت كنند. پیش‌بینی می‌شود در سال‌جاری میلادی قیمت هر اونس نقره بین ۱۳ تا ۵/۱۳ دلار و در سال ۲۰۰۸ میلادی بین ۵/۱۲ تا ۵/۱۳ دلار آمریكا باشد.
این در حالی است كه پیش از آغاز سال جدید میلادی قیمت هر اونس طلا بین ۵۰۰ دلار تا ۵۲۵ دلار آمریكا و قیمت هر اونس نقره بین ۱۰ دلار و ۵۰/۱۰ دلار پیش‌بینی شده بود.بانك مركزی كانادا سه عامل را روی قیمت طلا در بازارهای جهانی موثر می‌داند كه این عوامل به قرار زیر هستند: اولین عامل كاهش نرخ رشد اقتصاد آمریكا و كسری بودجه این كشور است كه روی بازار دلار اثر منفی خواهد داشت.
افزایش فشار روی دلار و كاهش ارزش آن در برابر دیگر واحدهای پول سبب رشد قیمت هر اونس طلا در بازار جهانی می‌شود زیرا تنزل ارزش دلار به كاهش ذخیره ارزی بانك مركزی كشورهای مختلف منجر می‌شود و آنها برای جبران این مساله به دنبال افزایش ذخیره طلای خود می‌افتند كه به رشد چرخش پول در بازار طلا و ارتقای قیمت آن می‌انجامد.
تغییرات نرخ بهره بانك مركزی اروپا و صندوق ذخایر ارزی ایالات متحده آمریكا هم بسیار اثرگذار است.دومین مساله ارتباط بین قیمت طلا و نفت است. البته این عامل چندان پررنگ نیست. در سال‌های اخیر آمارها نشان داد تغییرات قیمت طلا و نفت حداكثر ۲۰ درصد با یكدیگر ارتباط دارند.
گستره اثر بازار نفت روی قیمت طلا طی سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۷ میلادی بین ۱۲ تا ۲۰ درصد بوده است.سومین عامل تاثیرگذار در رشد قیمت طلا در بازارهای جهانی رشد قیمت فلزاتی از قبیل مس و فولاد اعلام شده است. در سال‌های اخیر قیمت فلزات صنعتی برای پاسخگویی به نیاز روزافزون كشورهایی مثل چین و هند كه با سرعت زیادی در حال رشد هستند، سبب شد تا قیمت هر اونس طلا نیز رشد كند.
این رشد به منظور هماهنگ شدن تحولات بازار طلا با تغییرات بازار دیگر فلزات صورت گرفت. البته در میان پژوهشگران در مورد تاثیر این عامل روی قیمت طلا اختلاف‌نظر وجود دارد. به همین دلیل بانك مركزی كانادا اثر این عامل روی تغییرات قیمت طلا را تنها ۱۰ درصد می‌داند.در كنار تمامی عوامل ذكر شده در ارتقای قیمت طلا می‌توان به افزایش هزینه استخراج آن در سال‌های اخیر نیز اشاره كرد.
به گزارش مركز تحقیقات بازارهای فلزی در سال ۲۰۰۵ میلادی، هزینه استخراج هر اونس طلا ۴۵ دلار افزایش پیدا كرد. این مركز نرخ رشد هزینه استخراج طلا را در سال ۲۰۰۵ میلادی ۱۷ درصد اعلام كرده بود. شایان ذكر است در سال ۲۰۰۵ میلادی برای استخراج هر اونس طلا ۱۰۵ دلار هزینه می‌شد و به‌طور متوسط به قیمت ۳۱۷ دلار به فروش می‌رسید.
از طرف دیگر برخی از معادن كوچك نتوانستند هزینه لازم برای استخراج طلا را تامین كنند و كار را تعطیل كردند. این كاهش تولید در سال ۲۰۰۵ در كنار افزایش هزینه استخراج، نقطه آغاز افزایش قیمت طلا و تقویت نرخ رشد قیمت بود.در سال ۲۰۰۵ میلادی تولید طلا در جهان ۳ درصد كاهش پیدا كرد و به دو هزار و ۴۷۱ تن رسید.
این در حالی است كه در سال ۲۰۰۴ میلادی دوهزار و ۵۵۰ تن طلا در جهان تولید شد.در سال ۲۰۰۶ میلادی هزینه استخراج هر تن طلا باز هم بیشتر شد و متوسط هزینه استخراج هر تن طلا از معادن جهان به ۲۰۳ دلار رسید. در این زمان هزینه استهلاك دستگاه‌ها در استخراج هر اونس طلا با ۲۴ درصد افزایش نسبت به سال ۲۰۰۵ میلادی به ۸۴ دلار ارتقا یافت و سبب شد تا قیمت طلایی كه به دست مردم می‌رسد به بالاتر از ۵۰۰ دلار برسد.
این رشد هزینه‌ها در كنار كاهش تولید در سال ۲۰۰۵ میلادی موجب تشدید سیر رشد قیمت طلا در عرصه بین‌الملل شد ولی بسیاری از پژوهشگران این روند را موقتی می‌دانند و عقیده دارند كه سال ۲۰۰۸ سال تثبیت قیمت طلا در سطح سال‌جاری خواهد بود.

مونا مشهدی‌رجبی
منبع: GFMS, mineweb

منبع : روزنامه هم‌میهن