پدری و مادری در آزمون و خطا

پدری و مادری كردن همیشه كار ساده ای نیست. گاه برای والدین آسان تر آن است كه فقط به رفتارهای نادرست و یا درست آنها به صورت خط كشی شده، توجه كنند و در صورت بروز مشكل، همه اشتباهات را به تمامی به گردن «باریك تر از موی» كودكشان بیندازند. كارشناسان متفق القول بر این باورند كه انتقاد همراه با اندكی ستایش و تحسین هوشمندانه، همواره نتایج بهتری به بار می آورد. اگر در شمار پدر و مادرهایی هستید كه مایلید حس اعتماد به نفس و عزت نفس را در كودكتان افزایش دهید ابتدای به اعمال و رفتار خود دقیق شوید و ببینید چه عملی از شما سر می زند كه مانع رسیدن به هدف می شود. اگر به انگیزه های خود پی ببرید روش های خود را تغییر می دهید.
مهم ترین فواید روانی كه نصیب شما می شود و در ازای آن سبب می شود كه فرزندان تصویر درهمی از خود داشته باشند به شرح زیرند:
۱) بچه مطیع و سر به راه را آسانتر می توان اداره كرد.
۲) وقتی به جای بچه، خود فكر و صحبت می كنید احساس برتری و بزرگی به شما دست می دهد. در اینجا شنونده تسلیم شده ای دارید كه ناگزیر است از شما حرف شنوی داشته باشد و ضمنا تسلط داشتن روی كودك به شما احساس قدرت و اعتباری می دهد كه احتمالا در دیگر جنبه های زندگی فاقد آن هستید.
۳) وقتی گناه «سطح فكر پایین داشتن و خودكم بینی» را متوجه فرزندتان می كنید در واقع مسوولیت كوشش برای پیشرفت او را از دوش خود برداشته اید. خیلی راحت است كه به بهانه نقص ژنتیكی بار مسوولیت پدر و مادر بودن را از شانه خود بردارید.
۴) با اندرز و پند دایمی دادن و متكی نگاه داشتن كودك می توانید در محیطی ترس آلود به حكومت خود ادامه دهید. جمله «تقصیر از خود اوست» به شما این تسكین را می دهد كه حق با شماست.
۵) با همه افراد خانواده یكسان برخورد كردن كار شما را راحت تر می كند. مقایسه بچه ها با یك استاندارد خاص سبب می شود لزومی نداشته باشد كه با هر كدام رفتار ویژه ای داشته باشید.
۶) بچه ها وابسته و متكی و حرف شنو هستند.
۷) بچه های تایید طلب یك عمر در فهرست بچه های ایمن از خطر باقی می مانند.
۸) به بچه ها القای ناتوانی جسمی و فكری كردن، آنها را وابسته به تصمیمات شما بارمی آورد.
چگونه با رفتارهایمان اعتماد به نفس و ارزشمندی كودك را تضعیف می كنیم:
▪ به بچه های خود بگوییم دختر یا پسر بدی هستید.
▪ هر وقت از آنها رفتار خوبی سر بزند و به آنها بگوییم دختر و پسر خوبی هستند. در اینجا هم تفاوت میان رفتار درست داشتن و انسان خوبی بودن مشخص نشده.
▪ تمام مدت از بچه مچ گیری كردن و كارهای زشت او را به او گوشزد كردن.
▪ بچه ها را به اسامی خودمانی نامیدن طوری كه احساس حقارت در آنها پدید آورد. القابی مانند «فسقلی»، «تپلی»، «كوتوله»، «گامبو»، «خنگه» و … ارزش و اعتبار بچه ها را در نظر خودشان پایین می آورد.
▪ با بچه ها مثل نوآموز رفتار كردن یعنی كسانی كه هنوز به صورت انسان كامل در نیامده اند.
▪ مقایسه كردن بچه ها با یكدیگر.
▪ از دادن مسوولیت به بچه ها خودداری كردن، به جای بچه ها فكر وعمل كردن.
▪ انتقاد به هنگام اشتباه.
▪ در عوض بچه جواب سوالی را دادن به جای آن كه به خودش فرصت داده شود به مقتضای سنش پاسخ گوید.
▪ در برابر فرزندتان درباره او صحبت كردن به طوری كه گویی خود او وجود خارجی ندارد.
▪ همیشه از كودك فاصله گرفتن و از بوسیدن، لمس كردن، در آغوش فشردن، كشتی گرفتن و بازی كردن با او خودداری كردن.
● در راستای كمك به اعتماد كودكانمان به خویشتنشان چه می توانیم بكنیم؟
۱) از تنبیه مخرب استفاده نكنیم. تنبیه مخرب بر پایه انتقاد مخرب استوار است. روش های پیشنهادی برای تنبیه بدین صورتند كه:
الف) روشی را كه به كودك كمك می كند نشان دهید.
ب) نارضایتی خود را بدون اینكه كسی را مورد حمله قرار دهید نشان دهید.
پ) انتظارات خود را بیان كنید.
ت) روشی برای جبران اشتباه نشان دهید.
ث) پیشنهاد بدهید.
ج) بگذارید تا كودك نتیجه رفتارش را ببیند.
۲) از تحسین مخرب هم استفاده نكنیم، تحسین نباید كودكان را به تایید بزرگسالان وابسته كند بلكه باید به او كمك كند تا به قدرتش در آن مورد به خصوص پی ببرد.
۳) به جای برچسب زدن، به كودك بفهمانیم كه انسانی پویاست و می تواند خود را هر روز و هر لحظه پیش تر ببرد و چنان چه دچار ضعف و ناهنجاری و مشكل است، راه های زیادی برای بهبود خود در اختیار خواهد داشت.
۴) به هنگام قرار گرفتن در موقعیت هایی كه با پرخاش، تمسخر و تحقیر شخصیتش مورد حمله قرار گرفته است، عقیده اش را در مورد خودش بهبود ببخشیم. می توانیم به او اطمینان بدهیم كه خصوصیات اخلاقی یا ظاهری او مانعی در برابر رشد او نخواهند بود.
۵) در هر زمان توانایی های كودكمان را بشناسیم و مسوولیت هایی كه برعهده اش می گذاریم، را متناسب با توانایی هایش در نظر بگیریم.
۶) وقتی برای كودك ما رویداد ناگواری اتفاق می افتد، اعتماد به نفسش تضعیف می گردد و كم شدن اعتماد به نفس سبب نگرش منفی به خود می شود و همین نگرش منفی و تزلزل باعث پدید آمدن رویداد ناگوار دیگری می شود و كودك در این چرخه ناسالم فرو می رود. این چرخه معیوب تنها با حمایت معجزه آسای عاطفی و كلامی ماست كه از بین می رود و به او كمك می كند تا دوباره توانایی هایش را در زمینه فوق به آزمایش بگذارد.

دكتر شیرین عبدخدایی

منبع : روزنامه جوان