دولت افغانستان و رشد رسانه ها

با سرنگونی حكومت طالبان در اواخر سال ۲۰۰۱ میلادی در كابل ، تعداد رسانه های دیداری، شنیداری و نوشتاری در افغانستان افزایش یافت و رسانه ها از منظر كمی و كیفی از رشد بسیار چشمگیری برخوردار شدند. دولت افغانستان هم به نوبه خود تلاش هایی برای بهبود رسانه ها آغاز كرد كه در نوع خود قابل تقدیر است.
سه دهه جنگ داخلی آسیب زیادی به ساختار رسانه های كشور وارد ساخت به طوری كه ترمیم خرابی ها در این بخش نه تنها نیازمند زمان و سرمایه گذاری بلكه احتیاج به عزم ملی و همگانی دارد. براثر جنگ چرخه تولید اخبار و اطلاع رسانی ده ها روزنامه ، مجله ، هفته نامه متوقف شد، این كار باعث گسترش بیكاری گردید و شماری ازفعالان رسانه ها به دلیل سختگیری و ترس و وحشت از طالبان كشور را ترك كردند.
افغانستان پس از سرنگونی طالبان برای بهبود وضعیت رسانه ها قدم هایی را برداشت هر چند تا رسیدن به شرایط مطلوب به علت ساختار اجتماعی و فرهنگی در كشور فاصله زیادی است اما نباید ناامید شد. در ماده ۳۴ قانون اساسی افغانستان كه در سال ۱۳۸۲ به تصویب «لویه جرگه» رسید، آمده است: آزادی بیان از تعرض مصون است، هر افغان حق دارد فكر خود را بوسیله گفتار، نوشتار، تصویر و یا وسایل دیگر با رعایت احكام مندرج در این قانون اظهار نماید.
مجلس نمایندگان افغانستان به منظور گسترش فعالیت رسانه ای اول خرداد ۱۳۸۶پس یك ماه بحث، پیش نویس قانون رسانه ها را در ۱۱فصل و ۵۳ماده تصویب كرد و در اختیار مجلس سنا قرار داد. این مجلس پس از بررسی و تایید مصوبه ، قانون مزبور را برای توشیح رییس قوه مجریه ارسال می كند. اعضای مجلس نمایندگان افغانستان هم طی این مدت برخی مواد را حذف و یا ادغام كرد و ۱۶ ماده هم به آن اضافه نمودند.
از ویژگی های قانون رسانه های افغانستان می توان به انتخابی بودن رییس شورای عالی و اعضای كمیسیون رسانه های آن اشاره كرد. این درحالیست كه در قانون قبلی وزیر اطلاعات و فرهنگ افغانستان در صدر شورای عالی رسانه قرار داشت. چند ماه قبل قانون مزبور از سوی دولت در ۹ فصل و ۴۲ ماده از طرف حكومت افغانستان برای تصویب در اختیار مجلس نمایندگان گذاشته شد و مجلس در اول اردیبهشت ماه كار بررسی را آغاز كرد.
به گفته «محمد محقق» رییس كمیسیون امور فرهنگی مجلس ، قانون رسانه های افغانستان جامع و به نفع همه افغان ها است و فعالیت رسانه ها با توجه به رعایت اصول اسلامی و حفظ منافع ملی در كشور آزاد است. به گزارش ایرنا، وی اضافه كرد: در مصوبه قانون رسانه ها ، علاوه بر شورای عالی كه نقش موثری دارد، كمیسیون رسانه های همگانی و رادیو و تلویزیون نیز تصویب شده است. وی تاكید كرد كه رییس شورای رسانه ها انتخابی است و اعضای آن متشكل از وزیران اطلاعات، فرهنگ مخابرات، حج و اوقاف ، نمایندگان دادگستری ، دادگاه عالی، مجالس سنا و نمایندگان، اتحادیه خبرنگاران و جامعه مدنی است.
محقق اظهار داشت: این افراد از سوی نهادهای ذی ربط معرفی می شوند. این نماینده مجلس نیز گفت كه خارجی ها می توانند در صنعت فیلمسازی ، چاپخانه و موسسات فرهنگی در افغانستان سرمایه گذاری كنند.
گفتنی است قانون رسانه ها كه به تصویب مجلس نمایندگان رسید پس از تایید مجلس سنا و توشیح رییس جمهوری جنبه اجرایی و حقوقی پیدا خواهد كرد. در ماده اول قانون رسانه های این كشور آمده است كه این قانون با توجه به اصول و احكام اسلام و به تاسی از ماده سی وچهارم قانون اساسی و رعایت ماده نوزدهم اعلامیه جهانی حقوق بشر ، برای تامین حق آزادی فكر و بیان و تنظیم فعالیت رسانه های همگانی وضع شده است. هدف از تدوین این قانون ، تضمین آزادی بیان ، حمایت از حقوق خبرنگاران، ترویج رسانه های همگانی آزاد ، مستقل و كثرت گرا ، رعایت اصل آزادی بیان ، فراهم نمودن زمینه كار در عرصه های فرهنگی و انعكاس دیدگاه های مردم مطابق با رعایت اصول روزنامه نگاری عنوان شده است.
طبق این قانون ، رسانه ها در افغانستان شامل «رسانه عامه» كه متعلق به مردم است و از طریق دولت نشر می شود و رسانه خصوصی كه متعلق به اشخاص ، سازمان های سیاسی ، اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی بوده و از طرف آنها تجهیز و راه اندازی می شود. در ماده چهارم این قانون آمده است كه هر شخص ، آزادی فكر و بیان دارد و دولت آزادی رسانه های همگانی را حمایت و تقویت نیز می كند و كسی نمی تواند مانع فعالیت رسانه ها و یا سانسور شود مگر براساس قانون.
در ماده ششم از فعالیت خبرنگاران در اجرای كار تخصصی و نیزانعكاس مطالب انتقادی حمایت شده است و آنها حق دارند منابع خبری خود را حفظ كنند مگر اینكه دادگاه از آنان بخواهد. در این قانون خبرنگاران برای دفاع از حقوق خود مجاز به تاسیس اتحادیه ، انجمن و كانون های مستقل صنفی هستند. در ماده چهل و نهم آمده است : نمایندگان خبرگزاری ها و رسانه های همگانی كه مایل به فعالیت هستند ضمن اخذ معرفی نامه از وزارت خارجه ، باید كتبا وزارت اطلاعات و فرهنگ را در مورد نوع و مدت فعالیت آگاه و كارت مخصوص خبرنگاری دریافت كنند.
در ماده پنجاهم قانون رسانه های افغانستان تاكید شده كه كتاب و رساله بعد از نشر ، در وزارت اطلاعات و فرهنگ ثبت و صاحب امتیاز از هر اثر دو نسخه به وزارت فرهنگ و اطلاعات و دو نسخه هم به كتابخانه عمومی ارایه كند. هم اكنون بیش از ۳۰۰ روزنامه و مجله در افغانستان منتشر می شود و ۱۲ فرستنده تلویزیونی كه یك شبكه آن دولتی است در این كشور فعالیت دارند.

منبع : روزنامه ابرار