تخت‌سلیمان، نماد عظمت و شکوه هنر ایرانی

مجموعه باستانی و تاریخی تخت سلیمان اثری شگفت و زیبا از تاریخ و تمدن ایران زمین است كه با گذشت هزاران سال هنوز عظمت شكوه هنر ایرانی را به نمایش می گذارد.این اثر در نزدیكی روستای نصرت آباد و در ۴۲كیلومتری شمال شرقی تكاب در جنوب شرقی ارومیه مركز استان آذربایجان غربی واقع شده است.
این محوطه باستانی با ۱۲هكتار وسعت در چهار سوی دریاچه ای نیلگون و عمیق واقع شده كه آب آن علاوه بر خود محوطه باغها و مزارع اطراف تخت سلیمان را آبیاری می كند.آثار بسیار بدیع و زیبای این مجموعه پس از گذشت چندین قرن همچنان در برابر تندبادهای حوادث و زوال تاریخ سینه سپر كرده و همچون گذشته مجد و عظمت ایران را به رخ جهانیان می كشد.به گفته كارشناسان اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در این مجموعه نشانه ها و بقایایی از هزاره اول قبل از میلاد تا قرن یازدهم هجری - قمری دیده می شود.
اوج دوران شكوه و آبادانی تخت سلیمان مربوط به دوره ساسانی است كه بعنوان آتشكده آذرگشسب، به مدت هفت قرن نماد اقتدار آیین زرتشت ، زایران را از چهار سوی ایران زمین به سوی خود كشیده است.از قدیمی ترین یادگارهای كاوش در این اثر باستانی پیرمردی ۹۳ساله با روحیه ای جوان و شاداب می باشد كه هم اكنون بعنوان راهنمای این مجموعه زیبا برای گردشگران خدمات ارایه می دهد.
« عاشقی » در حدود نیم قرن پیش با ورود آلمانی ها جهت كاوش آثار باستانی این اثر با آنها مشغول همكاری شد.وی در گفتگو با ایرنا می گوید: در سال ۱۳۳۷با ورود آلمانیها به این مكان من نیز بعنوان كارگر با آنها مشغول كار شدم.سرپرست این مجموعه پیرمردی آلمانی به نام ارگور اشمیت بود كه با مشاركت همكار ایرانی خود بنام منوچهر ایرانی با ۱۰نفر كارگر كار خود را آغاز كرد.
پروفسور اشمیت بعد از جنگ جهانی دوم درسفری به ایران متوجه مجموعه آثار باستانی آذرگشسب در شهر «شیز» شد و در كاوش اولیه در این مجموعه تعداد هشت ستون و مقداری گچبری و كاشی كاری مربوط به دوران ایلخانی بدست آمد.
پس از فوت پروفسور اشمیت در این بین وقفه ای در كار پیش آمد كه ادامه كار توسط معاون او بنام رودروف نومن و دكتر هوف پیگیری شد. در روند كاوشها، تعداد پنج دوره تاریخی كشف شد، دوره اول ، آریاییها دوره دوم، اشكانیها كه شامل پنج قبرستان و انواع خشت و سفال بود، دوره سوم هخامنشی چهارم، ساسانیها كه شامل آتشكدهآذرگشسب می شد و دوره پنجم، ایلخانیها كه شامل آجركاری ها و تعمیر اساسی بنا بود.
همچنین در این بین آثاری مربوط به دوران خلفای عباسی ، دوران سلجوقی و حتی چادرنشینان كه در داخل اتاقهای هشت ضلعی اجاقهایی برای خود درست كرده بودند، كشف شد. در سال چهارم كاوش سه قطعه سنگ نگاره كه روی آنها علامت صلیب شكسته یا گردش آفتاب بود بدست آمد كه این كشف به حدی مهم بود كه آلمانیها به مدت سه روز به جشن و پایكوبی پرداختند. علامت صلیب شكسته توسط نازیها و هیتلر در نشانها استفاده شده بود كه مورد نكوهش خود آلمانیها نیز بود.
در دوران ایلخانیها بر روی بنای معبد آناهیتا سه كارگاه آجر و كاشی پزی ساخته شده بود كه از آثار بدست آمده كاشیهایی با زمینه فیروزه ای و نقوش طلایی مشاهده شده است. كاوشهای این مكان بعد از انقلاب اسلامی كمرنگ گشت ولی به همت كارشناسان سازمان میراث فرهنگی از سال ۱۳۷۲این كاوشها و مرمت ها به صورت جدی ادامه یافت و هم اكنون یكی از كارگاه های فعال میراث فرهنگی در كشور به شمار می آید. همچنین مدیر مجموعه میراث جهانی تخت سلیمان از اجرای طرح نورپردازی آثار معماری و برج و باروی این محوطه خبر داد.
ابراهیم حیدری اظهارداشت: این طرح در قسمت های قابل لمس و رویت، بطور عمده در غرب دریاچه و بخش جنوبی حصار محیطی با تكیه بر اهمیت معرفی بقایای معماری دوران ساسانی شامل برج و باروی ایوان خسرو، بقایای كاخ های ایلخانی، چهار طاقی آتشكده آذرگشسب و معبد آناهیتا آغاز شده است. وی اظهار امیدواری كرد: این طرح تا اواخر خرداد ماه سال جاری به بهره برداری برسد. وی هزینه اجرای این طرح را در حدود ۴۵۰ میلیون ریال اعلام كرد كه از محل اعتبارات سال ۸۵ تامین شده و در دست اقدام می باشد. این یادمان تاریخی در سال ۱۳۸۲ به عنوان چهارمین اثر باستانی كشور در فهرست میراث جهانی یونسكو به ثبت جهانی رسید.

منبع : روزنامه ابرار