مدلی نو از سیارت فرا زمینی

دو گروه سیاراتی با جرمی شبیه نپتون كشف كرده‌اند. این كشف باعث شد اختر شناسان ناگهان یك گام، به ‌یافته های دنیاهای دیگری با اندازه زمین در اطراف دیگر ستاره‌ها نزدیك شوند.
اختر شناسان اعلام كرده‌اند كه یك نوع جدید از منظومه‌های سیاره ای دیگر، خیلی كوچكتر از هر چیز كه تا كنون یافت شده در اطراف ستاره‌هایی مانند خورشید كشف كرده‌اند.
این سیارات جرم و اندازه‌ای قابل مقایسه با سیاره نپتون در منظومه شمسی خودمان دارند. یكی از سیارات جدید كشف شده، در اطراف یك ستاره كه قبلاً با سه سیاره دیگر شناخته نشده بود، این اولین سیستم چهار سیاره ای است كه شناخته می‌شود . ۱۳۵ سیاره قبلاً شناخته شده بودند، اما اكثر آنها، داغتر از مشتری با جرمی مشابه آن یا بزرگتر خیلی نزدیك به ستاره شان می‌چرخند.
كشف دنیایی هم جرم نپتون این موضوع را مطرح می‌كند كه تحول ناحیه‌ای از سیاراتی مانند زمین كه ما هنوز نمی‌توانیم كاملاً آنها را مشاهده كنیم. ولی می‌توانیم مشابهان (برادران) بزرگتر از آنان را ببینیم. پُل باتلر از واشنگتن طی سخنرانی در ملاقات با رئیس ناسا گفت: دانشمندان می‌گویند تركیب این نپتون های برونی» هنوز ناشناس باقی‌مانده است. این سیارات می‌توانند غولهای گازی مثل زحل و مشتری ـ و اغلب سیارات بیرونی ـ كه دورتر هستند باشند. اما با جرمی نزدیك نپتون آنها احتمالات جدید هستند.
این سیارات می‌توانند صخره‌های یخی پوشیده شده بوسیله یك پوشش ضخیم از گاز هیدروژن و هلیم داشته باشند مثل اورانوس و نپتون ماه و آنها حتی می‌توانند سخت باشند. و از صخره‌ها و آهن پوشیده شده باشند مثل تیر (عطارد).
اولین نظریه از این دنیاهای جدید در ژولای ۲۰۰۳ مطرح شد. تابلر و همكارانش تغییر اثر دوپلر در طیف هایی از ۹۵۰ ستاره نزدیك ر اندازه گرفتند. تقریباً ۱۵۰ تا از آنها كوتوله قرمز بودند با جرمی كم و سرد. و طیف یكی از این كوتوله ها كه Glies ۴۳۶ نامیده شد یك تغییر دوپلر منظم را نشان می‌داد. این دو موضوع مشخص می‌كند كه گردش بعضی از اجسام نادیده گرفته شده است تغییرات نور ستاره‌ها نیز شاید این موضوع باشد.
این ستاره در ۳۳ سال نوری در صورت فلكی اسد واقع شده است و كمتر از نیمی از جرم خورشید ما جرم دارد و احتمالاً عمری بیش از ۳ میلیون سال دارد.
باتلر می‌گوید: تقریباً ۷۰ درصد ستاره‌ها كوتوله قرمز هستند، اما آنها تنها ۲ یا ۳ درصد از روشنایی خورشید را دارند بنابراین آنها خیلی كم نوراند.
در حالیكه كوتوله های قرمز اغلب ستاره‌ها در كهكشان ها هستند، اختر شناسان می‌دانند كه آنها خیلی كوچكند زیرا بسیار كم نور می‌باشند. بر اساس قاعده وبل، تیم باتلر مشخص كرد كه این شی یك حركت تقریباً دایره ای را دنبال می‌كند (منظور سیاره)
دنیای جدید در اطراف Gliese ۴۳۶ روزش تنها ۶۴/۲ روز زمینی طول می‌كشد و در فاصله AU ۲۸% یا تقریباً ۳ درصد فاصله بین زمین و خورشید قرار دارد. در این‌چنین فاصله نزدیكی، جزر و مد و كشند احتمالاً چرخش سیاره را متوقف می‌كند. اخترشناسان برآورد می‌كنند در این سیاره دمای نیمروز تقریباً ۷۰۰ فارنهایت یا (k ۶۵۰ درجه) باشد.
ماركی گفت: «ما بر آورد می‌كنیم ۲۰ میلیون سیستم سیاره ای تنها در داخل كهكشان راه شیری موجود باشد.» یكی دیگر از سیارات با جرم شبیه نپتون در اطراف ستاره ۵۵ سرطان می‌چرخد و تقریباً ۱۸ برابر جرم زمین جرم دارد. و اضافه می‌شود به سه سیاره ای كه ستاره شناسان در اطراف این ستاره قبلاً كشف كرده بودند این اولین سیستم چهارگانه شناخته شده است. این كشف به طور كلی یك كشف جالب توجه است.
ماركی گفت: «بدیهی است كه ما در لبه نزدیك‌ترین سیستم سیاره ای هستیم. مثل ۹ سیاره ای كه می‌چرخند در اطراف خورشید ما» در شرایط جرم و سن، ۵۵ خرچنگ، ستاره‌ای شبیه خورشید است این یك سیستم مطالعه عالی است زیرا بیشترین شباهت را به منظومه شمسی ما دارد.»
این ستاره در ۴۱ سال نوری در صورت فلكی خرچنگ واقع شده است سه سیاره ای كه قبلاً شناخته شده بودند در اطراف ۵۵ خرچنگ به ترتیب هر ۱۵ روز، ۴۴۰ روز و ۳/۱۲ سال می چرخند. ماركی و تابلر دورترین سیارات را در سال ۲۰۰۲ كشف كرده بودند.
اینها غول های گازی شكل شبیه مشتری اند و آنها در فاصله دوری از خورشیدشان قرار دارند مثل مشتری در منظومه شمسی.
رابرافشیر: اخترشناس دانشگاه كالیفرنیا یك عضو از تیم باتلر راجع به طیف ۵۵ خرچنگ سالها مطالعه كرده است. او فهمیده بود جرمی كه نمی‌توانست به حساب بیاید جزء سه سیاره ای كه قبلاً كشف شده بود. و تغییر اندازه‌های دوپلر را می‌فرستاد ـ برگشت به سال ۱۹۸۷ ـ تا اینكه مك آرتور یك رشته عملیات را برای مطالعه این سیستم سازمان داد.
با استفاده از تلسكوپ ۲/۹ متری مك آرتور بیش از ۱۰۰ اندازه‌گیری دوپلر در یك محدوده در طی ۶ ماه بدست آورد ـ مثل عكس لحظه‌ای ۵۵ خرچنگ ـ آن جسم در زمانهای مختلف تغییر می‌كرد. برای بهتر توصیف كردن چرخش سیارات، آرتور اندازه‌گیری های فیشر با اندازه‌های خودش را تركیب كرد و او تكنیك های آماری را برای مدل سه چرخش به كاربرد. آرتور گفت: «من باید ادامه می‌دادم، من تصمیم گرفتم از ۱۰ هزار نوع شبیه‌سازی از این سیستم برای فهمیدن چرخش استفاده كنم.»
این تحلیل بیش از حد مشكل بود از چیزی كه ماركی آن را به عنوان «مدرك بی چون و چرا از سیاره چهارم» توصیف كرده بود. تیم مك آرتور از بایگانی داده های تلسكوپ فضایی هابل نیز استفاده كرد. تا نوسان سیستم ۵۵ خرچنگ را برآورد كند كه این هم كمك كرد تا جرم سیارات را تصحیح كند.
دنیای جدید در ۵۵ خرچنگ می‌چرخد در اطراف ستاره اش در یك مدار دایره ای هر ۸۱/۲ سال. این سیاره در AU ۰۳۸/۰ از ستاره اش واقع شده است. یعنی فقط ۴ درصد فاصله زمین از خورشید بنابراین احتمالاً كشند و گرانش چرخش آن را متوقف كرده است. با این وجود این ستاره از ستاره Gliese ۴۳۶ پر نورتر است و دما در سیاره رو به خورشید احتمالاً f ۲۰۰/۲ درجه (یا k ۱۵۰۰) است.

ترجمه :طاهره اسدی

منبع : انجمن نجوم آماتوری ایران (IAAS)