انگلیس ناتوان در فقرزدایی

در سال های ۲۰۰۶ - ۲۰۰۵ ، ۱۲ میلیون و ۷۰۰ هزار انگلیسی در فقر نسبی به سر می بردند كه این رقم در مقایسه با دوره ۲۰۰۵ - ۲۰۰۴ ، ۶۰۰ هزار نفر افزایش داشته است. این افزایش در میزان فقر نسبی برای نخستین بار پس از سال ۹۷ - ۱۹۹۶ رخ داد و به دوره طولانی كاهش فقر كه از سال ۱۹۶۱ وجود داشت پایان داد. این رشد در فقر نسبی نتیجه مستقیم رشد اندك درآمدهای پائین میان سال های ۲۰۰۶ - ۲۰۰۴ است.
با توجه به آمار و ارقام موجود می توان دریافت نرخ فقر پس از اضافه كردن هزینه های مسكن در انگلیس بیشتر می شود، زیرا افراد با درآمد كم، قسمت بیشتری از درآمد خود را صرف هزینه های مسكن می كنند. در حالی كه شاخص های فقر در طول دهه ۱۹۸۰ به طور قابل توجهی كاهش یافتند، این كاهش در اوایل دهه ۱۹۹۰ كند شد و در اواسط دهه مذكور متوقف گردید و بعد روند منفی در پیش گرفت تا این كه آخرین آمار نشانگر پایان دوره كاهش فقر است. بدین صورت كه از سال ۲۰۰۶ - ۲۰۰۴ فقر ۱‎/۱ درصد افزایش داشته است.
در مورد فقر شدید در انگلیس باید گفت براساس داده های منتشر نشده وزارت كار انگلیس یكی از گزارش های اخیر حزب كارگر در مورد فقر شدید، حاكی از افزایش فقرا در دوره های ۹۵ - ۱۹۹۴ و ۲۰۰۴ - ۲۰۰۳ است. فقر شدید به معنای زندگی با درآمدی كمتر از ۴۰ درصد درآمد متوسط جامعه است. همچنین احتمال دچار شدن به فقر شدید با افزایش اندك از ۸‎/۴ درصد در سال های ۹۵ - ۱۹۹۴ به ۸‎/۷ درصد در سال های ۲۰۰۶ - ۲۰۰۵ رسیده است.
این جریان ها به معنای ناكامی راهبردهای دولت انگلیس به منظور كمك به فقیرترین افراد جامعه است. از سوی دیگر به طور قطع كاهش نسبت قبلی درآمدهای این افراد در مقایسه با درآمدهای دیگر مردم جامعه، نتیجه مستقیم سیاست دولت است. برای مثال درآمد یك فرد مجرد و بدون فرزند بالای ۲۵ سال از حدود ۳۹ درصد درآمد میانگین جامعه در سال های ۹۷ - ۱۹۹۶ به ۳۱ درصد در سال های ۲۰۰۶ - ۲۰۰۵ رسیده است و برای زوج های انگلیسی كه در فقر شدید به سر می برند این رقم از ۳۶ درصد به ۲۹ درصد رسیده است.
از سوی دیگر به خاطر ماهیت ثبت آمار فقر كه معمولاً به دوره ای كوتاه می پردازد، دسته ای از مردم كه معمولاً فقیر نامیده نمی شوند، منابع درآمدی كمی دارند. برای مثال بخش عمده ای از افرادی كه خود اشتغال هستند در پائین ترین حد درآمد به سر می برند.
● رشد فقر در كودكان
در این بخش گذری بر وضع فقر میان گروه های مورد هدف سیاست های فقرزدایی دولت كارگری انگلیس یعنی كودكان، مستمری بگیران و بزرگسالان شاغل خواهیم داشت. در این رابطه با در نظر گرفتن ۶۰ درصد درآمد میانگین جامعه به عنوان خط فقر شاهد افزایش فقر نسبی در سال های ۲۰۰۶ - ۲۰۰۴ در میان كودكان و بزرگسالان هستیم. حال باید دید تغییر در میزان فقر در سال های اخیر چه تأثیری بر برداشت از عملكرد دولت انگلیس در رابطه با كاهش فقر دارد.
افزایش فقر در سال های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ تأثیر كمی بر برداشت عمومی از عملكرد دولت دارد. در طول دور اول حكومت حزب كارگر، میزان فقر به طور كلی ۲‎/۱ درصد كاهش یافت، این كاهش در طول دور دوم حكومت حزب مذكور با كمی سرعت گرفتن به ۲‎/۶ درصد رسید.
همچنین فقر میان كودكان و مستمری بگیران میان دو دوره مذكور كاهش یافته است ولی در مورد بزرگسالان شاغل، فقر به طور منظم كاهش نیافته است، زیرا این دسته از افراد كه در عین داشتن شغل، درآمد كمی دارند مورد توجه سیاست های فقرزدایی دولت فعلی نبوده اند. اگرچه احتمال درگیر شدن این دسته با فقر كمتر است ولی احتمال رویارویی با فقر در این دسته از افراد در سال های ۲۰۰۶ - ۲۰۰۵ افزایش یافته و هم اكنون احتمال آن به نسبت سال های ۹۷ - ۱۹۹۶ یعنی هنگام روی كار آمدن دولت بلر بیشتر شده است.
بیشتر درآمد كسانی كه در شرایط نزدیك به خط فقر زندگی می كنند از محل اعتبارات دولتی تأمین می شود و بنابراین تغییرات صورت گرفته در این اعتبارات، نقش مهمی در میزان فقر نسبی دارد. آمارهای نشان دهنده رابطه میان اعتبارات دولتی اختصاص یافته به افرادی كه نزدیك خط فقر زندگی می كنند و میزان فقر در این افراد، حاكی از آن است كه افزایش اعتبارات و هزینه های دولت در دوره ۲۰۰۶ - ۲۰۰۵ در مورد بیشتر خانواده های فقیر در مقایسه با سال قبل اندك بوده است و در مورد خانواده های دارای فرزند، برای نخستین بار از سال ۱۹۹۸ افزایش این اعتبارات كمتر از رشد خط فقر بوده است.
همچنین از سال ۲۰۰۲ - ۲۰۰۱ رشد حداكثری هزینه های در نظر گرفته شده برای خانواده های مستمری بگیری كه درآمد مشخصی ندارند به حد رشد خط فقر رسیده است.
اگرچه عوامل دیگری نیز درآمد افراد نزدیك به خط فقر را متأثر می سازد ولی رشد فقر در كودكان عملاً در سالی رخ داده كه شاهد كاهش اعتبارات دولتی اختصاص یافته به این افراد بوده ایم.
در ادامه این نوشته به فقر میان كودكان، مستمری بگیران و بزرگسالان شاغل بیشتر می پردازیم. درمورد فقر میان كودكان باید گفت تعداد كودكانی كه در دوره ۲۰۰۶ - ۲۰۰۵ در انگلستان در فقر به سر می بردند ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر بود كه نسبت به دوره ۲۰۰۵ - ۲۰۰۴ ، ۲۰۰ هزار نفر یا ۱‎/۴ درصد افزایش داشته است. این امر با توجه به سابقه ۶ سال موفقیت در كاهش فقر میان كودكان غیرمعمول است.
برای درك چرایی افزایش مذكور از سال ۲۰۰۴ باید تركیب تغییر در میزان فقر را مورد نظر قرار داد. براساس آمار موجود، عمده افزایش فقر در كودكان به خاطر آثار پیشامدی و اتفاقی است. به عبارت دیگر افزایش فقر به دلیل افزایش ریسك فقر برای خانواده های گوناگون بوده است. برای مثال میان تغییر در فقر كودكان در خانواده های دارای پدر و مادر و خانواده های دارای یكی از این ۲ نفر، اختلاف واضحی وجود دارد.
افزایش فقر در دوره ۲۰۰۶ - ۲۰۰۵ عمدتاً به دلیل افزایش خطر فقر برای كودكان در خانواده های دارای پدر و مادر است مگر در مواقعی كه هر دوی والدین شاغل باشند. همچنین میزان فقر كودكان در خانواده هایی كه فقط یكی از والدین در آنها حضور دارند روندی منفی دارد و به طور كلی احتمال این كه این كودكان با فقر مواجه شوند بیشتر است.
در دوره ۲ ساله ۲۰۰۵ - ۲۰۰۴ فقر در میان كودكانی كه در خانواده هایی با هر دوی والدین زندگی می كردند ۵۷ درصد بود ولی این درصد در سال ۲۰۰۶ - ۲۰۰۵ به ۶۰ درصد رسید. این در حالی است كه هدف دولت برای كاهش فقر كودكان در دوره ۲۰۰۵ - ۲۰۰۴ كاهش میزان آن به یك چهارم سطح فقر كودكان در دوره ۹۹ - ۱۹۹۸ بود ولی این هدف محقق نشده است. زیرا برای تحقق آن باید آمار كودكانی كه در فقر به سر می برند ۳۰۰ هزار نفر كاهش می یافت. همچنین افزایش فقر در كودكان میان سال های ۲۰۰۶ - ۲۰۰۴ نشانگر دست نیافتن دولت به اهداف سال ۲۰۰۴ خود، یعنی كاهش ۴۰۰ هزار نفری تعداد كودكان فقیر تا زمان حال است.
دولت كارگری انگلیس علاوه بر هدف بالا، بر آن است كه فقر كودكان را در دوره ۱۱ - ۲۰۱۰ به نصف میزان فقر در این گروه از افراد به نسبت سال ۹۹ - ۱۹۹۸ برساند. پیشرفت در این هدف با استفاده از این معیارها اندازه گیری می شود: معیار اندازه گیری فقر نسبی و كامل و معیار اندازه گیری محرومیت از امكانات مادی. از سوی دیگر باید گفت براساس تعاریف صورت گرفته از فقر (داشتن درآمد كمتر از ۶۰ درصد حد متوسط جامعه) تعداد كودكان فقیر در انگلیس میان سال های ۵ - ۲۰۰۴ افزایش یافته و به ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر رسیده است. این امر در تناقض با سیاست دولت انگلیس در كاهش ۵۰درصدی فقر كودكان تا سال ۲۰۱۱ است، زیرا برای تحقق آن باید تا سال ۲۰۰۶ سالانه ۶۰۰ هزار نفر (۱۷ درصد) كاهش می یافت و در ۵ سال باقی مانده تا سال ۲۰۱۱ هم باید جمعاً ۱ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر كاهش یابد. یعنی در ۵ سال آینده فقر كودكان باید سالانه ۲۰۰ هزار نفر كاهش یابد.
برای تحقق هدف دولت انگلیس در كاهش ۵۰ درصدی فقر كودكان تا سال ۲۰۱۱ تنها با تداوم افزایش هزینه ها در این باره یعنی حدود ۴‎/۵ میلیارد پوند است كه شانس ۵۰- ۵۰ برای حصول این هدف وجود دارد.
ولی بودجه سال ۲۰۰۷ انگلیس تغییرات بسیاری برای هزینه های دولت در فقرزدایی را موجب می گردد و براساس برآوردهای انجام شده، تعداد كودكان فقیر در سال ۲۰۱۱ - ۲۰۱۰ ، ۸۰۰ هزار نفر بیش از میزان پیش بینی شده در برنامه دولت خواهد بود.
اكنون روشن است كه هزینه های دولت در بخش مبارزه با فقر كودكان تنها در صورتی محقق می شود كه برنامه ای سختگیرانه برای بازبینی بر هزینه های صحیح در بخش های خدمات عمومی مثل بهداشت، دفاع، حمل و نقل و حمایت از محیط زیست اجرا شود. سناریوی دیگر این است كه دولت تأمین هزینه ها برای كاهش فقر را به سال های آینده موكول كند. با این كار دولت عملاً به برنامه های خود در مورد كاهش فقر كودكان عمل نكرده است.
● خروج مستمری بگیران از دایره فقر
در حالی كه در سال های اخیر شاهد گسترش فقر میان بیشتر مردم انگلیس بوده ایم، فقر میان مستمری بگیران و بازنشستگان در دوره ۲۰۰۶ - ۲۰۰۵ ، ۰‎/۶درصد كاهش یافته است. هم اكنون ۱ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر مستمری بگیر در فقر به سر می برند. قابل ذكر است نرخ فقر میان این دسته از افراد ۱۷ درصد است كه از نرخ فقر ۲۲ درصدی میان گروه های آسیب پذیر دیگر جامعه انگلیس كمتر است.
جالب توجه است كه فقر مستمری بگیران در طول سال های اخیر به سرعت كاهش یافته به طوری كه با كم شدن فقر این افراد به میزان ۱۲ درصد، بیش از یك سوم این افراد از زمان سال های ۹۷ - ۱۹۹۶ از دایره فقر خارج شده اند. گفتنی است كه این كاهش عمدتاً در دور دوم حكومت حزب كارگر صورت گرفته است.
● افزایش فقر نسبی
فقر میان انگلیسی های شاغل از سال ۱۹۹۶ تغییر كمی داشته است. با این حال براساس آخرین آمارها ۴ میلیون انگلیسی فاقد فرزند در فقر به سر می برند كه نشانگر افزایش چشمگیر ۳۰۰ هزار نفری در آمار این افراد است. نرخ فقر در این دسته از فقرای انگلیسی هم اكنون ۱۷‎/۵ درصد است كه بالاترین ركورد نرخ فقر میان افراد شاغل فاقد فرزند از ۱۹۶۱ است.
آمارها نشان می دهد افزایش اندك در فقر نسبی میان افراد مجرد شاغل در طول دوره مورد بررسی نتیجه ۲ عامل بوده است: افزایش اشتغال منجر به بررسی فقر میان خانواده هایی شده كه افراد بالغ آن به كار اشتغال دارند ولی قبلاً خانواده هایی مورد توجه بود كه افراد بالغ آن بیكار بودند. آثار پیشامدهای ناگهانی بر افزایش فقر موجب مواجه شدن بیشتر خانواده ها با خطر فقر نسبی شده است. این امر بویژه در خانواده هایی كه فقط یكی از زوجین مشغول كار دائم است برجسته تر است.
● رشد فقر مطلق
همه آمارهای مربوط به فقر در انگلیس تا اینجای این نوشته مبتنی بر برآوردهای نسبی از فقر بوده اند، به این معنا كه معیارهای فقر و حد تعیین خط فقر هر سال با توجه به رشد درآمد میانگین جامعه تغییر كرده است.
بنابراین خط فقر مورد نظر كه در دوره ۹۷ - ،۱۹۹۶ به میزان ۶۰ درصد میانگین درآمد جامعه بود هم اكنون با شاخص های زندگی در انگلیس هماهنگی ندارد، در نتیجه در صورت در نظر گرفتن ۶۰ درصد از میانگین درآمدهای جامعه برای محاسبه جمعیت زیر خط فقر، افرادی كه زیر این خط قرار می گیرند، دچار فقر مطلق خواهند بود. براین اساس ۷ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر یعنی ۱۲‎/۶ درصد جمعیت انگلیس در فقر كامل به سر می برند. این رقم در مقایسه با آمار دوره دو ساله ۲۰۰۵ - ۲۰۰۴ ، ۴۰۰ هزار نفر افزایش داشته است. در واقع تغییر سالانه فقر مطلق و افزایش آن از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶ غیرمعمول بوده است.
همچنین در سال های ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ شاهد افزایش اندك فقر كودكان به میزان ۰‎/۴درصد بوده ایم. اگرچه این رقم و ارقام مشابه با آن با عدد صفر فاصله زیادی ندارند و شاید از نظر بسیاری افراد قابل توجه نباشند ولی این افزایش اندك میزان فقر غیرمعمول است زیرا برای مثال برای نخستین بار است كه از ۱۹۹۲ با افزایش فقر در كودكان روبرو هستیم. در مورد مستمری بگیران و بازنشستگان هم با افزایش ۰‎/۲ درصدی میزان فقر مطلق روبرو بوده ایم. همچنین افزایش فقر مطلق بیش از همه در مورد انگلیسی های فاقد خانواده و شاغل رخ داده است، احتمال فروغلتیدن آن دسته از افراد در فقر مطلق ۰‎/۹ درصد افزایش داشته است.
با توجه به این امر كه سال ۲۰۰۶ نخستین سالی نبوده كه افرادمذكور از ۱۹۹۶ یعنی زمان روی كار آمدن دولت كارگری انگلیس با افزایش میزان فقر مطلق مواجه شده اند.

منبع : روزنامه ایران