جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا


آدونیس؛ بامداد شعر عرب


آدونیس؛ بامداد شعر عرب
ادبیات معاصر جهان عرب شاعران بزرگی دارد که پای خود را فراتر از گلیم شهرت در ادبیات عرب گذاشتند و نام و اثر خود را به سمع و نظر علاقه مندان ادبیات جهان رساندند. یکی از آنها علی احمد سعید ملقب به آدونیس است که به تازگی کتابی با نام «لمس کردن روشنایی» از او با ترجمه حمید کریم خانی توسط نشر آهنگ دیگر روانه بازار کتاب شده است. این کتاب از زمره مجموعه شعرهای قابل توجهی است که توسط انتشارات ذکر شده در اواخر سال گذشته منتشر شده است.
در این نوشتار نگاهی به جهان شعری آدونیس از دریچه این کتاب خواهم داشت.آدونیس نقش بسیار مهمی در جهت نو کردن ادبیات معاصر عرب داشته است. شاعر سوریه ای عرب زبان از همان بدو جوانی که نخستین شعرهایش را می نوشت به خوبی به دگرگونی ها و تغییرات جهانی واقف بود و می دانست که اگر می خواهد از قطار سریع السیر آینده جا نماند باید نگاه و تفکرش را با دگرگونی های جهان هماهنگ کند.
به همین سبب با توجه به آگاهی اش به سنت ها، در شعر خود حرکت های نوینی را ایجاد کرد که در آنها سنت ها حفظ شده بودند. آدونیس در فضای اجتماعی ذهنی خود به رغم وسوسه نگاه به گذشته، در سطرهای شعر به آینده حرکت می کند. این حرکت به سمت آینده نه صرفاً در مضمون و معنا که حتی در فرم و ساختار کارهایش هم دیده می شود.
او با خواندن آثار روشنفکران مهم غرب و همچنین مطالعه دقیق در باب روانشناسی روز جهان فلسفه ای وارد شعر خود کرد که در شعر عرب سابقه نداشته است.من قدرت تغییر دادن دارم/ نام من این است/ چاشنی انفجار تمدن.آدونیس شاعری خانه به دوش است. این مساله را به خوبی می توان با دقت کردن در شعرهای مجموعه «لمس کردن روشنایی» دریافت. شعرهای او پر از تجربه فضاهای مختلف است که حاصل گذرش از مکان های گوناگون است.
انسان ها با معیارهای متفاوت را می بیند و تفکرات و نگرش های متفاوت را تجربه می کند. از درون کسب این تجربیات، سطرهای شعرش مثل رودی از سرچشمه به طور خودجوش بیرون می زند و آدونیس را نماینده نسل تازه ادبیات عرب می کند. او دنیا را از بابل تا پاریس، از پاریس تا نیویورک و از برلین تا بیروت دور می زند تا خون ادبیات جهان در اثرش جریان بیابد و حقیقت را در هر جایی جست وجو می کند.
آدونیس شعر خود را از انسجام بیرونی عریان می کند. او مفاهیم متضاد و متناقض را در یکدیگر می آمیزد و آنها را تکه تکه می کند و طبقه بندی عقاید و روش ها را به هم می ریزد. شاعر سوری دوست دارد خواننده را سرگردان ببیند تا به او بفهماند بدون پیش داوری به جهان بنگرد. غالباً شعرهای وی بلند است که در این بلندی شعر ما با فضاهای مختلف و متنوعی روبه رو می شویم که مدام در حال قطع شدن و امتداد پیدا کردن در یکدیگر هستند که همین موضوع سبب پدیداری فرم های نو در شعرهای او شده است.
انسان در آثار آدونیس جایگاه ویژه ای دارد. زیرا انسان های متفاوت و متنوعی در زندگی آدونیس از سرزمین های مختلف حضور داشته اند. او به انسان در ژرفای اندیشه اش می نگرد. انسانی که در مفاهیم گوناگونی شکل می گیرد و حرکت می کند و شاعر در او به دنبال ظرافت های درونی است. شاعر از نمادها و سمبل های تاریخی سرزمین اعراب به خوبی در جهت شکل گیری ظرافت شخصیت های شعرهایش استفاده می کند و این استفاده تبدیل به یک شاخصه در آثار وی شده است.
آدونیس در شعرهای خود با قدرت در مقابل اسیری انسان مدرن می ایستد و سیستم های اقتصادی و قدرت مدار را به باد نقد می گیرد. با نفرت از خشونت حرف می زند.آثار آدونیس به زبان های زنده دنیا ترجمه شده است. زیرا درونمایه شعر او مدرنیته است. به جهان پیرامون خود مدرن می نگرد و کلامش هم بالطبع پرورده نگاه اوست.
به خاطر این است که امروز شعرهای آدونیس برای جوانان عرب زبان ارزشمند است و بی شک می توان او را بامداد شعر عرب دانست. «لمس کردن روشنایی» با ترجمه حمید کریم خانی مجموعه ای از شعرهای این شاعر عرب زبان جهان است که در آن می توان به افکار و نگرش های او پی برد. مطمئناً خواندن این کتاب برای کسانی که علاقه به خواندن آثار شاعران جهان دارند، جذاب خواهد بود.
شمارگان؛ ۱۱۰۰ نسخه
چاپ اول؛ ۱۳۸۵
موسسه انتشاراتی آهنگ دیگر
علیرضا فراهانی
منبع : روزنامه شرق


همچنین مشاهده کنید