جمعه, ۱۰ فروردین, ۱۴۰۳ / 29 March, 2024
مجله ویستا

تاریخ معاصر دندانپزشکی ایران


تاریخ معاصر دندانپزشکی ایران
در دوره قاجاریه طب ایران به تدریج از سنتی به اروپایی تبدیل گشت و بنظر می رسد طب مدرن ایران نیز از مدرسه دارالفنون آغاز شده است.
قبل از تأسیس دارالفنون، طب بطور كلی سنتی بوده و درمانها بطور تجربی و بدون پایه علمی با وسایل بسیار ابتدایی و توسط افراد فاقد صلاحیت انجام می شد و شاید در حال حاضر هم در برخی نقاط دور افتاده انجام شود.
برای درد دندان، عطارها از داروهای گیاهی مانند روغن نخود، آب پیاز، شیره انجیر، تریاك و برای رفع آبسه های دندانی از صمغ كتیرا و باقلا و آرد گندم سرخ شده در روغن استفاده می كردند.
كشیدن دندان ها توسط دلاكهای حمام و سلمانی ها و بدون بی حسی به نحوی بسیار دردناك و وحشت آور انجام می شده و گاهی سلمانی ها این كار را بصورت دوره گرد در محلات انجام می دادند.
پوسیدگیهای دندانی، دندانهای تغییر رنگ یافته بر اثر ضربه، دندانهای شكسته و فضاهای بی دندانی (ناشی از كشیدن دندان)همه توسط روكش های طلا كه توسط زرگرهای ماهر ساخته می شد ترمیم می گشت. این روكشها را استامپ یا استامپه و یا شارپی می نامیدند. شارپی از نام دستگاهی بنام شارپ گرفته شده كه این روكشها توسط آن ساخته میشد.
تأسیس و افتتاح رسمی دارالفنون تهران در سال ۱۲۲۸ ه.ش توسط امیركبیر صدر اعظم ناصرالدین شاه انجام شد و سرآغاز معرفی نظام جدید آموزش و از اقدامات مهم فرهنگی كشور می باشد.
دارالفنون اولین مدرسه دولتی ایران بوده و به كمك استادان اروپایی آموزش رشته های مختلف در آن آغاز گشت. رشته پزشكی دارالفنون قبل از تأسیس دانشگاه تهران تنها مركز آموزش طبابت در ایران بود.
درآبانماه سال ۱۲۹۷ شمسی مدرسه طب از مدرسه دارالفنون جدا شد و مرحوم دكتر لقمان الدوله به ریاست آن منصوب گردید.
دانشگاه تهران در عهد رضا شاه تأسیس گردید و نخستین قسمت آن كه ساخته شد، تالار تشریح بود كه در سال ۱۳۱۳شمسی افتتاح گردید. در سال ۱۳۱۶ كلیه قسمتهای دانشكده طب به ساختمان جدید دانشگاه تهران منتقل شد و شروع بكار نمود. در سال ۱۳۳۵ دو رشته داروسازی و دندانپزشكی كه از شعب دانشكده پزشكی بود، بصورت مستقل درآمد. بیمارستان امیر اعلم علاوه بر بخشهای متعدد پزشكی، دارای بخش دندانپزشكی و جراحی فك و صورت ، شامل پرتونگاری و دو درمانگاه عمومی، آموزشی و اطاق عمل بود.
از سال ۱۲۹۰ شمسی پرداختن به حرفه های طبابت، داروسازی و دندانسازی موكول به تحصیل و دریافت اجازه نامه رسمی از وزارت معارف شد.
در سال ۱۳۰۰ در تهران تنها ۳ نفر دندانپزشك بودند: دكتر فالك كوش میلچارسكی(اهل لهستان، دندانپزشك مخصوص رضا شاه و از تكنسین های فوق العاده پروتز دندانی) دكتر اتكیناشتومپ(تبعه سوئیس، دندانپزشك مخصوص اتابك)، دكتر هارطیون استپانیان(اهل تركیه و از زمره پزشكان دربار)
در سال ۱۳۰۷ رضا شاه طی فرمانی دستور تأسیس مدرسه دندانسازی را صادر كرد و دو سال بعد این مدرسه شروع بكار نمود. محل اولیه این مدرسه، در دارالفنون بود و مدیریت فنی آن را دكتر میلچارسكی بعهده داشت.
در سال ۱۳۱۶ با تاسیس دانشگاه تهران در محل فعلی، مدرسه طب و شعب مربوط به آن به این مكان نقل مكان كردند و شرط ورود به این دانشكده ها دارا بودن دیپلم كامل متوسطه تعیین گشت.
در ادامه شكل گیری دندانپزشكی كشور، در سال ۱۳۲۲ شورای دانشگاه، اطلاق كلمه دندانپزشك بجای طبیب دندانساز و دندانساز بجای مكانیسین دندان را پذیرفت و از سال ۱۳۲۴ گواهی نامه رسمی و پروانه اشتغال به كار فارغ التحصیلان دندانپزشكی با عنوان دندانپزشك صادر شد.
دوره دانشكده دانشگاه تهران تا سال ۱۳۳۰، ۴ سال، از آنسال تا ۱۳۴۸، ۵ سال و بعد از آن تاكنون ۶ سال بوده است.
در سال ۱۳۵۵ مدرسه دندانسازی از دانشكده پزشكی مجزا گردید و دانشكده دندانپزشكی نامیده شد. گروههای آموزشی اولیه عبارت بودند از: ارتودنسی، بیماریهای دهان پروتز ، جراحی و دندانپزشكی عملی.
از سال ۱۳۳۹ عضویت پزشكان و دندانپزشكان در سازمان نظام پزشكی اجباری شد و این سازمان مرجع رسیدگی به تخلفات و شكایات در رابطه با امور پزشكی و دندانپزشكی قرار گرفت. در رأس آن هیأت مدیره سازمان قرار دارد كه تعداد دندانپزشكان آن دو نفر است.
در سال تحصیلی ۳۹-۱۳۳۸ آموزشگاه پرستاری دندانپزشكی در مقطع فوق دیپلم با هدف آموزش دستیار دندانپزشك آغاز به كار نمود. اولین نشریه دندانپزشكی كشور« نشریه دانشكده دندانپزشكی دانشگاه تهران» در سال ۱۳۳۶ منتشر شد و بعدها به مجله دانشكده دندانپزشكی تغییر نام یافت.
در سال ۱۳۴۰ ، چهار كرسی جدید تشخیص پروتز ثابت جراحی فك و صورت و كالبد شناسی دندان ایجاد شد و در سال ۱۳۴۴ آموزشگاه بهداشت دهان و دندان تأسیس گردید كه مدرك آن فوق دیپلم می باشد. سرانجام بهره برداری از ساختمان جدید دانشكده در سال ۱۳۴۵ با ظرفیت ۲۰۰ دانشجو انجام گرفت كه دكتر محسن سیاح اولین رئیس آن و این دانشكده، اولین دانشكده دندانپزشكی كشور می باشد.
در سال ۱۳۴۴ در پی احداث دانشگاه ملی ایران، دانشكده دندانپزشكی این دانشگاه بعنوان دومین دانشكده دندانپزشكی كشور كار خود را با ۱۲۰ دانشجو آغاز كرد. در سال ۱۳۴۶ آموزشگاه تربیت تكنسین های پروتز دندانی در این دانشكده تأسیس یافت و در سال ۱۳۴۷ آموزشگاه عالی بهداشت دهان و دندان دانشكده شروع به فعالیت كرد. در سال ۱۳۶۱ نام دانشگاه ملی ایران به دانشگاه شهید بهشتی تغییر یافت.
پس از دانشكده دندانپزشكی دانشگاه ملی تا سال ۱۳۵۷، تعداد دانشكده های دندانپزشكی به ۵عدد افزایش یافت: مشهد ۱۳۴۴ شیراز ۱۳۴۸ اصفهان ۱۳۵۲
تا قبل از انقلاب ، تنها دو دانشكده دندانپزشكی تهران و ملی ایران فقط در ۵ رشته ارتودنسی، پریودنتولوژی، بیماریهای دهان وتشخیص، پروتز و جراحی فك و دهان و صورت دوره های تخصصی ایجاد گردیده بود و پس از انقلاب تعداد رشته های تخصصی به ۱۱ رشته رسید كه هرساله از طریق آزمون پذیرش دستیاری ، تعدادی دستیار تخصصی می پذیرند.
وظیفه تربیت و آموزش كادر درمانی دندانپزشكی(دندانپزشك، بهداشتكار دهان ودندان و تكنسین پروتز دندان) تا سال ۱۳۶۴ به عهده وزارت فرهنگ و آموزش عالی و از آن پس به عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی گذاشته شد.
هم اكنون مراكز آموزش دندانپزشكی شامل ۱۶ دانشكده دندانپزشكی زیر نظر وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكی و دو دانشكده دندانپزشكی دانشگاه آزاد اسلامی(واحد تهران و واحد خوراسگان اصفهان) می باشد. در سالهای اخیر مراكز آموزش بهداشتكاران دهان ودندان به دانشكده های دندانپزشكی تبدیل شده است.
آموزش دندانپزشكی عمومی در سالهای قبل از انقلاب، تنها در ۴ دانشكده تهران، ملی، مشهد و شیراز بصورت سالی ترمی و واحدی با گذراندن ۲۴۰ واحد درسی شامل علوم پایه، پره كلینیك و كلینیك انجام می شد.
در حال حاضر برنامه شامل ۲۰۵-۲۰۲ واحد درسی و طول دوره ۶ سال است. پس از دو سال و گذراندن ۶۸ واحد دروس عمومی و علوم پایه، دانشجویان وارد دوره بالینی (پره كلینیك و كلینیك) می شوند و آموزش خود را با حضور بیماران ادامه می دهند. در انتهای دوره ۶ ساله و پایان یافتن واحدها و ارائه پایان نامه به ارزش ۶ واحد، فارغ التحصیل می شوند. در مورخ ۲۱/۷/۱۳۷۲ امتحان جامع علوم پایه دندانپزشكی و داروسازی تصویب شد و از آن زمان به بعد لازم الاجرا گردیده است.
رشته های وابسته به دندانپزشكی ، دوره دو ساله (كاردانی) بهداشت دهان ودندان (پرستاری دندانپزشكی) و تكنسین ساخت پروتز دندانی می باشد.
ادامه تحصیل و دریافت درجه تخصصی پس از فارغ التحصیل شدن در رشته دندانپزشكی عمومی در ۱۰ رشته(ارتودنسی، اطفال، اندودنتیكس، پاتولوژی، پروتز، پریودنتیكس، ترمیمی، تشخیص بیماریهای دهان، جراحی دهان و فك و صورت و رادیولوژی دهان) در داخل كشور امكان پذیر است.
اولین امتحان تخصصی در سال ۱۳۵۳ در دانشگاه تهران بطور داخلی انجام گرفت. اولین امتحان سراسری در دانشگاه ملی در سال ۱۳۵۴ انجام شد و سپس یك دوره دیگر امتحان در سال ۵۶-۱۳۵۵ برگزار گردید.
پس از پیروزی انقلاب تا كنون ۱۶ دوره امتحان توسط دبیرخانه شورای آموزش دندانپزشكی و تخصصی كشور برای گزینش دانشجوی دوره دستیاری انجام گرفته است. همچنین به مننظور رسمی شدن درجه تخصصی دانشجویان فارغ التحصیل رشته های مختلف تخصصی تا كنون ۱۸ دوره امتحانات بورد تخصصی بصورت متمركز برگزار گردیده است. اولین فعالیت صنفی دندانپزشكی تأسیس سندیكای دندانسازان ایران در سال ۱۳۲۲ می باشد. فعالیتهای محدود علمی و فنی حاصل تلاش این سندیكا بود.
در سال ۱۳۲۹ كانون دندانپزشكان ایران بوجود آمد كه خود بخود بدون اعلام انحلال در سال ۱۳۳۵ منحل شد. سومین مجمع علمی صنفی دندانپزشكی در ۲۴ دیماه ۱۳۴۱ با نام جامعه دندانپزشكان ایران بنیان نهاده شد كه چون مبانی مستحكمی داشت، دندانپزشكان ایرانی آن را خانه انگاشتند و در حفظ و بقا و اعتلای آن كوشیدند. این جامعه بعدها به نام جامعه دندانپزشكی ایران تغییر نام داد تا فراگیر همه حرف وابسته به دندانپزشكی باشد.
در سال ۱۳۶۱ جامعه اسلامی دندانپزشكان تشكیل شد و در سال ۱۳۶۹ انجمن دندانپزشكی جمهوری اسلامی ایران را به ثبت رسانده و فعالیت خود را آغاز كردند.
بالاخره در سال ۱۳۷۵ بین هیأت مدیره انجمن دندانپزشكی ایران و جامعه دندانپزشكی ایران ادغام صورت گرفت و هم اكنون به نام انجمن دندانپزشكی ایران ، خانه دندانپزشكان ایرانی می باشد .
منبع : اداره سلامت دهان و دندان


همچنین مشاهده کنید