پنجشنبه, ۹ فروردین, ۱۴۰۳ / 28 March, 2024
مجله ویستا


انواع فرهنگها


انواع فرهنگها
درزیردونمونه ازسازمانهایی رامثال میزنیم که بادرهم آمیختن ویژگیهایی که قبلاذکرنمودیم،فرهنگهایی متفاوت برآنهاحاکم گشته است:
سازمان الف) این سازمان یک شرکت تولیدی است.درآن قوانین ومقررات زیادی وجودداردکه کارکنان بایدآنهارارعایت کنند.هرکارگریاکارمندهدفهای خاصی داردکه بایدبه هنگام انجام وظیفه آنهاراتامین کند.مدیران برکارکنان نظارت مستقیم ودقیق دارندتاهیچ نوع انحرافی به وجودنیاید.افراددرکارخوداستقلال وآزادی عمل زیادی ندارند.به آنهاگفته میشودکه چنانچه باهرمسئلۀ تازه ای روبرو شدندآن راباسرپرست خوددرمیان بگذارندتااوراه حل آنراارائه نماید.همۀ کارکنان بایدازطریق کانالهای رسمی ارتباط برقرارکنند.ازآنجاکه مدیریت سازمان نسبت به صداقت ودرستی افراداطمینان واعتمادندارد،ازاینروکنترل بسیارشدیدی برآنهااعمال میکند.مدیران وکارکنان به وسیلۀ مقامات سازمان به استخدام شرکت درمیایندوهرچندمدت یکباربه سازمانهای مختلف نقل وانتقال میابند.آنهاهیچگاه به صورت افرادمتخصص درنمیایند،بلکه به صورت افراد"همه کاره"درمیایندکه هرکاری رابه مقداراندک میدانند.دراین شرکت به تلاش،وفاداری،همکاری واجتناب ازخطاارزش وپاداش زیادی داده میشود.
سازمان ب) این سازمان هم یک شرکت تولیدی است،ولی درآن هیچ قوانین ومقرراتی وجودندارد.به افراداعتمادزیادی میشود،هیچ نوع نظارت وکنترلی برآنهااعمال نمیگرددوآنهابسیارسخت کوشند.افرادتشویق میشوندتامساله هاراخودشان حل کنندواگرصلاح بدانندمیتواننددرآن مواردباسرپرستان خودمشورت کنندوازآنهاکمک بگیرند.مدیریت عالی سازمان به پدیدۀ سلسله مراتب اختیارات وسطوح مدیریت اهمیت زیادی نمیدهد.همچنین اعضای سازمان تشویق میشوندتادارای نوعی مهارتهای خاص گردند.دراین شرکت تفاوت بین دوایر،تفاوتهای فردی وداشتن سلیقه های متفاوت یک امرعادی است.به هنگام ارزیابی مدیران،تنهاآنهارابراساس عملکرددایره شان موردارزیابی وقضاوت قرارنمیدهند؛بلکه مسالۀ ایجادهماهنگی بین آن دایره وسایردوایرسازمان نیزموردتوجه قرارمیگیرد.پاداشهابه کسانی تعلق میگیردیاکسانی ارتقامیابندکه درسازمان نقشی مهمترایفاکرده باشند،حتی اگراین افراددارای نظرهای عجیب،رفتارهای شخصی غیرمعمول یاعادتهای نامتعارف باشند.
● انواع فرهنگها:
یک پژوهشگر[۱]ازدانشگاه ایموری تحقیقی انجام دادودرنتیجه متوجه شدکه سازمانهای کنونی دارای چهارنوع فرهنگ هستند.اوآنهارامکتب،باشگاه،تیم بیس بال ودژنظامی نامید[۲].
▪ مکتب:
محلی است که افرادمستقردرآن میخواهندازهمۀ ریزه کاریهای کاری که به آنهامشغول هستندآگاهی یابندودرآن استادوخبره شوند.این شرکتهابیشتردرصددجذب واستخدام فارغ التحصیلان دانشگاههاهستندوسپس آنهارابرای کارهای تخصصی وانجام وظایف خاص تربیت میکنند.شرکت آی بی ام یکی ازبهترین نمونه های این سازمانهاست.شرکتهای کوکاکولاوجنرال موتورزهم به همین گونه عمل میکنند.
▪ باشگاه:
این شرکتهابرای افرادوفادارومتعهدکه برای شرایط کارموجودمناسب باشند،ارزش زیادی قائل هستند.دراین شرکتهاسابقۀ خدمت وارشدیت اهمیت زیادی دارد،همچنین سن وتجربه نقشهایی مهم ایفامیکنند.برعکس شرکتهایی که جنبۀ مکتبی دارند،دراین شرکتهاافرادمتخصص نمیشوند،ولی انواع واقسام کارهارامیاموزند.شرکت تلفن بل وشرکت هواپیمایی دلتا،ارتش وسازمانهای دولتی ازاین گونه سازمانهاهستند.
▪ تیم بیس بال:
این سازمانهابرای کسانیکه میخواهندابتکارعمل به خرج دهندوخطرپذیری بالایی دارندبهشت موعودهستند.دراین شرکتهاهمۀ افرادیکه دارای استعدادبالایی باشند،صرف نظرازاینکه دارای چه سنی ویاچه میزان تجربه هستند،پذیرفته میشوند.درآنجاپاداش برمبنای میزان تولیدتعیین میشود.ازآنجاکه این شرکتهاآزادی عمل زیادی به افرادمیدهندودستمزدیاحقوقهای کلانی پرداخت میکنند،درآنهابه روی همۀ داوطلبان چالشگروجاه طلب بازاست.نمونه های آن عبارتندازسازمانهای حقوقی،مشاوره ای،موسسات حسابداری،تولیدکنندگان نرم افزاروشرکتهایی که درزمینۀ زیست شناسی تحقیق میکنند.
▪ دژنظامی:
ویژگی مهم شرکتهایی که حالت تیم بیس بال رادارنداینستکه به خلاقیت ونوآوری ارج مینهند،ولی خصوصیت بارزسازمانهایی که این پژوهشگرآنهارابه دژ نظامی تشبیه کرده اینستکه درآنهامسالۀ امنیت شغلی ازاهمیت بالایی برخوردارنیست.بسیاری ازشرکتهایی که به صورت مکتب،باشگاه یاتیم بیس بال هستند،درپی درآمدهای کلان میباشند.سازمانهایی که این پژوهشگرآنهارادژ نظامی نامیده است هیچ نوع تعهدی به امنیت شغلی ندارند؛ازینروبرای کسانی مناسب استکه دوست دارندمرتبامحل کارخودراتغییردهند.نمونه های آن عبارتندازهتل ها،سالنهای غذاخوری وشرکتهای استخراج واکتشاف نفت وگاز.
پژوهشگرمزبوردریافت که بسیاری ازسازمانهابه گونه ای نیستندکه بتوان آنهارادریکی ازاین چهارگروه جای داد.بسیاری ازآنهادارای ترکیب یامجموعه ای ازفرهنگهاهستند؛برخی هم مراحل انتقالی رامیگذرانند.برای مثال درواحدهای مختلف شرکت جنرال الکتریک میتوان فرهنگهای متفاوتی رامشاهده کرد.شرکت کامپیوتراپل به صورت یک تیم بیس بال شروع به کارکرد،ولی اینک به صورت یک مکتب درآمده است.
این پژوهشگردریافت که این چهارنوع فرهنگ میتوانندشخصیتهای مختلف رابه خودجذب نمایندواینکه سازگاری بین فرهنگ سازمانی وشخصیت فردمیتواندتعیین کنندۀ مسیرترقی او(درسلسله مراتب مدیریت)باشد.برای مثال،کسیکه خطرپذیراست میکوشددرشرکتی استخدام شودکه به صورت یک تیم بیس بال است،ولی اگرواردشرکتی شودکه همانندیک مکتب است،به هیچ کجانخواهدرسید.
۱- Jeffrey Sonnenfeld
۲- C. Hymowitz. "Which Culture Fits you?" Wall Street Journal(July ۱۷,۱۹۸۹), p. B۱.
منبع : وبلاگ علی دوست محمدی


همچنین مشاهده کنید