سوالاتی چنددرخصوص رسانه درجهان اطلاعات

● سوال۱- عامل کنترل درجریان بین المللی اطلاعات ازدیدگاه الگوی همگراچه تعاریف وانواعی دارد؟اخبارخارجی صداوسیماراازاین منظرموردنقدوبررسی قراردهید.
▪ پاسخ- درمراحل تولیدوتوزیع جریان بین المللی،جنبۀ کنترل ازنظرسنجش وپیچیدگی یکی ازمهمترین متغیرهاست.کنترل ونظارت نظام میتواندچندین شکل به خودبگیرد؛میتواندازبیرون،ساختارنظام رسانه ای یاارتباطی معینی باشد،یاازدرون،برآن تحمیل شود.برخی کنترلهاواقعی(یعنی رسمی،قانونی،فنی)است،برخی دیگرادراکی وتصوری(یعنی غیررسمی ومبتنی برقانونهاوقاعده های نانوشته که تنهاازگرایشهای فرهنگی ومرامی نظام موردبررسی فهمیده میشود).
▪ بدین ترتیب،متغیرکنترل رامیتوان به چهارمقولۀ متمایزدیگرتقسیم فرعی کرد:
۱) "کنترلهای واقعی درونی:
این کنترلهاعبارتست ازقوانین ومقررات خاص همچون قوانین آموزشی،صلاحیتهای حرفه ای،قوانین داخلی وسلسله مراتب ایجادونهادی شدۀ رسمی خودنظام که اعضای نظام ارتباطی،خودراتابع آنهامیدانند".دراخبارخارجی صداوسیمابه نظرمیرسدبنابرشرح وظایفی که به موجب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران برای رسانۀ ملی تعریف گردیده است،رسانه اهدافی رادنبال میکندتاتوانسته باشداهداف عالیۀ نظام رادرسطح اذهان عمومی گسترش دهد.
۲) "کنترلهای ادراکی درونی:
کنترل اجتماعی درون نظام ارتباطی،فشارگروه همتایان،عملکردهای ادراکی دروازه بانی وقوانین نانوشته؛اماادراک شرایط درونی نظام نمونه های کنترل،ادراکی است.اینهاعبارت از"قوانین بازی"وشامل تمامی ترتیباتی است که شیوۀ رفتاراعضای نظام رادرمرزهای نهادی ادراکی واحدی که درآن کارمیکنند،منظم میکند".درقسمت اخبارخارجی،اصول وتعاریف خاص ومشخصی برای اجرای هرچه بهتروانعکاس هرچه بیشترمعطوف به هدف،ایجادگردیده است(ویالااقل بایدبه وجودآمده باشد)تابه منزلۀ یک کنترل ادراکی درونی ودرراستای آنچه درقسمت اول بیان گردید،اعمال اهداف راتسهیل نماید.
۳) "کنترل واقعی برونی:
ممیزی مستقیم،صدورگواهینامه وهرعامل برونی قانونی،حرفه ای،دولتی یانهادی درزمرۀ این مقوله است.دراینجامیتوان مقوله های فرعی دیگری برای تقسیم بیشترکنترل واقعی برونی به حوزه های مربوط به قانون اساسی،قانون،اقتصادوبخشهای اجتماعی وسیاسی به وجودآورد".این قسمت به منزلۀ چتری است برای قسمت اول؛به این مفهوم که پیکرۀ درونی نظام رسانه ای ماتعاریف واهدافی برای بخش خبرخارجی تعریف نموده است که این تعاریف،مبتنی هستندبرشرح وضایفی که قانون اساسی ورهبری برای سازمان رسانۀ ملی مشخص مینمایند.
۴) "کنترل ادراکی برونی:
درهراجتماعی،نظامهایی چون ساختارفرهنگی،شخصیتی،اجتماعی،اقتصادی ونخبگان سیاسی وجوددارد.هریک ازاینها،مجموعه ای عمده ازمتغیرهارادرفرآیندتقاضاهای واردشده به نظام ارتباطی تشکیل میدهد".دربخش اخبارخارجی رسانۀ ملی،اینهاهمان چیزی هستندکه ماآنهاراافکارعمومی تعریف مینماییم،به دیگرسخن این حکایتی دیگرازپویایی نظام اندیشه درجمهوری اسلامی است.ماهرچندکه قوانینی تعریف شده ومنسجم دراین باب داشته باشیم ولی بنابه همان که گفته اندمنابع فقه ماعبارت ازکتاب وسنت واجماع وعقل است،دررسانۀ ملی نیزتفکرواندیشۀ ملی دست کم یک چهارم وظایف رسانه راتبیین مینماید.
تمام تقاضاهاوعوامل موثر،درنظام نهادی ارتباطی جایگاهی عمده ندارند.عوامل مهم تعیین کنندۀنتایج مراحل تولیدوتوزیع نظام ارتباطی،ازموانع وقوانین نانوشتۀ محیط سرچشمه میگیرد.پیش گرایشهاوخواستهای خوانندگان، مخاطبان وشرکت کنندگان،واکنشهای نسبت به ترجیحات ادراکی سیاسی وفرهنگی ویکه هنجاریهاوفشارهای تحمیلی نخبگان وسازمانهای جامعه،نمونه های اینگونه کنترل است.بحثهای شدیدوپرشوری درباب گنجاندن فرهنگ به منزلۀ عاملی مهم- وبه عقیدۀ برخی نویسندگان به عنوان عامل نهایی- وموثربررابطۀ میان شاخصهای عینی وذهنی اجتماعی درگرفته است[۱].
مدل خطی فایده اش اینستکه نقشهاوعناصرفرایندارتباط رامشخص واین اجزای مولفه رابه روشنی تعیین میکند.امامدل خطی برای این منظورکفایت نمیکند،نخست به این دلیل که طبیعتی غیرجهت دارداردودیگراینکه پیشفرضهایش مکانیستی(ماشینی)است.اگرتوجه داشته باشیم که این مدل رابرای توصیف ارتباط فنی[۲]ساخته اند،این صفت هم لزومانقطه ضعف آن نمیشود.ولی دراستفاده هایی که ازاین مدل شده،غالباهدف اصلی آنرابه قدرکافی درنظرنگرفته اندوسعی کرده اندآنرافراترازمحدوده اش بکشانند.حتی اضافه کردن عامل پسخوراندبعنوان یک مفهوم وبه منزلۀ یک مکانیسم هم نتوانسته است تصویردقیقی ازآنچه درارتباط میگذردارائه دهد.پسخوراندبصورتیکه دربسیاری ازمدلهابکارمیرودبازهم کارکردی خطی است،طبیعتی رفتارگرایانه[۳]داردوبه توصیفی ازمحرک[۴]وپاسخ[۵]میماند.
دراین مرحله مدل دیگری ازارتباط که توسط اورت راجرزولارنس کین کیدساخته شده است ومدل"همگرایی"نام داردبیان میگردد؛این مدل برپایه نقایصی است که به تصورآنهاتفکررایج دربارۀ ارتباط دچارآنهاست.ایراداصلی مدلهای ارتباط ازپیشفرضهای فرانظری[۶]یامعرفت شناختی[۷]اصلی واولیۀ آنهادرموردطبیعت اطلاعات،نحوۀ انتقال وعمل ماباآن است.
▪ این پیشفرضهاکه:
الف) اطلاعات دارا ی جوهری[۸]صرفامادی وفیزیکی است
ب) افرادذهنهایی جداازهم دارند،موجب پیدایش هفت گرایش فکری درنظریات وتحقیقاتی شده که دربارۀ ارتباط موجوداست:
۱) تصورارتباط به عنوان عملی خطی ویک طرفه(که معمولاهم عمودی است)بجای فرایندی چرخه ای ودوطرفه طی زمان.
۲) گرایشی اصلی واولیه برمبنای وابستگی،بجای تمرکزوتاکیدبررابطه ونسبت کسانیکه تبادل پیام ومعنی میکنندووابستگی متقابل ضروری آنها.
۳) گرایش به تمرکزوتاکیدبرمواردوموضوعهای ارتباط به عنوان چیزهای مادی صرف وجداازهم وغفلت ازبافت وزمینه ای که این چیزهادرآن قراردارند.
۴) توجه صرف به پیام به تنهایی وغفلت ازسکوت،قطع وتاکیدوزمان بندی پیام.
۵) گرایش به درنظرگرفتن تشویق[۹]بجای تفاهم متقابل،وفاق،وعمل دسته جمعی،بعنوان کارکرداصلی ارتباط.
۶) گرایش به توجه مطلق به تاثیرات روانی ارتباط برتک تک افرادبه جای تاکیدبرتاثیرهای اجتماعی ومناسبات بین افرادواقع درشبکه- ها.
۷) اعتقادبه علیت ماشینی یکطرفه[۱۰]بجای علیت متقابل که نظامهای اطلاع رسانی اساساسایبرنتیکی راترسیم میکند[۱۱].
راجرزوکین کیدبه شکل اختصاصی تری محدودیتهای پسخوراندرابه صورتیکه درمدلهاونظریه های ارتباط گنجانده شده نشان میدهند.حلقه پسخوراندکه مدل"منبع- پیام- مجرا(کانال)- دریافت کننده"راکاملترکردکفایت نمیکند،چه فقط(بنابه تعریف)حامل شناخت به اثراتی بودکه به منبع بازمیگشت تاارزیابیش کند.این مدل خطی اثراتی راکه پیامهای منبع برمنبع داشت- تاثیری که ممکن است اغلب بیشترازتاثیرپیام بردریافت کننده باشد- نادیده میگرفت.تاثیرهای اجتماعی ارتباط برسایرافرادی هم که موقع ارتباط دریافت کنندگان اصلی پیام منبع تلقی نمیشوند،رعایت نشده است،درصورتیکه این اثرات اجتماعی گاه بیش ازتاثیرات فوری پیام بردریافت کننده اصلیند.پی بردن به این قبیل تاثیرهای غیرمستقیم بود که موجب پیدایش فرضیات جریان دوپله ای[۱۲]وجریان چندپله ای[۱۳]درتحقیقات ارتباط جمعی شد؛این فرضیات متوجه تقویت پیام اصلی منبع به سطوح دوم،سوم،چهارم وسایرسطوح"دریافت کنندگان"هستند.تحقیق دربارۀ ارتباط صرفامتوجه پیام منبع به دریافت کنندۀ اصلی است،اگرچه اعتقادبه جریانهای چندپله ای نشان میدادکه فرایندارتباط انسانی به مراتب پیچیده ترازاینهاست[۱۴].
● سوال۲- جریان جهانی کالاهای فرهنگی دارای چه ویژگیهای ساختاری است؟دراین ساختارحاکم،سینمای ایران برای مواجهه باواردات فیلمهای سینمایی ورقابت دربازارجهانی باچه چالشهاوفرصتهایی روبروست؟
▪ پاسخ- سرعت زیادجریان درمرزهای ملی،درنیم قرن گذشته تاحدودی براثرتغییرات اساسی درسامان زندگی بین المللی ناشی ازفعالیتهای عظیم درحوزه های صنایع فرهنگی وبازاریابی وترقی تجاری وهمچنین درحوزۀ رشدپیامهای فنی وعلمی است.هرچه بیشترقدم درقرن بیست ویکم پیش می نهیم احتمال میرودکه باجریان بین المللی درحوزه های تبلیغات،ضبط صداوفیلم،ویدئو،نشرکتاب،مجله های علمی وفنی ورسانه های متنوع هرچه روزافزونترروبروشویم؛متاسفانه تحقیقات ارتباطات پیرامون این مجراهاپراکنده است ودارای نظام خاصی نمیباشد.این اختلاف درمطالعۀ مشاهده شده دراین حوزه هاییکه تاحدی باهم همپوشانی هم داردحداقل دراثرسه عامل میباشد:
عامل نخست،اختصاص سنت طولانی تحقیقات مربوط به ارتباطات،به مجراهاییکه بطورسنتی درحوزۀ رسانه های جمعی کلاسیک همچون روزنامه،کارگزاریهای خبری،رادیووتلویزیون قراردارد."دراین راستا،رسانۀ ملی برای آنکه بتواندحرفی درسطح بین المللی برای گفتن داشته باشد،بایدبامطالعۀ وسیع وتبلیغات کارسازدرسطح فراملی،ضمن مطالعۀ افکارعمومی جهانیان به دنبال یافتن وحتی ساختن بازارهایی برای فروش محصولات فرهنگی خودباشد.بی گمان ریشه های عمیق فکری وفرهنگی دولت وملت ما،به منزلۀ فرصتهایی عظیم،وسیع وگسترده است که باتکیه برآنهامیتوان برتهدیدهایی همچون محصولات فرهنگی غربی که درظاهرازرنگ ولعاب خاصی برخورداراست،فائق آمد.ازسوی دیگربایدسهمی ازبودجۀ ملی به عنوان یارانه درخدمت سازندگان فیلمهای سینمایی قرارگیردتاتولیدبه قدری باشدکه مجبوربه واردات فیلم سینمایی نباشیم چراکه میدانیم محصولات فرهنگی خارجی چه بساآثارسوئی فزاینده ترنسبت به منافع وارده راداراهستند"[۱۵].
دوم اینکه گرایشهای خاص اقتصاددانان سنتی،خبرگان فناوری ومتخصصان آموزش،که این حوزه هارابه ندرت ازدیدگاه رشته های خاص خودبررسی کرده اندوکمتربه تاثیرات اجتماعی وفرهنگی چنین تراکنشهایی پرداخته اند."دراین شرایط برمحققین وپژوهشگران عرصۀ فرهنگی است که ضمن مطالعۀ دقیق خواسته هاوتمایلات بازارداخلی وخارجی ومعرفی آن به افکارعمومی اولانکات منفی محصولات وارداتی راشناسایی نمایند وثانیاازنکات مثبت محصولات وارداتی درساخت محصولات داخلی بهره ببرندتاضمن کاهش واردات فیلمهای سینمایی به صادرات آن نیزبپردازند؛ضمن آنکه اصل برعدم استفاده ازمحصولات خارجی است،نه فروش محصولات داخلی دربازارهای بین المللی؛چراکه حفظ غنای فرهنگ داخلی بسیارمهم تراز...."[۱۶].
وبالاخره سابقۀ کوتاه بسیاری ازفناوریهای جدیدازجمله ویدئو،ماهوارۀ پخش مستقیم ورایانه های شخصی،زمان کافی برای بررسی ابعادمختلف پیامدهای بین المللی این رسانه هارافراهم نکرده است.
"درعرصۀ داخلی مطالعۀ هرچه بیشتردرخصوص ویدئو،ماهواره ورایانه،ضرورتی خاص رامی طلبد.فراموش نکنیم که وجودفیلمهای ویدئویی یکی ازتهدیدات بازارفیلمای سینمایی ماست،همچنین ماهواره واینترنت نیزازدیگرتهدیداتی هستندکه بایددرفکرچاره ای برای آنهابود.شناخت علایق مخاطبین وقرابت فرهنگی که بامردم برقرارمینماییم میتواندبه عنوان فرصتی باشدتابرویدئووماهواره واینترنت فائق آییم"[۱۷].
به این دلایل،تحقیق وتالیف درخصوص جریان بین المللی اطلاعات درصنایع فرهنگی وتجاری فوق وحوزه های علمی وفنی نسبتاجدیداست[۱۸].
● سوال۳- چه تفاوتهایی میان توریسم وانواع دیگرارتباطات بین فرهنگی وجوددارد؟مشکلات اصلی ایران درزمینه گسترش انواع ارتباطات بین فرهنگی کدام است؟
▪ پاسخ- تاثیرصنعت جهانگردی به عنوان یک جریان رامیتوان درسه سطح بررسی نمود:جهانی،اجتماعی وفردی.صنعت جهانگردی اکنون به تنهایی بیشترین نقش رادرتجارت بین المللی داردونه تنهاروابط اقتصادی وجهانی،بلکه روابط اجتماعی وسیاسی بین ملتهارانیزتحت تاثیرقرارمیدهد.سازمانهای جهانی ومجامع حرفه ای تاسیس شده اندکه به صنعت جهانگردی اشتغال دارند.گشت وگذارمردم درسراسرجهان چنانچه کمکی به مانکند،اماعواقب وپیامدهایی داردکه بیشترآنهاهنوزبه خوبی درک نشده است.
درسطح اجتماعی،تاکیدتاحدزیادی ازتوجه به تاثیراقتصادی بسوی اثرات اجتماعی وفرهنگی سوق داده شده است.اگرچه جریان اطلاعات بین جوامع دوجانبه است،جهانگرداطلاعاتی رادرموردفرهنگ خودردوبدل میکند.همچنین اطلاعاتی رادرموردفرهنگ کشورمیزبان به دوستان خوددروطن منتقل مینماید.به تعبیری،تاثیراجتماعی وفرهنگی جهانگردان کشورهای پیشرفته برملتهای حاشیه ای کمترتوسعه یافته رضایت بخش نیست.
درسطح سوم تاثیرهای فردی وشخصی ازسوی مسافرونیزمیزبان ایجادویاتقویت میشوند.شرکت کنندگان بعنوان معتبرترین منبع اطلاعات درموردفرهنگ ومردم،تعامل فردی راتعیین میکنند.دراین سطح است که کلیشه هاوقالبها،شکسته ویابه طورقطعی تقویت میگردند.
لازم به ذکراست که تعاملات ارتباطی نه تنهادرسطح تاثیرات وپیامدهابلکه بین آنهانیزرخ میدهد.بعنوان مثال ازآنجاکه جهانگردان ازبسیاری ازمرزهای ملی درمسیرخودازیک کشوربه کشوردیگرعبورمیکنند،هریک جداگانه بادولتهادرعرصۀ جهانی درتعامل هستند.آنهادرسطح اجتماعی بافرهنگ وتاریخ یک ملت خاص یابانظام دیوان سالاری درتامین ویزادرتعامل میباشند.بالاخره،جهانگردان باافرادی که باآنهادرتماس میباشنددرتعامل شخصی هستند.
بادرنظرداشتن سطوح تعامل وتاثیر،اکنون به دومسالۀ کلیدی که اخیرابحث روزمیباشد،میپردازیم؛نخستین آنهابه تصاویرذهنی مربوط میشود.طبق دلایل موجود،صنعت جهانگردی هدفمدارانه تصاویرواقعی جامعه ومردم راتحریف میکندتاتصویری چشمگیرخلق کند.این تصویربازاری تقلبی،یا"تصویرجعلی"،طبق نظردانیل جی بورستین[۱۹]،آمیزه ایست ازهرآنچه که صنعت جهانگردی تصورمیکندکه ازنظرجهانگردان بالقوه مطلوب است.
دراین صورت این صنعت تاحدزیادی تلاش میکندکه باخلق یک بهشت جهانگردی وجدانمودن آن ازجامعۀ واقعی میزبان،رویاووهمی راکه فراهم مینماید،عرضه کند.بنابراین،تصاویرتقلبی واطلاعات نادرست همیشگی هستند.فرانسویهاباعلاقه ترین افرادهستندوآلمانیهارادردستۀ سردوغیردوستانه قرارمیدهندواین تصوروجودداردکه جزیره نشینان پولینزی دامنهایی باساقۀ گیاهان میپوشندودرکلبه هایی ساخته شده باساقه هازندگی میکنند.اعتقادبرآنستکه ماهیگیران مکزیکی باتوروبه همان شیوۀ اجدادشان ماهیگیری میکنندوآفریقاییهابعنوان افرادبدوی تمدن شناخته میشوندکه بافرهنگ ابتدایی خودبه خوشی زندگی میکنند.چنین تصویرهای توهین آمیزوگاه بنده نوازانه،موانعی اساسی درتعامل بین المللی ایجادکرده ودرخصوص جهان سوم سدراه توسعۀ سیاسی،اقتصادی واجتماعی واقع میگردند[۲۰].
"مبادلات اطلاعات علمی برای محققین ایرانی معمولابسیارهزینه- براست که به نظرمیرسدمیبایست یارانۀ خاصی ازسوی دولت به این امراختصاص یابد.خریدوفروش وتبادل کتاب نیزباهمین مشکل روبروست.گرانی اینترنت پرسرعت نیزهمچنین.تبادل دانشجووهزینه های بالای آن وتقریباعدم وجودسازمانهایی که ضمن شناسایی زبدگان علمی آنهارادرهرکجای دنیاکه لازم باشداعزام نمایندویابورس کنند.مخارج بالایی که توریستهایمان بایدهزینه نمایند.فضای نامناسبی که ازایران دراذهان جهانیان به وجودآمده است.سخت گیری بعضی ازکشورهای خارجی درپذیرش ایرانیان.عدم وجودسیستمهای موازی بانکی باسایرکشورها.وجودنظام حقوقی بین الملل بعضاغیربرابرو....،ومواردی ازاین دست،جزء موانع عمدۀ گسترش انواع ارتباطات بین فرهنگی درکشورمان هستند"[۲۱].
● سوال۴- باتوجه به چهارچوب مفهومی"مدل کانالهاوانواع جریان بین المللی اطلاعات"ومباحث کلاس،مهمترین چالشهای فعلی ایران درزمینۀ ارتباطات بین المللی وبین فرهنگی درهریک ازمحورهای ارتباطی وتکنولوژی چیست؟
▪ پاسخ- جریان بین المللی اطلاعات بردودستۀ جریانهای تکنولوژیک وانسانی تقسیم میگرددکه زمینه های مختلفی بعنوان زیرمجموعه های این دو تعریف میگردند:
۱) منابع سیاره ای وماهواره ای شامل جریان اطلاعات فرامرزی،کامپیوترهاوتکنولوژیهای مرتبط.
۲) روزنامه ها،مجلات،کتابها،نشریات علمی ،فنی وآژانسهای خبری.
۳) رادیووتلویزیون وماهوارۀ پخش مستقیم.
۴) فیلم،ضبط وتکثیر،ویدئو،بازاریابی،تبلیغات ونظرسنجی افکارعمومی.
۵) پست،مخابرات،شبکه هاوکانالهای ارتباطی الکترونیکی ودیجیتالی.
۶) توریسم،سفرومهاجرت،شامل منطقه ای وسایرتماسهای فردی.
۷) کانالهای دیپلماتیک وسیاسی،شامل اعزام فرامرزی نیروهای نظامی وکنفرانسهاوسازمانهای مرتبط.
۸) مبادلات آموزشی،هنری وفرهنگی فردی،نمایشگاهی وغیره.همچنین شامل کنفرانسهاورویدادهای ورزشی[۲۲].
▪ جان مرداک ودیویدلیستون پنج نوع کانال ارتباطی رابرشمرده اند:
۱) کانال مستقیم:
یک سرزنجیرۀ ارتباط(واقع درکانال انتقال مستقیم وغیرمضبوط مدل)گفتگوی رودرروست که ارتباط درآن به صورت زیراست:
الف) بسیارمستقیم است.
ب) بسیارپویاست وامکان استفاده ازاین وسایل رامیدهد:
- کلمات،عبارات،جملات ونظایرآن(زبان).
- تکان دادن سرودست موقع صحبت کردن.
- تغییرآهنگ صدا.
- امکان قطع کردن صحبت ازطرف دریافت کنندۀپیام درصورتیکه بخواهدفرستنده،پیام خودراتصریح یاتدقیق کند.
- پسخورانداجازه میدهددریافت کننده درصورت معکوس شدن جریان انتقال اطلاعات،فرستندۀ پیام شود.
ج) بسیارسریع است وتقریباهیچ وقفۀ زمانی ندارد؛معایب آن دردرجۀ نخست ناشی ازاین عوامل است:
- حافظۀ ضعیف.
- کم بودن فرصت بررسی چیزی که منتقل شده.
- کثرت کلی گویی های[۲۳]گنگ ومبهم که درپیام مدون مجازنیستند.
۲) کانال رسانه های مدون اولیه[۲۴]:سرانجام مقصودحاصل میشودوگشایندۀ سخن متوجه میشودچیزیکه میخواهدبگویدبایدبه صورت جزیی ازادبیات رشته اش ضبط شده باشد.معمولااین اثرراازاولین آثارمربوط به موضوعهای جاری تصورمیکنیم....سایرنمونه های رسانه های اولیه عبارتندازنامه،روزنامه،صورت جلسات،گزارشهای فنی،کتابهای راهنما،رسالات،متون درسی،پروانه های ساخت ونوارها.
۳) کانال آرشیوی[۲۵]:چون استفاده کننده همیشه متوجه جریان انتقال پیام ازطریق کانالهای معمولی نیست،لذاکانال آرشیوی رابرای ذخیره کردن اطلاعات برای استفاده های بعدی به وجودآورده اندتااستفاده کننده درصورت نیازبه آن مراجعه کند.
۴) کانال رسانه های مدون ثانوی[۲۶]:
کانال بعدی انتقال اطلاعات شامل منابع یارسانه های ثانوی است.این کانال هم ازطرف رسانه های مدون اولیه تغذیه میشودوهم ازسوی آرشیوها،واگرجزءکتابخانه هایاسایردارائیهایش شود،تبدیل به کانال آرشیوی میشود.کانال رسانه های مدون ثانوی برای کمک به افراداست تاضمن جستجودرمیان انبوه اطلاعات جاری وذخیره شده که مرتبابیشترهم میشود،موضوعهاومطالب موردعلاقه خودراآسانترپیداکنند.
۵) کانال مرکزاطلاعات[۲۷]:این کانال برای ارائه خدمات به گروه معینی ازاستفاده کنندگان،برحسب نیازودرخواست آنهاست....اگربخواهیم قیاسی ازرشته برق درمورداین مدل بیاوریم،میتوان گفت:مرکزاطلاعات حکم"مراکزسوئیچینگ"وکانالهاحکم"مدارها"رادارند؛ومراکزاطلاعاتی ازمناسبترین ترکیب اتصال متوالی وموازی این کانالهااستفاده میکنند[۲۸].
اکثرکشورهای درحال توسعه هنوزدرعهدرسانه های اولیۀ ارتباطات یعنی روزنامه،تلویزیون،تلفن وفاکس به سرمیبرند،ومشغول تکمیل زیربنای مخابراتی خودهستند.ازاین جهت شبکه های فناوری وارتباطی نوین آنهاچندان پیچیده وآمادۀ استفاده ازبزرگراههای ارتباطی نیست.این نوع کشورهااگردربرنامه ریزی وتکمیل شبکه های مخابراتی....خودبصیرت لازم راداشته باشندازهم اکنون میتوانندبرای آینده برنامه ریزی دقیقی راتدارک ببینند.
کشورماایران نیزبه عنوان یکی ازکشورهای درحال توسعه برای ورودبه دوران جدیدبه ناچاربایدزمینه های ساختاری سیستمی ورایانه- ای خودراآماده سازد،منابع انسانی لازم راآموزش داده ومجهزنماید.طراحی لازم رابرای تغییرسیستم انجام دهدوبرنامه ریزی جامع وواقع بینانه رافراهم سازد؛زیرافاصلۀ بین کشورهای به اصطلاح توسعه یافته ودرحال توسعه نظیرایران دربزرگراههای اطلاعاتی بسیارزیاداست،ازاینرومسئولان تصمیم گیرنده میبایددراسرع وقت برای آن چاره اندیشی کنند.این نیازفوری درسخنان معاون اسبق رئیس جمهوری کشورمان،جناب آقای دکترحبیبی،به چشم میخورد.وی میگوید:برای اینکه ازتوسعۀ ارتباطات وفناوری اطلاعات عقب نمانیم بایدازسرمایه گذاریهای بخش خصوصی استفاده کنیم.ایشان اضافه میکندکه هم اکنون درخاورمیانه تحولی درزمینۀ ارتباطات درحال وقوع استکه لزوم توجه بنیادی مسئولان کشوربه سرمایه گذاری فکری ومادی دراین بخش رامیطلبد.اومعتقداست باعنایت به توجه برنامۀ سوم توسعه به خصوصی سازی ارائۀ خدمات مخابراتی، اگراین بخش ازبرنامه محقق نشود،نبایدانتظارداشته باشیم درارتباطات همگام باتحولات پیش برویم.اومیگوید:درسال۲۰۰۰بیش از۵۰درصدسرمایه گذاریهادردنیادرزمینۀ ارتباطات وفناوری اطلاعات انجام شده است،لذاسرمایه گذاری هرچه بیشتردراین بخش باهدف عقب نماندن ازتحولات جهان ضروری است.
▪ بی گمان انقلاب ارتباطات وگسترش دادوستدجوامع مختلف حوزه های گوناگون سیاسی-اقتصادی دونوع پویش رابه ارمغان آورد:
۱) حرکت درراستای جهانی شدن وتک قطبی شدن جهان وسلطۀ فرهنگی که درمجموع خطری برای هویت فرهنگی وآسیبی برای فرهنگ جهانی محسوب میشود.
۲) پویش برای ایجاددادوستددرمیان فرهنگهامبتنی براحترام متقابل،تحکیم شخصیت وهویت ملی درمیان ملل گوناگون.
برای تامین این هدف لازمست ازفرهنگ تهدیدشده حفاظت کردوارتباط درسطح ملی راتوسعه داد.مشارکتهای محلی ومنطقه ای راهمچون پادزهری برای مقابله بافشارهای رسانه های بزرگ بین المللی رونق بخشید.استقرارسیاستهای فرهنگی ملی که هویت وخلاقیت فرهنگی راتقویت نمایدورسانه هارامشغول این وظایف سازدکه بایدموکداموردتوجه باشند.این سیاستهابایددرحالیکه آگاهی ازفرهنگهای دیگرراافزایش میدهند،درعین حال حاوی خط مشی هایی برای تامین توسعۀ فرهنگهای ملی باشند؛زیرافرهنگ هرملت درارتباط بادیگرفرهنگهاست که هویت خویش راتعالی میبخشدوواقعیتهای موجودنیزآنراتاییدمینماید.باوجوداین جهان کنونی برخلاف انتظاربه سوی یک نظام چندقطبی به پیش میرود،زیراپویشهای محلی ازنیازمردم به فرهنگهای بومی،عادات وهنجارهای قومی آنهاسرچشمه گرفته وپدیده ای جداناپذیراززندگی آنهاست[۲۹].
تحولات شگفت انگیزدرعرصۀ ارتباطات به ویژه دردهۀ اخیرتمامی مناسبات بشری رادگرگون ساخته است.دسترسی انسان به ابزارهای نوین ارتباطی ازطریق فناوریهای پیشرفته وسرمایه گذاریهای کلان دولتهادراین زمینه،تعریف جدیدی ازقدرت وموازنۀ آن دردنیای کنونی ارائه داده است.اگردرگذشته استفاده ازشبکه های رادیویی وتلویزیونی یک تفنن وسرگرمی اختیاری تلقی میشد،اینک بهره مندی ازاین وسایل یک ضرورت والزام اجتماعی است واستفاده ازرسانه ها،جزءلاینفک زندگی نوین محسوب میشود.
درحقیقت خارج ماندن افرادازگردونۀ وسایل ارتباط جمعی،به مفهوم حذف شدن آنان ازحیات اجتماعی جدیداست.عصرحاضرازمنظری دیگرعصرحاکمیت روبه تزایدافکارعمومی برسرنوشت جوامع شناخته شده است.ازینروقدرتهای بزرگ برای حفظ منافع وتعقیب اهداف خویش درمقام تسخیرافکارعمومی درمناطق هدف هستند.ابزاراین حرکت بکارگیری رسانه هابرای انتقال پیام است.تحولات سیاسی- اجتماعی سالهای اخیردرنقاط مختلف جهان حاکی ازوجودوبروزجنگ رسانه- ای برسرتسخیروفتح افکارعمومی وایجادتغییرات دلخواه درفرهنگ جوامع هدف وبطورخاص منطقۀ خاورمیانه است.
حضوردرمیانه وهنگامۀ چنین جنگ رسانه ای توانفرسایی،برنامه ریزی ومدیریت ویژه ای رانیازدارد.محیط بسیارمتغیرومتحول دنیای ارتباطات ایجاب مینمایدکه سازمان صداوسیمادرآستانۀ برنامۀ چهارم توسعۀ اقتصادی،اجتماعی وفرهنگی کشورودرراستای چشم اندازبیست سالۀ نظام،دست به حرکتی نودربرنامه ریزی وترسیم حرکت آیندۀ خویش بزند.ازینروبه پیروی ازمنویات رهبرفرزانۀ انقلاب،رسانۀ ملی ماموریت یافت بانگاهی راهبردی،آینده نگرانه ومعطوف به چالشهای محیط خارجی وتحلیل محیط داخلی سازمان،استراتژی حرکت خودرادرپنج سال آینده ترسیم نماید...[۳۰].

۱- اطلاعات وارتباطات جهانی نوشتۀ حمیدمولانا؛ترجمۀ اسدالله آزاد،محمدحسن زاده ومریم اخوتی.صفحه۴۷.درادامۀ هرکدام ازتقسیمات چهارگانه چندسطری ازنظریات شخصی نویسنده درج شده است.
۲- technical communication
۳- behavioristic
۴- stimulus
۵- response
۶- metatheoretical
۷- epistemological
۸- substance
۹- persuation
۱۰- one-way mechanistic causation
۱۱- Everett M.Rogers and D.Lawrence Kincaid, Communication networks:Toward a New Paradigm for Research(New York: Free Press. ۱۹۸۱), ۳۸-۳۹.
۱۲- two-step flow
۱۳- multistep flow
۱۴- Ibid., ۷۰.- ارتباط شناسی وکتابداری تالیف جان باد.
۱۵- سطوری ازنویسنده.
۱۶- نویسنده.
۱۷- نویسنده.
۱۸- اطلاعات وارتباطات جهانی حمیدمولاناصفحه۱۱۵.
۱۹- Daniel J. Boorstin
۲۰- اطلاعات وارتباطات جهانی نوشته حمیدمولاناصفحۀ۱۸۱.
۲۱- نویسنده.
۲۲- اطلاعات وارتباطات جهانی؛تالیف حمیدمولانا،صفحۀ۳۶.
۲۳- generalization
۲۴- primary recorde media channel
۲۵- archival channel
۲۶- secondary recorded media channel
۲۷- information center channel
۲۸- John W. Murdock and David M. Liston, Jr., "A General Model of Information Transfer:Theme Paper ۱۹۶۸ Annual Convention,"American Documentation, ۱۸(October ۱۹۶۷), ۱۹۸-۲۰۰.
- ارتباط شناسی وکتابداری.تالیف جان باد.ترجمه محبوبه مهاجرونورالله مرادی.
۲۹- مبانی ارتباطات جمعی،تالیف دکترسیدمحمددادگران.
۳۰- گزیدۀ افق رسانه،تهیه وتنظم ازمعاونت تحقیقات وبرنامه ریزی سازمان صداوسیما.
اسامی منابعی که موردمطالعه قرارگرفته اندعبارتنداز:۱- رسانه هاومدرنیته،اثرجان بی تامپسون،ترجمه مسعوداوحدی۲- تحلیل پیامهای رسانه ای،اثردانیل رایف،استفان لیستی،فردریک جی فیکو،ترجمه مهدخت بروجردی علوی۳- ارتباطات انسانی،اثردکترعلی اکبرفرهنگی۴- مبانی ارتباطات جمعی،اثرمحمددادگران۵- ارتباط کلامی،اثرجرالدآرمیلر،ترجمه علی ذکاوتی قره گزلو۶- رسانه هاونمادها،اثردیویداولسون،ترجمه محبوبه مهاجر۷- ارتباط شناسی،اثرمهدی محسنیان راد۸- اطلاعات وارتباطات جهانی،اثرحمیدمولانا۹- ارتباط شناسی وکتابداری،اثرجان باد،ترجمه محبوبه مهاجرونورالله مرادی.

منبع : وبلاگ مديريت فناورى اطلاعات