دانش‌آموزان ، خانواده‌ها و اضطراب روزهای امتحان

روزگاری بود كه بیش از ۲۰ میلیون دانش‌آموز داشتیم. یعنی تا همین چند سال پیش. الان هم دست‌كمی از قبل نداریم. فقط مقداری از آن ۲۰ میلیون كم شده و به حدود ۱۸ میلیون نفر رسیده است. به‌طور حتم می‌دانید كه ۱۸ میلیون نفر جمعیت كمی نیست. هنوز هم كشورهایی در دنیا داریم كه كل جمعیتشان به ۱۸ میلیون نمی‌رسد،‌چه این‌كه تعداد دانش‌آموزانشان این‌قدر باشد. این جمعیت عظیمی كه صحبتش می‌شود، اگر بخواهد می‌تواند همه كشور را از كار و زندگی بیندازد. باور نمی‌كنید؟ الان نمونه‌اش را خدمتتان عرض می‌كنیم. حساب كنید این ۱۸ میلیون نفر هر روز صبح باید رأس ساعت ۷ صبح در مدارس حاضر شوند. فكر می‌كنید كدام سیستم حمل و نقل شهری و با كدام امكانات می‌تواند جوابگوی تردد آن‌ها باشد؟
مورد دیگر این‌كه، در نظر بگیرید همه این جمعیت عظیم قرار باشد در مدت زمان مشخصی ایام امتحانات را پشت سر بگذارند. اسم «امتحان» كه خودبه‌خود باعث افزایش اضطراب و استرس می‌شود،‌حالا چه برسد به این‌كه اصلاً خود شما دانش‌آموز باشید. البته دامنه این استرس به والدین هم می‌رسد و چون در هر خانواده‌ای معمولاً یكی، دو دانش‌آموز وجود دارد، پس می‌توان گفت كه در ایام امتحانات كل جامعه ما روزهای پرالتهابی را پشت سر می‌گذارد. اما از همه این تفاسیر كه بگذریم،‌ هـــر كـــاری راه‌حلی دارد. امتحان دادن قلق دارد. زندگی در ایام امتحانات و یك مسابقه نفس‌گیر علمی هم همین‌طور. مـــا روش‌هـــــایی را پیشنهاد می‌كنیم كه به كار‌بردن آن‌ها خالی از فایده نیست.
دانش‌آموزان اصلی‌ترین طرف درگیر امتحانات هستند. شاید شمایی كه الان در حال مطالعه این گزارش هستید یكی از همین دانش‌آموزان باشید كه در وقت استراحت خود به سراغ مطالعه آزاد آمده‌اید. ما هم از فرصت استفاده می‌كنیم و نكاتی را به شما یادآور می‌شویم كه به‌طور حتم سودمندند. برای تنظیم یك برنامه درست و اصولی باید به یك‌سری از نكات ساده اما مهم توجه كرد.
ـ پیشنهادهای ما می‌توانند برای یك برنامه‌ریزی مناسب كمك حال شما باشند.
۱) برنامه‌ریزی شما باید قابل انعطاف باشد. نمی‌توان حادثه را پیش‌بینی كرد. هر لحظه امكان دارد حادثه‌ای اتفاق بیفتد و به دنبال آن شرایط روحی و جسمی شما عوض شود. پیش‌بینی ساعت‌های آزاد در برنامه به منظور جبران فرصت‌های از دست رفته لازم است.
۲) شما بهترین كسی هستید كه از اوضاع درسی خودتان خبر دارید. با توجه به همین موضوع می‌توانید برای مطالعه هر درس وقت كافی در نظر بگیرید. قاعده كلی این است كه هر ساعت درس در مدرسه نیاز به دو ساعت مطالعه در خارج از مدرسه دارد. اما همان‌طور كه گفتیم این شما هستید كه باید برای مدت درس‌خواندن خود تصمیم بگیرید.
۳) در تنظیم برنامه خود به ویژگـــی‌های شـــــخصیتی‌تان هم اهمیت دهید. برای یادگیری بهتر با توجه درس‌هایی كه تمایل بیشتری به آن‌ها دارید، برنامه را تنظیم كنید. در این صورت چون برنامه براساس نیازها و توانمندی و علاقه‌تان تنظیم شده حتماً به شما در دستیابی به موفقیت تحصیلی كمك خواهد كرد.
۴) در برنامه مطالعه خود حداقل هفته‌ای یك ساعت برای مرور درس‌ها در نظر بگیرید. این ساعت را در هنگام نزدیكی به امتحان باید بیشتر كنید. تكرار درس به طور متناوب موجب می‌شود اطلاعات بین حافظه كوتاه‌مدت و بلندمدت رد و بدل شود و یادگیری با كیفیت بهتری صورت بگیرد.
وقت مطالعه هر درس را تا حد امكان نزدیك به ساعت آن درس تعیین كنید و تا آنجا كه ممكن است مطالعه هر درس را بلافاصله پس از ساعت آن درس انجام دهید.
۵) استفاده از زنگ‌های آزاد را در برنامه مطالعه خود بگنجانید. چنانچه استفاده از این فرصت را به طور شخصی در برنامه مطالعه خود قرار ندهید،‌فرصت خوبی را از دست داده‌اید.
۶) زمانی كه قصد دارید دو درس مشابه را مطالعه كنید،‌سعی كنید درس متفاوتی را بین این دو درس بگنجانید و یا این‌كه زمانی را برای استراحت در نظر بگیرید.
۷) گاهی اوقات قضاوت شما از دشواری یا سهولت مطالب و مدت زمان لازم برای یادگیری آن‌ها درســـت نیســـت. در نتیجه نمی‌توانید تمام آنچه را كه برای یك درس در نظر گرفته‌اید،‌مرور كنید. بهتر است مطالعه به صورت تقسیم‌بندی با حجم كم‌تر باشد.
۸) خود را مقید كنید كه طبق برنامه پیش بروید. هرگاه از برنامه خودتان سرپیچی كردید، برای خود جریمه‌ای در نظر بگیرید. البته جریمه‌تان آن‌قدر سخت نباشد كه از ادامه كار باز بمانید.
۹) مهارت امتناع،‌یعنی گفتن «نه» را بیاموزید و قاطعانه به دوستان و مهمانان خود در هنگام درس خواندن بگویید كه گرفتار هستید. باور كنید كه كار سختی نیست.
۱۰) عادت‌های مطالعاتی خود را تغییر دهید و سعی كنید در ساعت‌های مناسب و با اشتیاق درس بخوانید. وقتی هم كه احساس خستگی كردید،‌بی‌خیال درس خواندن شوید. البته تا زمانی كه دوباره انرژی لازم را به دست آورید.
۱۱) نكته بعدی این است كه خواب‌آلودگی یكی از اصلی‌ترین آفت‌های درس خواندن است. درجه حرارت اتاق را ملایم نگه دارید تا خیلی گرم و سرد نشود. گرما باعث یك خواب خوش و سرما موجب مریض شدن می‌شود.
۱۲) اگر به تنهایی درس می‌خوانید سعی كنید پشت میز مطالعه بنشینید و فقط در زمان استراحت از اتاق بیرون بروید. وقتی هم كه مطالعه را شروع می‌كنید، جدی و مؤثر باشید. اگر هم با دوستانتان درس می‌خوانید جدیت خود را حفظ كنید. شوخی هم حد و اندازه‌ای دارد.
۱۳) گفتیم كه در محیط گرم درس نخوانید تا دچار خواب‌آلودگی نشوید. حالا می‌گوییم كه زمان خواب و استراحت به موقع را فراموش نكنید. نتیجه تحقیقات نشان داده دانش‌آموزانی كه پس از مطالعه می‌خوابند خیلی راحت‌تر محفوظات ذهنی خود را به یاد می‌آورند. خواب شبانه در موفقیت امتحان روز بعد مؤثر است. این هم از نتایج تحقیقات علمی.
۱۴) تا به حال دقت كرده‌اید كه وقتی برای موضوعی‌ تصویرسازی‌می‌كنید‌خیلی راحت‌تر آن را به یاد می‌آورید؟ این كار را ادامه دهید وقتی درسی را مطالعه می‌كنید برای آن تصویری در ذهن خود بسازید. مثلاً برای درس جغرافی حتماً از نقشه و توضیحات آن به‌صورت ذهنی استفاده كنید.
و اما آخرین نكته این‌كه برنامه خود را بیش از اندازه فشرده و متراكم نكنید.

منبع : روزنامه تهران امروز